Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Noch vander verrisenessen. xv.⁺

Alse dapostel seget nu:
So sal yegewelc, dat secg ic u,
Van menigerhande lande daer
Onderlinge vergaderen oppenbaer.

+ Cap. 15. Vertaald en bewerkt naar Vincentius' Epilogus, c. CXIII.

[p. 372]

 

Dat es te verstane, hebbic bedacht,⁺

760

In haer manlike cracht,

 

Alse in den staet van .xxx. jaren,

 

Oft daeromtrent, wet vorwaren,

 

Dat Christus was hier te voren,

 

Hoe hi die doet moeste becoren,⁺⁷⁶⁴

765

Hoe out hi was doe hi starf,

 

Oft hoe jonc; alst wel bedarf⁷⁶⁶

 

Dat si storven, ende moesten liden

 

Die doet, si selen te joncsten tiden

 

Van .xxx. jaren opverstaen,⁺⁷⁶⁹

770

So dat hem geen dinc, sonder waen,

 

Gebreken sal te dere noet,

 

Noch overcomen clein no groet.⁷⁷²

 

Die gene die van niewete al⁷⁷³

 

Al dat hi wilde ende maken sal,⁺

775

Sal dat wel volmaken daer,

 

Al eest ene materie niet daer,

 

Bedie hine sal niet judiceren^777-780

 

Dat selve, na der materien deren,⁷⁷⁸

 

Maer na der vormen gelikenesse,⁺⁷⁷⁹

780

Na hare verdiente gescepnesse.⁷⁸⁰

 

Daer sal oec ondersceden wesen

 

Man ende wijf ganselijc in desen.

 

Oec die wondere, die sijn geboren

 

Vanden minscen daer te voren,⁺

+ (5)

+ (10)

764 becoren = onderstaan

766 bedarf: van bederven = noodig zijn

+ (15)

769 opverstaen = verrijzen (vgl. hd. auferstehen)

772 over comen = te veel zijn (Lat. superfluat; vgl. ook M.W., V, 2190)

773 van niewete: eig. uit het niet. Vul aan: maecte en versta: hij (nl. God), die alles maakte (schiep), wat hij wilde (enz.)

+ (20)

777-780 God zal ze beoordeelen, niet volgens wat hun ontbreekt, maar volgens hun verdiensten

778 deren = schaden, benadeelen

+ (25)

779 vormen = gedaante, uiterlijk

780 gescepnesse = gesteldheid, aard (van hun verdiente = verdiensten).

+ (30)

[p. 373]

785

Alse die sonder voet comen vort,

 

Oft sonder hant in hare bort,⁷⁸⁶

 

Oft haddense te lettel of te vele

 

Vander gerechter naturen spele,

 

Dat werd hem toe oft af gedaen,⁺

790

Also gelike oft sonder waen

 

Der naturen niet gebroken ware.⁷⁹¹

 

Die dode, die oec openbare⁷⁹²

 

In goeden resten, selen opstaen,⁷⁹³

 

Irst.......hebbic verstaen^+794-795

795

Ende oec na sine digniteit.

 

Oec selen opstaen, na der waerheit,

 

Yegewelc na die ordine sine,

 

Alse gelijc dapostelen daer

 

Na apostel gelike, vorwaer,⁺

800

Ende propheten, na hare wet,

 

⁺ Ende so van allen andren met.

 

Ende die gene, die levenden vonden

 

(Alse dapostel seget) te dien stonden,

 

Selen metten genen die doet sijn⁺

805

Op in die locht varen in scijn,

 

Ende also in dien gegripen daer⁸⁰⁶

 

Selen sterven thans, vorwaer,

 

Ende te hans opstaen mede,

 

Alse oft die ziele daer ter stede⁺

786 bort = geboorte

+ (35)

791 gebroken = nl. in gebreke

792 die: is demonstratief, niet reflexief

793 in goeden: nl. in God; resten = rusten (mortui ergo, qui in Christo interim quiescunt, resurgent)

+ (40)

794-795 Vinc.: non quia ibi fit ordo temporis, sed dignitatis

+ (45)

+ bl. 90 d.

+ (50)

806 gegripen: (als substantief) vastgrijpen (in ipso raptu; vgl. illi, qui vivi reperientur (secundum Apostolum) simul cum illis, qui dormierunt, obviam in aera Christo rapientur, et, ut dicit, in ipso raptu morientur.

+ (55)

[p. 374]

810

Bi enen slape ware[.] uutgegaen,

 

Ende in enen gedacht weder comt saen,

 

Ende werd also ten ordele

 

Geleverd in dus corten spele.

762 vorwaren: -ar- in het hs. voluit 765-766 starf en bedarf in het hs. voluit 779 vormen hs.: utemen (emend. M.W., 9, 1151) 783 vóór het vs.: .

785 voet hs.: wet (emend. M.W., 1, 1366 en 9, 2067) 791-792 ware en openbare in het hs. voluit 794 ... in het hs. blanco 797 blijkens het rijm ontbreekt hier een vers 807 sterven: -er- in het hs. voluit.

810 ware[.] hs.: waren Cap. 16, opschr. verrisenessen hs.: verraetnessen, Vinc.: de miraculo resurrectionis 816 gecorperert hs.: gedorperert, Vinc.: appetunt incorporationem 817 begert in het hs. voluit 825 stomme hs.: stemme (emend. M.W., 8, 1354), Vinc.: mutuae conjunctionis, wat Velthem verkeerdelijk heeft verstaan voor mutae 826 v[o]egingen hs.: vegingen, Vinc.: conjunctionis. Dit schijnt me een betere emendatie dan de door Verdam vragenderwijze voorgestelde verenigingen in M.W., 8, 1354.