Verzameld werk. Deel 5

2. De beeldhouwkunst in de Nederlanden.

Als we van Italië komen, dan is er in de Nederlandse plastiek niets, dat ‘baanbrekend’ mag heten; weinig is er uitdrukking van dien geest, die uit zichzelf het nieuwe schept, en dat groots weet te doen. Het belangrijkste treft men onder de beelden van graftomben aan. Daarbuiten was de plastiek er in hoofdzaak voor de vlak-versiering. Ik wijs b.v. op den rijken renaissance-schoorsteen, in 1532 voltooid, in de zaal van het Brugse Vrije (thans Gerechtshof). Onder de overdaad van den laat-XVe-eeuwsen ‘vlammenstijl’ kon het waarlijk monumentale beeld moeilijk gedijen, evenmin als in het eerste klassieke bouwstelsel, dat uit reactie loutering en vereenvoudiging bedoelde. Ik gewaagde daareven van de gesneden altaartaferelen uit Zuid-Nederland: met hun bonte menigvuldigheid

[p. 674]

van aardige toneeltjes mogen ze bijna als een aanhangsel van de schilderkunst beschouwd worden. Schilders waren wij toch in de eerste plaats. Het schijnt wel, dat de mannen met den beitel hier geen eigene en machtige dingen te zeggen hadden. In een geschiedenis van de hoofdstromingen der Europese kunst verliezen hun daden aan betekenis. De beste beeldhouwer die voor de regentes Margareta van Oostenrijk werkte, was een Duitser uit Worms, overigens in sommige merkwaardige busten en statuetten niet gans vrij van italianisme: Konrad Meyt; en het belangrijkste wat hij voor haar uitvoerde bevindt zich in Frankrijk: de beroemde graftomben te Bourg-en-Bresse (1526-1532). Geheel veritaliaanst is reeds de Waal Jacques Dubroeucq, wiens werk men in de kathedraal Sainte-Waudru te Bergen (Henegouwen) bewonderen kan (1535-1548).

In Noord-Nederland treedt de Italiaanse stijl al te beslist op met het graf van Engelbrecht II van Nassau en zijn gemalin, in de Grote Kerk te Breda (omstreeks 1525). Maar inderdaad klassiek in den mooisten zin van het woord is de intocht van Keizer Karel, op het koorgestoelte in de Grote Kerk te Dordrecht (1535-1542).