Sicco Roorda van Eysinga. Zijn eigen vijand

3. Jeugdjaren

Sicco Ernst Willem Roorda van Eysinga was 4 jaar oud toen zijn jonge moeder in Nederland arriveerde. Opvoeden is niet makkelijk, zeker niet als je al op 19-jarige leeftijd in je eentje 3 kinderen moet grootbrengen. Met Sicco lukte het dan ook niet zo goed: ‘Op mijn 9de jaar werd ik op verzoek van al de Winters wij kers school gezonden,’ schreef hij later aan Multatuli. Hij kwam terecht op de kostschool van Van Berkel, gevestigd in het poortgebouw van het voormalige kasteel Montfoort. Daar was hij kennelijk een ster, zózeer zelfs dat het schoolhoofd Sicco als paradepaardje van zijn opleiding stuurde naar het examen voor cadet van de akademie te Breda.

‘Op myn 14e jaar offerde myn schoolhoofd my op. Hy moest zyn' naam te Breda herstellen. Met Deeleman was ik de eerste van 300 adspirant-cadetten. Hy overtrof my in wiskunde, ik hem in letteren. Dat was 't keerpunt van myn roem. Mislukt militair, mislukt ingenieur, mislukt publicist en, zonder myn huwelijk, mislukt mensch!’ (brief aan Multatuli).

Elders schreef hij hierover: ‘Dit was het keerpunt van myn roem. Ik werd gedwongen taktiek, velddienst, versterkingskunst te bestudeeren, en las steelsgewyze geschiedenis, taalkunde enz. En juist strate-

[p. 20]

gie, het denkende gedeelte der krygskunst, werd onnoodig geacht, voor hen die naar de Oost gingen!!’

Dat Sicco dit achteraf als een keerpunt in zijn leven beschouwde had twee redenen. In de eerste plaats sloot de cadettenopleiding niet aan bij zijn meer literaire talenten en ambities, in de tweede plaats was het een voortzetting van een ‘opvoeding door mannen’ waaraan hij achteraf weet dat hij ruw besnaard was: ‘Myne broeder en myne overledene zuster bleven by onze moeder en daardoor bewaard voor onkieschheid.’

In de brieven die hij véél later aan Multatuli schreef, kwam dit thema meermalen naar voren. Sicco had veel op met zijn jonge moeder, ‘eene groote ziel’ die helaas vaak gebukt ging onder geldzorgen, en ook toen zij vele jaren later bij hem en zijn vrouw inwoonde was enige jaloezie merkbaar als hij het in zijn brieven aan Multatuli had over de bezoeken van zijn moeder aan ‘haar Benjamin’, zijn jongere broer die inmiddels dominee geworden was en in Grevenbicht huisde.

De schoolopleiding in Montfoort zette hem overigens ook stilistisch op een spoor dat hij achteraf verfoeide: ‘Hoe komt 't toch dat ik vroeger nooit dien Bilderdijk walgelijk heb gevonden? Die vervloekte schoolvos M. van Berkel te Montfoort, heeft mij bedorven. Alle weken moesten wij verzen bulderen. Ik was 9 jaar oud’.