Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Vanden vonnesse, dat God elken geeft na sijn verdienen. .xvij.⁺

Alsi aldus verresen sijn
Ende vergadert vore sijn anscijn,
So sal hi die sonders irstwerven
Anespreken, om haer onbederven,⁸⁵⁷
Ende sal haer mesdaet lonen daer⁺
Met tormente, die sijn so swaer,
Die bettere oec sijn na desen⁸⁶⁰
Dan alle tormente selen wesen;
Daer af oec hare consentien mede,⁸⁶²
Met ere bitender vresen, ter stede⁺
Vanden rouwe in wanhope comen.
Ende oec sal dit, mogedi wel gomen,
Ene ongenoemde confusie wesen,⁸⁶⁶
Alse yegewelc daer mach lesen
Ende in haer herte gescreven siet⁺
Al haer quaetheit, dits verdriet.

+ Cap. 17. Vertaald uit Vincentius' Epilogus, c. CXV

857 onbederve(n) = tot schande of nadeel (zonder n?, vgl. M.W., V, 212)

+ (5)

860 bettere = bitterder

862 consentien: versta conscientien (vgl. vs. 895)

+ (10)

866 ongenoemde confusie = een onuitsprekelijke schande.

+ (15)

[p. 377]

870

Ende dan, (alse dapostel doet verstaen)

 

So werden gewroeget also saen⁸⁷¹

 

Alle der zielen gepeise mede,⁸⁷²

 

Die si ye peysden in enege[r] stede;⁺

 

Want elken werdet bekint aldare

875

Oft in een was getekent ware.⁸⁷⁵

 

Dit sijn die boeke, wet wel dat,

 

Van yegewelken, die opter stat

 

Alle selen ontpluken daer.⁺⁸⁷⁸

 

Bedie, bider comst trechters vorwaer,

880

En selen niet die lucht allene⁸⁸⁰

 

Verlichten, maer oec int gemene,

 

Alle verborgene dinge der herten

 

Selen geopenbaren met smerten;⁺

 

Ende dan sal die ewanglie gereit

885

Vervult werden, daer men af seit:

 

En es niet so neuwe verborgen,⁸⁸⁶

 

En come dan vort ter sorgen.

 

Hoe grote cracht sal dit wesen,⁺

 

Dattie mogetheit gods in desen

890

Tonen sal, dat iegewel[c] dat goet

 

Ende dat quade daer tonen moet,

 

Ende in sijn gedachte comet daer.

 

In so corten uren daernaer⁺

871 gewroeget = voor het gerecht aangebracht

872 gepeise = gepeinzen

+ (20)

875 was: Lat. velut in cera

+ (25)

878 ontpluken = opengaan

880 selen: het meervoud wordt hier veroorzaakt door lucht en verborgene dingen (vs. 882), waarna selen in vs. 883 herhaald wordt

+ (30)

886 neuwe: eig. nauw, d.i. zorgvuldig. Die zonderlinge vorm vertoont umlaut (vgl. on. hnøgrr, zie J. Franck's Etym. Woordenboek der Nederlandsche Taal, 2^de druk door N. van Wijk, i.v. nauw), wat in het Brabantsch mogelijk is. Neuwe komt intusschen, blijkens het M.W., IV, 2216-2218, alleen bij Velthem voor (III, 29, 57; III, 30, 38; VI, 14, 21).

+ (35)

+ (40)

[p. 378]

 

Werd besceden, alst daeran

895

Sine concentie wroeget vordan,⁸⁹⁵

 

Ofte ontsculdeget; ende met desen

 

Weet elc van hem hoet sal wesen

 

Met hem, oft hi verdoemt es,⁺

 

Oft behouden, sijt seker des.

900

In die vercorne werd afgedaen⁹⁰⁰

 

Al haer verdinken, sonder waen,⁹⁰¹

 

⁺ Van der eweliker bliscap goet;⁹⁰²

 

Maer si hebben in haren moet⁺

 

Hare quaetheit, diesi daden voren;

905

Nochtan niet, dat si wanen verloren⁹⁰⁵

 

Bliven, ofte ter pinen comen,

 

Noch oec ter bliscap niet; si gomen⁹⁰⁷

 

Metter gracien al van desen,⁺⁹⁰⁸

 

Daer si gedanct af mogen wesen;

910

God en doet hem niet in scijn,

 

Om datsi te blide souden sijn.

895 concentie: vgl. vs. 862

+ (45)

900 afgedaen: nl. weggedaan, vernietigd

901 verdinken = herinnering (verkeerde vertaling van: in electis vel omnino delebitur memoria pristine conservationis succedentibus eternis bonis)

+ bl. 90 f.

902 van = door

+ (50)

905 = nochtans zoo niet, dat ze denken, dat ze verloren (gedoemd) zullen blijven, enz.

907 gomen = letten op (+ genitief)

+ (55)

908 metter: d.i. mede ‘ook’ + der (genitiefsbepaling bij gomen, vs. 907)

879 vóór het vs.: 883 smerten: -er- in het hs. voluit 884 ewanglie hs.: sic 887 come: de emendatie in comet (M.W., 4, 2217) is overbodig; men versta: en (= het en) come 888 vóór het vs.: .

898 met hs.: m' 904 hare: in het hs. voluit.