Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Van Antekerst gebort ende sine fallatien quaet. .v.

Men leest dat Antkerst sekerlike
Te Babilonien in dat rike
Geboren ward (vanden geslachten,
Comen sijn van groten machten)^248
+ Van Dan, Jacobs sone, godweet,⁺
Also alse Jacob selve oec seet;
Dan noemt hi der slangen gelijc,²⁵¹
In alle wege oec sekerlijc;

248 comen sijn: versta: dat Antkerst van het geslacht is gekomen

+ bl. 88 e.

+ (5)

251 Vinc.: legitur autem Antichristus, in Babilonia, de tribu Dan nascitur, iuxta id, quod ait Iacob pater eius. Fiat Dan coluber in via, &c. Unde & haec sola tribus, in Apocalipsi subticetur, ubi ex aliis tribubus signati numerantur.

[p. 352]

 

Ende daerom van desen geslachte

 

In Apocalipsis men niene achte⁺

255

Datmer yet af secgen hort,

 

Daer men dander geslechten vort

 

Bringet, ende noemet mede.

 

Antkerst toecomst, seget gerede

 

Dapostel ons heren, dat dit sal⁺

260

Biden duvel wesen al,

 

Want biden duvel sal hi na dien

 

Vele dinge doen int sien;²⁶²

 

Maer hine sal niet algader wesen²⁶³

 

Sijns machtich, gelike desen⁺²⁶⁴

265

Als die verhoelheit in gode es;²⁶⁵

 

Noch diesgelijcs, sijt seker des,

 

Salhi in hem sijns selfers wille

 

Niet doen, en si met hem stille;²⁶⁸

 

Anders en mochment hem tien niet,⁺

270

So wat hi dade in dat verdriet.

 

Comestor seget oec van desen:

 

Van irst dat hi gewonnen sal wesen,

 

So sal die duvel in siere moeder

 

Comen, ende sijn met sijn voeder;⁺²⁷⁴

+ (10)

+ (15)

262 int sien = zichtbaar, zoodat iedereen het zal zien (vgl. in scijn en VIII, vs. 73)

263 hi = de duivel

+ (20)

264 sijns = den Antichrist

265 verhoelheit: te verstaan verhoelheit-in-god ‘vereeniging’ (Vinc.: nec tamen ita possidebit eum ex toto ut uniatur ei sicut humanitati divinitas in Christo). Verdam, M.W., VIII, 1810 en 1850, emendeert in verheel(t)heit. Het substantief verheeltheit wordt echter alleen in dezen passus aangetroffen. Daar nu voor een Middeleeuwer de verheeltheit begrijpelijkerwijze is op te vatten als de vereeniging van God en den mensch in Christus, zou men met evenveel recht mogen denken aan verhoelheit (dus zonder emendatie), met de beteekenis ‘geheim, mysterie’ (nl. der menschwording, dus ook samenzijn van God en mensch)

268 stille = zachtjes, voorzichtig

+ (25)

+ (30)

274 voeder = voedsel.

[p. 353]

275

Ende also vort wast vorwaer

 

Tote dat hi geboren ward aldaer.

 

Maer ander secgen mede oec des,

 

(Dat bi aventuren oec waer es)

 

Si secgen: dat hi al die manieren⁺

280

Diemen an ander liede can visieren,

 

Van dien dage dat hi vorwaer

 

Gewonnen ward, sal hebben daer,

 

Ende sinen ingel ter hoeden daernaren,

 

Tot dat hi comt te sinen jaren;⁺

285

Dan ward hem afgenomen vordan

 

Dat hi van gode nie gewan;

 

Ende sijn ingel ward hem genomen,

 

Ende die duvel in die stat comen,

 

Ende wijsten vorward also mede,⁺

290

Ende nemt hem daer ter selver stede

 

Altemale sijn oude gewoente,

 

Ende brincten so te siere hoente,²⁹²

 

Van allen quade also vord.²⁹³

 

Gelike datmen secgen hort,⁺

295

Dat een man sijn osse rect²⁹⁵

 

Te sinen jocke, daer hi intrect,

 

Aldus so leitem die duvel dan

 

Vandien termine vorward an;

 

Ende dan so ward die nidege quaet⁺

300

Thoeft van allen quade ende saet.

 

⁺ Ende thans so comt in sine lede

 

Die dienst van alre quaethede,

 

Ende sine gewerke begint hi dan

 

Also te doene vorward an.⁺

+ (35)

+ (40)

+ (45)

292 te siere hoente = om hem te misleiden, te verleiden, hem in het verderf te storten

293 van allen quade also vord = van kwaad tot erger

+ (50)

295 rect = bestuurt.

+ (55)

+ bl. 88 f.

+ (60)

258 Antkerst id. - toecomst hs.: toe comst 271 vóór het vs.: .

283 daernaren: -ar- in het hs. voluit 297 leitem hs.: leitē 303 na dit vers worden vss. 293-303 incluis herhaald; ze werden door den kopiïst doorgehaald.