Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Hoe si te genaden selen comen. .xxiij.⁺

‘Nu alse die tijt daer steet,
Ende die leke sijn dus wreet

+ Cap. 23. vs. 1-72: zie cap. 22 (1018 D-1019 D; zie aant. bij cap. 16).

[p. 315]

1825

Op die clerke ende op die papen,

 

Ende hem nemen willen haer wapen

 

Ende haer heerscap ende haer goet,⁺

 

So selen sijt met groter stoet¹⁸²⁸

 

Willen weren, entie biscops mede

1830

Selen hem setten daer jegen gerede,

 

Om dit met hem te wederstane.

 

Maer alse hem die noet comt ane,⁺

 

Datsi met vechten, no met banne,

 

Noch met absolveerne genen manne,

1835

Noch met smeken, connen ontgaen,

 

Noch met driegene, sonder waen,¹⁸³⁶

 

Noch niet en connen wederstaen,⁺

 

Dan comen si te hem selven saen,

 

Ende geven hem oetmoedich daer

1840

Van alre mesdaet openbaer,

 

Al wenende, ende al clagende mede,

 

Secgen si dese word ter stede,⁺

 

Omdatwi den aelmachtigen god

 

In onse orden niet sijn gebod,¹⁸⁴⁴

1845

Noch in onse officie met,

 

Hierom so si wi ontset,¹⁸⁴⁶

 

Ende om dat, soe es comen swaer⁺

 

Dese confuse nu openbar,

 

Ende sijn verdruct, vanden genen

1850

Die wi verdrucken souden altenen,

 

Ende gereckelijc met gods vonnesse¹⁸⁵¹

 

So si wi comen in dese messe.⁺¹⁸⁵²

+ (5)

1828 met groter stoet=met gewapend gevolg (vgl. vs. 1826 en 1833)

+ (10)

1836 driegen=dreigen (lat. nec blanditiis nec minis ipsis resistere potuerunt)

+ (15)

+ (20)

1844 gebod=gehoorzaam (M.W., V, 1241)

1846 ontset=geruïneerd

+ (25)

1851 gereckelijc=rechtvaardiglijk

+ (30)

1852 messe=ongeluk, tegenspoed.

[p. 316]

 

Ende met rechte wi dit dogen,

 

Want alle die werelt vermogen

1855

Was onder onse roede vor desen,

 

Gelijc dat wi souden hebben gewesen

 

Onder goeds rode, godweet,⁺

 

Ende om dat, so dadewi gereet

 

Alsoe vleeschelike sonde saen,

1860

Ons en dorste niemen wederstaen,

 

Noch argueren van onser daet.¹⁸⁶¹

 

Ende om dat wi dan, dat verstaet,⁺

 

⁺ Met onsen besmetten handen onrene

 

Tons Heren dienste gingen gemene.

1865

Om dit, soe sijn onse viande nu

 

Ons heren worden, secgic u.

 

Ende dan selen minste ende meeste,⁺

 

Ende alle clerke, alsict vereeste,¹⁸⁶⁸

 

Geordineert ward oec dan,¹⁸⁶⁹

1870

Ende haer noetdorste hebben vortan,¹⁸⁷⁰

 

Ende also, dat in haer offerande daer,

 

Ende in haer visitasie vorwaer⁺

 

En geen gebrec en sal wesen,

 

Ende dat hem gebrect vord van desen,

1875

Selen die leke berechten al.¹⁸⁷⁵

 

Ende in desen tiden vort, so sal

 

Alle dese dinge in werelijchede,⁺

 

Ende oec mede in geestelijchede,

 

Gelijc in der irster uren gereet

1880

Des dages beginnen, godweet,

 

Ende daerna vord ter derder uren

 

So sal dit were volmaect besuren.⁺¹⁸⁸²

+ (35)

1861 argueren=terechtwijzen, berispen

+ (40)

+ bl. 85 e.

+ (45)

1868 vereeste (van vereischen)=vernam

1869 geordineert=de orde ontvangen

1870 noetdorste=behoefte voor het levensonderhoud

+ (50)

1875 berechten=verschaffen

+ (55)

+ (60)

1882 volmaect besuren=volledig, heel veel, moeite kosten.

[p. 317]

 

Ende also in die seste vort

 

Werdet volmaect dat daer toe hort.

1885

Ende alle die grade vanden lieden,

 

Die na dese seste ure bedieden,¹⁸⁸⁶

 

Selen verwandelen daerna saen,⁺

 

Ende ander maniere dan anegaen,¹⁸⁸⁸

 

Dan die sij nu hebben in scine,

1890

Ende alsoe oec, dat elke ordine,

 

Na haer recht ende haren staet na das,

 

Daer si op gemaect was,⁺

 

Gereckelyc houden selen na desen,¹⁸⁹³

 

Ende daer met selense vri wesen.’

1895

Hier gaet uut dat irste wee,

 

Dier noch te comen staet twee.

1886 bedieden=bediën=beter, edeler worden

+ (65)

1888 anegaen=aannemen, er naar handelen

+ (70)

1893 gereckelyc=behoorlijk

1829 tusschen willen en weren een gat in het perkament 1834 genen in klein schrift boven den regel geschreven 1837 vóór het vs. staat ten onrechte het alineateeken, alsook 1842 word hs.: w'd (vgl. de. emendatie van Verdam, Tijdschr., 1, 291 v.) 1485 Verdam stelt voor (Tijdschr., 1, 292) te lezen, niet noch, maar doen, noch, terwijl dan de komma na gebod in vs. 1844 vervalt; vgl. ook de nota bij vs. 1845 1848 openbar in het hs. voluit.

1868 vereeste er kan niet, zooals Verdam zich afvroeg (M.W., 8, 1701) in het hs. gelezen worden vereerste 1870 noetdorste hs.: noet dorste 1876 vóór het vs.: .

1888 anegaen hs.: aue gaen (emend. Verdam, M.W., 1, 99) 1891 de emendatie haer in na haer in M.W., 2, 1534 is onbegrijpelijk 1897 Ende in het hs. voluit.