Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Noch van dingen, die selen gescien. .iiii.⁺

Hier af seget ons openbare
Methodius die martelare:¹⁷⁸
Dat Antkerst comt werd getoent
In desen dingen ongenoemt,

+ Cap. 4. Uit Vincentius' Epilogus, c. CVII

178 Methodius: bisschop van Olympus in Lycië, stierf in 311 den marteldood. Hij vervaardigde een geschrift over de opstanding en over de schepping.

[p. 349]

 

Die ic hier som noemen sal.⁺

 

Int inde van [..]der w[er]elt al,

 

Alse die seste tijt gaet uut,¹⁸³

 

So comen dese plagen overluut.

185

Het selen uutgaen Ysmaels kinder

 

Ute her[..]mitagen, mere ende minder;⁺¹⁸⁶

 

Ende haer comst sal sijn in dien state

 

Ene castiement sonder mate.¹⁸⁸

 

God sal in haren handen geven

190

Alle riken die dan leven,

 

Om die sonde[.] die dan es mede⁺¹⁹¹

 

Indie liede, ende ongelovichede;

 

Want die kerstinen doen altehanden quaet,

 

Ende werden daerave niet versaet;

195

Si pollueren hem selven na des¹⁹⁵

 

Dat scandelijc te secgen es;⁺

 

Ende daerom salse in die hande,

 

God geven, den vremden viande,

 

⁺ Den heidenen, den sarrasinen,

200

Om hem daer te latene pinen.

 

Die trisore der kerken mede,⁺

 

Entie ornamente gerede,

 

Selen[se] onderlinge deylen daer,

 

Ende die kerke verbernen naer;

205

Ende daerom haren vader Ismael,

 

Hiet god onse here velt esel.⁺²⁰⁶

+ (5)

183 seste tijt = zesde ‘etaet’, vgl. vs. 69 vv.

+ (10)

186 hermitage = woestijn (lat. exibunt filij Ismael de eremo)

188 castiement sonder mate: lat. castigatio sine mensura

+ (15)

191 es: de zin vereischt sijn (lat. propter peccata et scelera eorum)

195 pollueren = in overspel leven (lat. polluentes semetipsos; vgl. Ducange, s.v. pollucio: ‘adulteratio’; polluere: ‘adulterare’, met bewijsplaatsen van 1225)

+ (20)

+ bl. 88 d.

+ (25)

+ (30)

206 veltesel = wilde ezel (lat. Deus onagrum vocavit).

[p. 350]

 

Dit en sijn niet liede, secgic u,

 

Alse ander liede, verstaet dat nu,

 

Maer ute hermitagen, wiltmen bedieden,

210

Dat es te verstane hatelec den lieden.

 

Die papen selense in heylige stede⁺

 

Doden, ende in die kerke mede;

 

Die wive vercrechten, ende daer met

 

Licgen, na dat wijst haer wet;

215

Ende der heyliger kerken cleet

 

Selense andoen wel gereet,⁺

 

Ende haer wive mede na desen.²¹⁷

 

Het sal grote tribulatie wesen

 

Over die kerstinen, in dien tiden,

220

Om te vertoenne in allen siden,

 

Welke in kerste getrouwelike⁺

 

Selen geloven, ende sekerlike.

 

Dan sal God die gene verhogen,

 

Die aldus in hem vermogen

225

Hebben geweest int gelove goet;

 

Sine ontfermicheit ende sine oetmoet⁺²²⁶

 

Sal op hem nu scinen daer,

 

Ende van hem verloessen openbaer.

 

Het sal een kersten coninc opstaen,

230

Diese sere sal wederstaen,

 

Ende sal vechten jegen dese,⁺

 

Ende verwinnen in groter vrese,

 

Ende met sinen swerde verslaen;

 

Ende die daer sterven, sonder waen,

+ (35)

+ (40)

217 Nl. zullen de vrouwen (der heidenen) ook de heilige kleederen aantrekken

+ (45)

+ (50)

226 oetmoet = gunstige gezindheid.

+ (55)

[p. 351]

235

Die varen toten grave quaet

 

Vander hellen, dat verstaet.⁺

 

Dan sal openbaren daer²³⁷

 

Die sone der verlorenheit vorwaer.

 

Die god, die Antkerst es genoemt,

240

In deser tijt te vorscine coemt,

 

Die in ene crocht, alsict versta,⁺²⁴¹

 

Gevoedt werd, in[.] Betsayda,^242-243

 

Ende sal in Capharnaim regneren.

 

Dus secgen ons die wise leren.²⁴⁴

+ (60)

237 openbaren = verschijnen

+ (65)

241 crocht: vertaling van Vinc.: Corozaym?

242-243 In Vincentius staat: filius perditionis, qui dicitur Antichristus in Corozaym, nutrietur in Bethsayda, & regnabit Capharnaum

244 leren: natuurlijk het Speculum van Vincentius

182 [..]der hs.: bider. - w[er]elt hs.: welt; het afkortingsstreepje is den kopiïst waarschijnlijk in de pen gebleven 186 her[..]mitagen hs.: h'en mitagen 191 sonde[.] hs.: sondē 199 sarrasinen in het hs. voluit.

215 der hs.: die; vgl. Vinc.: sacrata Ecclesiarum vestimenta. - heyliger kerken: -er en -er- in het hs. voluit 218 vóór het vs.: 220 vertoenne hs.: vercoenne (emend. M.W., 9, 159), Vinc.: ut manifestentur 223 verhogen hs.: verbogen (emend. M.W., 8, 1516 en 1841), Vinc.: recordabitur 234 sterven: -er- in het hs. voluit.

235 varen in het hs. voluit 238 verlorenheit hs.: verlorend'; vgl. de zuene der verlorenheit in M.W., 8, 2071, - soene des verlies ib., 2041, - Vinc.: filius perditionis 242 in[.] hs.: int (emend. M.W., 3, 2114) 243 regneren hs.: reg'nen Cap. 5, opschr.: Antekerst in het hs. voluit.