Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Noch meer vanden ordelen. .xxv.⁺

Van .ii. vieren hebbic vernomen,
Die int inde der werelt comen.
Een vier werd daer in scijn,
Dat vergangelijc sal sijn,
Daer die werelt gepurgerd werd mede,⁺
Entie ziele van hare quaethede,
Alsic daervoren dede verstaen.
Dat ander vier, dat daer comt saen,
Dat es een ewelijc vier, (godweet),
Datten quaden es daer gereet.⁺
Ende dit vier es onder deerde met,
Ende altoes livechtech geset¹²⁷⁶
Ter pinen, met ongenaden groet,
Ewelike metter duvele conroet,¹²⁷⁸
Dat tweevoldech geheten es,⁺
Dats altoes donreine, sijt gewes,

+ Cap. 25. Vertaald uit Vincentius' Epilogus, c. CXIX

+ (5)

+ (10)

1276 livechtech = lijfelijk, lichamelijk

1278 conroet = gevolg, aanhangers.

+ (15)

[p. 394]

 

Ende altoes pinende daer oec mede;

 

Bedien en blest in gene stede,¹²⁸²

 

Noch en sal niet geblest wesen,¹²⁸³

 

Also alse wi in Joppe lesen,⁺

1285

Vand[i]en daer hi seit:

 

Het salse verslinden .i. vier gereit,

 

Datse niet en sal ontsteken.¹²⁸⁷

 

Gregorius horic hier af spreken:

 

Die irste doet, die niet en welt⁺¹²⁸⁹

1290

Die ziele, daer si werd gevelt,

 

Behout si uten live na desen;^1291:

 

Vanden live[.] nochtan moet wesen

 

Die ander doet, alsemen telt,

 

Daer si noch swaerre met werd gequelt.⁺

1295

Ende van beiden desen saken,

 

So est te verstane in derre spraken,

 

Nochtan, dat niet die ziele en velt^1297-1298

 

Van haren lichame, dat sijt ontgelt.

 

Dese onsalige hebben ene doet,⁺

1300

Die sonder doet hetet, bloet,¹³⁰⁰

 

Ende een inde sonder inde geset,

 

Ende een gebrec sonder gebreke[.] met:

 

Bedie die doet leeft omtrent,

 

Ende dat inde altoes begent,⁺

1282 blest = uitgaan, uitgedoofd worden

1283 geblest = gebluscht

+ (20)

1287 versta: dat niet en sal sijn ontsteken (Vinc.: devorabit eum ignis, qui non succenditur)

+ (25)

1289 welt = wil (de ziel wil den dood niet ondergaan)

1291: dit vers schijnt corrupt te zijn. De zin is: de dood duwt de (onwillige) ziel uit het lichaam. Bij Vinc. toch staat: prima mors animam nolentem pellit a corpore; secunda vero nolentem tenebit in corpore. Ab utraque ergo communiter id habetur, quod non vult anima de suo corpore, patiatur. Dit laatste verklaart mede vss.:

+ (30)

1297-1298 (velt = wil)

+ (35)

1300 bloet = rijmwoord zonder beteekenis (‘eenvoudig, eigenlijk’).

+ (40)

[p. 395]

1305

Ende men gebreke men niene weet^1305-1306

 

Dat[...] dies daer iet ontgeet.

 

Waerombe en pense wi daerop niet,

 

Dattie ziele so swaer verdriet

 

Om onse sonden hebben sal.⁺

1310

⁺ Ay God! ende oft hi hier al¹³¹⁰

 

Den lichaem daet ontgelden dat¹³¹¹

 

Eer die ziele rumde tvat;

 

Dat willic wel dat mochte wesen!

 

Maer neent niet, men can te desen⁺

1315

Niet anders gedoen, here! dan gi

 

Hebt vore geset, dat donke mi;

 

Sele wi derre pinen genesen,

 

Dat moet bi uwen wille wesen.

1305-1306 = (1305) en men weet (kent) gebreke niene (geen gebreken), (1306) die daaraan in iets (ook maar eenigszins) zouden ontsnappen

+ (45)

+ bl. 92 b.

1310 ende: zie M.W., II, 639

1311 daet = dade = deed

+ (50)

1288 vóór het vs.: 1291 uten hs.: inden 1292 live[.] hs.: sinen 1294 swaerre hs.: sw're 1302 gebreke[.] hs.: gebreken, Vinc.: sine defectu 1303 vóór het vs. staat, ten onrechte, het teeken =.

1306 dat[...] hs.: datmen (weer een dittografie naar men in vs. 1305; vgl. vs. 1183), Vinc.: defectus deficere nescit 1311 daet hs.: doet (emend. M.W., 5, 25) 1317 derre in het hs. voluit 1328 sulferechtech hs.: sufferechtech.