Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Van Gods gebrukenesse. .xxx.⁺

Sente Augustijn seget mede,
Inden boec der questien, tere stede,¹⁵³⁰
Die op dewangelie gemaect sijn:
‘Si mogen daer alle secgen in scijn,

+ Cap. 30. Vertaald naar Vincentius' Epilogus, c. CXXVII

1530 boec der questien: zie Migne's Patrologiae C.C., deel 35.

[p. 405]

 

Vander onsprekelik[er] gebrukelijchede⁺¹⁵³³

 

Der waerheit, die daer volget mede;

1535

Ende so si meer alle secgen mogen,

 

So si min te secgen dogen:¹⁵³⁶

 

Want hi es hertoge van dien liechte,¹⁵³⁷

 

Ende raste boven alle geslichte.’⁺

 

Noch Augustijn, in enen boec, saget,¹⁵³⁹

1540

Daer men vanden Steden Gods gewaget:¹⁵⁴⁰

 

‘God sal ons so bekint sijn,

 

Ende so claer oec met int antscijn,

 

Dat wi selen sien den heyligen geest⁺

 

In ons selven, hebbic vereest;¹⁵⁴⁴

1545

Ende dat yegewelc siet in hem gescien,

 

Sal hi in enen andren sien.

 

Neuwe hemele, neuwe eerde,

 

Ende alles dies men daer begeerde⁺

 

Sal daer elc gebruken meden.

1550

Oec selen daer alle uwe leden,

 

Ende u darme uwes lichamen

 

Gode loven alle tsamen.’

 

Wat eest anders, secgen die propheten,⁺

 

Daer God seget inden beheten:¹⁵⁵⁴

1555

‘Ic sal der gere God wesen.¹⁵⁵⁵

 

Ende oftics niene waer in desen,

 

Hoe soudense dan gesaet sijn?¹⁵⁵⁷

 

Ic sal wesen hem in scijn,⁺

+ (5)

1533 gebrukelijchede = zalig genot

1536 dogen = geschikt, goed zijn

1537 liechte = licht (lux illuminatorum). Heeft Velthem dux gelezen?

+ (10)

1539 saget = zegt (rijmwoord)

1540 steden Gods = het beroemde werk De Civitate Dei, van den Hl. Augustinus

+ (15)

1544 vereest = vernomen

+ (20)

+ (25)

1554 beheten = het N. Testament?

1555 der gere = van degenen

1557 gesaet = kalm, rustig.

+ (30)

[p. 406]

 

Wat dat yemen in erachtichede

1560

Van mi begerd, in waerhede,

 

Haer leven, haer salicheit, haer vrede,

 

Ende ere, ende raste, ende werdichede,¹⁵⁶²

 

Ende van alles dinges copie mede,⁺¹⁵⁶³

 

⁺ Van alder bliscap genuechlijchede.’

1565

Daer onse bekinnisse sal hebben niet

 

Gene dolinge, wats gesciet;

 

Daer onse minne oec ne sal

 

En geen bescermen hebben van al;⁺¹⁵⁶⁸

 

Daer onse wesen oec albloet¹⁵⁶⁹

1570

Nemmermeer en hevet doet.

 

Dan sal God, alse Bernardus seit,

 

Hi sal vol sijn der redelijcheit,^1572-1575

 

Van allen liechte begeerlijchede,⁺

 

Ende der meniger vredelijchede,

1575

Ende in ere gedachten der ewelijcheit.

 

Wat helpt hier meer toe geseit.

 

In can die bliscap niet volbringen,

 

Die si daer hebben in allen dingen;⁺

 

En es geen man, die const gepensen,

1580

Noch die dinge oec gevensen,¹⁵⁸⁰

 

Van eniger bliscap, dat verstaet,

 

Die jegen die bliscap iewent gaet.¹⁵⁸²

1562 raste = rust; werdichede = hemelsche gelukzaligheid

+ (35)

1563 copie = overvloed

+ bl. 93 a.

+ (40)

1568 bescermen = zal niet geweerd, verhinderd worden; of: te lezen bescerenen = bespot worden?

1569 wesen = zijn, bestaan (Lat. esse nostrum)

1572-1575 = vrije vertaling van Deus erit rationi plenitudo lucis, voluntati multitudo pacis, memorie continuatio eternitatis

+ (45)

+ (50)

1580 gevensen = verzinnen, uitdenken

1582 iewent = eenigszins.

1533 onsprekelik[er] hs.: onsprekelijc (emend. M.W., 2, 1016) 1534 die daer hs.: daer die 1538 geslichte hs.: gestichte, d.i. geslechte, geslachte in de beteekenis: het verslagene, de verslagenen, vgl. mnl. geslacht en mhd. geslehte ‘ingewanden van geslacht gevogelte’, of van een dier (M.W., 2, 1655), want bij Vinc. staat: requies exterminatorum 1542 claer, 1547 eerde en 1548 begeerde in het hs. voluit.

1559 erachtichede Lelong las crachtichede; adus vervalt de emendatie M.W., 3, 2022 1561 en 1569 vóór het vs. staat, ten onrechte, het teeken = 1568 bescermen in het hs. voluit 1573 begeerlijchede in het hs. voluit 1580 gevensen hs.: gebensen (emend. M.W., 2, 960 en 1803).