Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Vanden ordele meer. xviij.⁺

Dan alse dit dus es gedaen,
Selen die onsalegen wanhopen saen,
Ende hem decken, constensy,
Vore dansichte Gods, seitmen mi,
Ende selen roepen: ‘Gi, berge ter stede,⁺
Bedect ons vanden ansicten mede

+ Cap. 18. Vertaald uit Vincentius' Epilogus, c. CXV en het begin van c. CXVI.

+ (5)

[p. 379]

 

Die daer optie trone staen!’

 

Alse Crissostomus doet verstaen

920

Op Matheuse, daer hi seget hier:

 

‘Het ware sachter, ducent vier⁺⁹²¹

 

Ende blixeme gedogen, dant ware

 

Dat ansicht also openbare,

 

Dat so suete es ende so scone,

925

Van ons heren, om enige lone⁹²⁵

 

Die wi dor hem niet en daden.’⁺

 

Sine dorren haer ogen in genen raden;

 

Ons en steet niet te siene daer naer.

 

Jan Crisostomus seget mede:⁹²⁹

930

Dattie sonne ende mane bede

 

Haer licht an hem trecken gerede,⁺⁹³¹

 

Om des rechters gewarechede,⁹³²

 

Dat sise niet dorren an sien;

 

Niet om dat hem mach mescien,

935

Maer om dat elken minsce dan sal

 

In eens anders torment [s]c[r]omen al⁺

 

Van sine[n] vonnesse werd[en] geset.

 

Die cracht oec der hemele met:⁹³⁸

+ (10)

921 vier = vuren (meervoud van vuur)

925 lone = belooning of geschenk, welke niet om God's liefde gedaan, gegeven is

+ (15)

929 Jan Crisostomus zie vs. 153

+ (20)

931 an hem trecken = in zich terugtrekken (retrahent)

932 gewarechede = waarachtigheid

+ (25)

938 dit vers moet opgevat worden als een lemma, een vooropgestelde uitdrukking, waarvan vv. 939 en vlgg. de verklaring zijn. In Vincentius staat virtutes quoque coelorum cursief, als citaat uit Chrisostomus.

[p. 380]

 

Dat sijn dingel, verstaicker an,

940

Ende die selen beroren, alle, dan,⁹⁴⁰

 

Maer niet om die ververnesse⁺

 

Vander gerechter doemnesse,

 

Noch oec om anxt en genen

 

Dat si hem yet selen verenen,⁹⁴⁴

945

Maer om die wondere, die si sien

 

Van selken dingen, die gescien.⁺

 

Also, alse Beda seget, daer van:

 

Wat sal dat roedekijn dogen dan,

 

Dat inden woude es gestaen,

950

Daer die cedren vanden paradise verslaen.⁹⁵⁰

 

Daer selen die vercorne te hope^+951:

 

In die locht hem jegen lopen,

 

⁺ Entie quade op deerde omtrent,

 

Die si altoes hebben gemint;

955

Daer selen si bliven in dat dal

 

Van Josephat also al,⁺

 

Ende des rechters sent[ent]ie avebieden,⁹⁵⁷

 

Eersi vandaer mogen scieden.

940 beroren = bewogen, aangedaan, geschokt zijn

+ (30)

944 dat si: versta: (is het), dat zij zullen angst gevoelen (= hem verenen, M.W., VIII, 1707)

+ (35)

950 verslaen = geslagen, geveld worden

+ (40)

951: van hier af vertaald uit het begin van c. CXVI van Vincentius' Epilogus

+ bl. 91 a.

+ (45)

957 avebieden = bieden, een Brabantsche vorm voor beiden, beden = wachten. De vraag is of ane als ave ‘afbeiden’ dient gelezen (welk werkwoord het M.W. niet vermeldt), dan wel of ane bij het voorafgaande corrupte sentie hoort (hoe ook, verschreven uit sententie); Vinc.: sententiam expectantibus. Eerder ave: afwachten.

918 trone hs.: crone, Vinc.: a facie sedentis super thronum. Staen hindert als meervoud (vgl. ook het citaat uit Vinc.); misschien heeft Velthem aan de drievuldigheid gedacht; of is staen door rijmdwang veroorzaakt (vgl. Velthem, VII, vs. 880 en 1191) 922 blixeme, ware en 923 openbare in het hs. voluit 927 in genen raden dit is een bedorven plaats. Een emendatie van Verdam (M.W., 6, 949) is niegeren i. pl. v. in genen. Maar wat is dan raden? Verder ontbreekt, blijkens de rijmparen, een vers tusschen vss. 927 en 928, of is dit laatste er te veel. Hoogstwaarschijnlijk mag dit vers 928 als een interpolatie beschouwd worden van den afschrijver, die vs. 927 ook niet heeft begrepen. Bij Vinc. staat: illosque totius tranquillitatis oculos nequaquam sustinentes nos aspicere 936 [s]c[r]omen hs.: comen. Deze emendatie, evenals de twee andere in vs. 937, in M.W., 7, 788; Vinc.: omnis creatura in tormentis aliorum de suo judicio pertinescat.

941 ververnesse hs.: v'uernesse 943 dit vers werd door een andere hand geschreven 951 vercorne hs.: v'corue 957 ave hs.: ane (zie nota bij vs. 957) Cap. 19, in dit hoofdstuk wordt vaak judiceren geschreven. In alle vormen staat overal steeds -er- of -eer- in het hs. voluit 959 [Christus]: is noodig voor den samenhang en kan best als afkorting xp̄s den kopiïst in de pen zijn gebleven.