Verzameld werk. Deel 5

8. Frankrijk en Spanje.

Buiten Italië, Duitsland en de Nederlanden, levert de schilderkunst uit dien tijd weinig op, dat hier, als zijnde van Europese betekenis, bespreking zou verdienen. In Frankrijk kan de beeldhouwkunst beter den toets doorstaan.

De Fransen schenen voorbestemd, om het gedweest de Italiaanse invloeden te ondergaan (vg. bz. 419). Reeds in de jaren 1460 had Francesco Laurana onder hen een rol van belang gespeeld. Na zijnen tocht in Italië (1495) bracht dan Karel VIII een helen troep bouwmeesters en andere kunstenaars mee, waaronder dien beeldhouwer Guido Mazzoni, van wien ik op een andere plaats gewaagde (blz. 412). Onder Lodewijk XII kwamen o.m. de gebroeders Giusti over (les Justes), die zich te Tours vestigden. In hoofdzaak aan hen te danken is b.v. het grafmonument van den koning en zijn gemalin te Saint-Denis, in 1531 voltooid. Maar als we zelfs hier een tamelijk gemengden stijl aantreffen, dan worden we gewaarschuwd, dat we den Italiaansen invloed toch niet mogen overschatten. Hij werkte het meest en het vruchtbaarst op de bouwkunst, zo dat we bij den naam van ‘Franse renais-

[p. 699]

sance’ eerst aan de vorstelijke kastelen van Touraine denken; en verder drukte hij zijn stempel op een niet onaanzienlijk deel van de decoratieve plastiek, die met de architectuur verbonden was. Maar het is wel werkwaardig, hoe de in den grond echt-Franse Loire-school, zoals ik die al kenschetste, haar traditie gestand deed, al liet ze zich nog zo omranken van Italiaanse of italianiserende versiering: het beste bleef daar inderdaad Franse kunst, die het door eigen groei tot klassieke rust had gebracht.

Als uitgelezen voorbeelden hiervan noem ik het indrukwekkende graf, dat de oude meester Michel Colombe, toen al meer dan zeventig, in de kathedraal te Nantes van 1502 tot 1507 oprichtte; de strenge en tedere H. Martha in de Sainte-Madeleine te Troyes: de helder-zachte Roberte Legrendre in het Louvre (± 1525); het prachtige graf van de twee kardinalen van Amboise in de kathedraal te Rouaan (1518-1525); en eindelijk, in dezelfde kerk, het grote, reeds zéér renaissance-achtige graf van Louis de Brézé (± 1540).

Frans I was een geestdriftig bewonderaar van de Italiaanse kunst. Hij liet Leonardo overkomen, Andrea del Sarto en andere sterren van mindere grootte. Van het begin der jaren 1530 af zijn dan de Italiaanse schilders volkomen heer en meester te Fontainebleau. Zoals elders is het ook in Frankrijk het portret dat het best stand hield, en de talrijke, precies en fijn getekende portretten van edellieden lijken me zelfs het belangrijkste wat, buiten de plastiek, de regering van Frans I en de laatste Valois ons nagelaten heeft.

Wat eindelijk Spanje betreft, een eigenaardigheid is daar de overvloed van decoratief beeldwerk in de ker-

[p. 700]

ken, vooral die reusachtige altaartafelen, die soms tot het gewelf reiken, - voortzetting van de XVe-eeuwse houtsnijkunst. Reeds in het eerste vierde der XVIe eeuw zien we den Italiaansen invloed gestadig veld winnen, ook in de schilderkunst, zowel in Castilië en het Zuiden als in Aragonië. Torregiani (of Torrigiano), de mededinger van Michelangelo, - dezelfde die hem den neus had ingeslagen, - bracht zijn laatste jaren (hij stierf in 1528) te Sevilla door, nadat hij ook van 1512 tot 1519 te Londen werkzaam was geweest: één voorbeeld onder velen van het levendig internationaal kunstverkeer in dien tijd.