Met stijgende verbazing

[p. 102]

14

Een dag later bezocht ik Bert met Ruud in mijn kielzog. Het werd een herhaling van de vorige avond, een hard gesprek van een paar uur, en ten slotte zijn capitulatie. Nu ik er wat meer ervaring mee had kon ik beter zien hoe zwak en kapot hij eigenlijk was, ondanks de woordenstroom. Na die tweede avond was er geen discussie meer. Bert schikte zich in zijn lot en werd patiënt. Zijn geheugen was nu geheel zoek, het bijwerken van zijn informatiebriefjes had hij ook opgegeven. Hij had een standaardverhaal dat hij telkens afdraaide: te hard werken, Maartje weg, dat moest wel leiden tot te veel drank, maar een week in dit hol en dan kon hij er weer tegen. ‘Hoe lang zal hij moeten blijven?’ vroeg ik na een paar dagen aan de directrice, toen ik haar eindelijk had gevonden.

Juffrouw Franken was een levendige magere vrouw van ruim boven de middelbare leeftijd. Ze keek geïnteresseerd langs mijn neus naar de wijnvlek.

‘Dat gif zit nog steeds in zijn bloed,’ zei ze, ‘het zal weken duren voordat hij echt helemaal nuchter is. Dan kunnen we de therapie aanpakken, met groepsgesprekken en zo. Vermoedelijk heeft hij ook wel wat hersenschade opgelopen, want hij hield zich tegenover u wel groot, maar er was eigenlijk niet veel meer over. Voornaamste is dat hij eerst lichamelijk weer op de been komt. Met de opvang die u hem kunt geven, werk en woonruimte, moet het toch wel mogelijk zijn dat hij over een maand of twee, drie weer voorzichtig kan beginnen.’

‘Zo lang!’ Ik had een ontwenningskuur van hooguit een paar weken in gedachten.

‘Ja, meneer Derks. En u moet er rekening mee houden dat het succespercentage niet hoog is. Alles hangt er van af of hij zelf wil. Onze ervaring is dat alleen degenen die echt compleet willen ophouden met drinken een kans maken. En of hij dat wil en kan opbrengen, in zijn vak, dat is natuurlijk de vraag.’

Binnen een week vertoonde Bert alle trekken van een kostschooljongen, vol plezier over de streken die hij en de andere patiënten elkaar en de verplegers leverden. Het niet slikken van de dagelijkse refusalpil was een verfijnd spel van afleidingsmanoeuvres, met leedvermaak wees hij aan wie er gesnapt was op het in huis smokkelen van drank en dus een paar dagen niet mee mocht met de dagelijkse wandeling, hij vertelde over zijn pogingen om in een koffiehuis toch een blikje bier te bemachtigen tijdens dat uitje. Bij terugkeer werd ieders adem gecontroleerd

[p. 103]

en ja, meneer Maas werd betrapt en mocht een dag niet de deur uit.

Hij begon ook op een kinderlijke manier de baas te spelen en had tenslotte twee mannen zover dat ze hem desgevraagd een kopje koffie of thee brachten. Dagelijks wees hij mij een professor aan, die óók in de kliniek terechtgekomen was, maar nog geen stom woord gezegd had. Hij trok zich eraan op, waar professoren kuurden kon ook Bert Maas het volhouden. Hij bleef luid praten over randdebielen maar niemand viel hem er lastig om. In een gemeenschap van duffe dronkelappen was hij een dronken meneer.

Door de onthouding vermagerde hij snel, na een paar weken zat hij los in de broek, raakte daar na mijn complimenten trots op, en begon zelfs te tafeltennissen in de sportzaal aan het eind van de tuin. Bij een bingowedstrijd won hij een prijs, twee dikke repen chocola, die hij in mijn bijzijn aan zijn twee knechten uitreikte.

Na de eerste groepstherapie was hij een dag neerslachtig. Hij had vol zelfvertrouwen het woord genomen en iedereen nauwkeurig verteld wat er met hem aan de hand was. Hij kon zich niet meer herinneren wat hij gezegd had, dat was spur of the moment-werk, en het sloeg in als een bom, wist hij. Maar hij bleef het hele bezoekuur somber, er was kennelijk toch iets misgegaan.