Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Van miraculen der verrisenessen. .xvj.⁺

Die ziele, die oec uten lichamen
Comen sijn, begeren tsamen
Dat si werden gecorperert;⁸¹⁶
Daerombe also es begert,^817-820
So wie so uut geblasen es mede⁺
Indes overstes mogenthede,
Ende niene weet waer hi dan es.

Maer die lichaem, des sijt gewes,^821-823

Natuerlike, die ziele mede
Begeert op sine volmaecthede.⁺

Dats waer: in yegewelken daer,⁸²⁴

Es ene stomme begerte vorwaer,
Der v[o]egingen, van desen tween;
Nochtan en mogense overeen

+ Cap. 16. Vertaald uit Vincentius' Epilogus, c. CXIV

816 gecorporert: nl. in het lichaam brengen. Het mnl. corporeren heeft echter alleen de beteekenis: tot een geheel vereenigen, nl. een boek inbinden

817-820 deze verzen, blijkbaar corrupt, komen met het Latijn niet overeen: unde et illo appetitu utrumque retardantur, ne ex toto confluant in summae majestatis contemplationem

+ (5)

821-823 het lichaam verlangt naar de ziel, om volmaakt te zijn

+ (10)

824 in yegewelken = in ziel en lichaam.

[p. 375]

 

Bi naturen vergaderen niet,⁺

 

Maer met miraculen eest gesciet.

830

Men seit oec, dat Christus' verrisen

 

Die sake was van onse[r] wisen,⁸³¹

 

Alse een teken daer af maken

 

Van ber[uer]ingen eniger saken,⁺

 

Daer af des Vaders liberaldeit,

835

Om die minne Christi vorseit,

 

Sal doen sine broedere verrisen

 

In groter glorieuser wisen.

 

Ende alsoe nochtan, also dewelike coninc⁺

 

Sinen sone maect om dese dinc

840

Ridder goet, so maecti mede

 

Om sine minne ridders gerede,

 

Ende es ene sake der beru[.]erlijchede,

 

Alse te onser minscelijchede,⁺

+ (15)

831 sake = oorzaak; wise(n) = wijze (van onze verrijzenis).

+ (20)

+ (25)

+ (30)

[p. 376]

 

Bedie hi beroert ons vorwaer

845

Ter verrisenessen, ter bliscap, daer

 

Goede gewerke werden vonden,

 

Diemen dede vor dien stonden.

 

Dese sake es oec ene vorme, vorwaer,⁺

 

Ende oec mede u exemplaer.

850

Alle dese, die nu geseit

 

Hier vore sijn, na der waerheit,

 

⁺ Selen vore dat vonnesse comen,

 

Datmen dleste vonnesse hort nomen.⁺

+ (35)

+ bl. 90 e.

+ (40)

829 miraculen hs.: miracl'en, wat niet noodzakelijk in miracleren dient opgelost, zoodat de emendatie in miraculen M.W., 8, 1354, feitelijk vervalt. De kopiïst immers gebruikt vaak het teeken' als afkorting voor andere letters dan -er-, bijv. -heid, enz., zie vs. 1705 830 vóór het vs.: - Christus' hs.: xps 831-833 die verzen zijn niet duidelijk en voor Verdam (M.W., 1, 945) ‘onherstelbaar bedorven’, ‘ook de vergelijking met Vincentius... geeft geen licht’. Vinc. heeft: ‘Dicitur autem resurrectio Christi causa nostrae resurrectionis fore, quia quam modo causa motiva est liberalitatis patris, ut amore Christi faciat fratres eius resurgere gloriose’. Vgl. echter infra de nota bij beruerlijchede, vs. 842 833 ber[uer]ingen hs.: beringen 842 beru[.]erlijchede hs.: v'ueerlijchede (emend. M.W., 9, 193), Vinc.: causa motiva (vgl. vs. 844 bedie hi beroert ons). De causa motiva komt echter even verder weer voor: et etiam causa motiva, quantum ad nos, quia movet nos ad resurrectionis gloriam bonis operibus acquirendam, wat vertaald is bij Velthem in vs. 842-847. Als wij verveerlijchede (vs. 842) door beruerlijchede vervangen en vergelijken met beroert (vs. 844), zoo zien wij dat aan motiva een woord als beruerlijc enz. beantwoordt. Zoeken wij nu in het eerste verband quia quammodo causa motiva est liberalitatis patris de woorden die causa motiva moeten vertalen, zoo vinden wij van beringen eniger saken. Ligt het niet voor de hand te verbeteren in: van berueringen eniger saken? Dan is de gansche passus aldus te begrijpen: men zegt dat Christi verrijzenis de oorzaak was van de wijze (waarop wij zouden verrijzen), (dat Christi verrijzenis) als een teeken, een beeld er van (scil. van die verrijzenis) maakte, d.i. was (infinitief maken onder invloed van den Lat. inf. fore, vgl. supra,?), van de oorzaak der beroering, d.i. van het er toe bewegen, van de aanleiding er toe, nl. van de mildheid des Vaders, om enz.

852 vore dat hs.: dat vore 868 herte in het hs. voluit 869 dits hs.: dies (emend. M.W., 8, 1652).