Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Dat ander bedieden op dese prophesie .viii.⁺

Anders mach ment verstaen
Vanden weder, die ic saen
⁺ Secgen wille cortelike:
Die weder mach sijn tkerstenrike,

+ Cap. 8. Vgl. ook Hieronymi, Explanatio in Danielem (zie aant. opschrift boek VII).

+ bl. 81 b.

[p. 262]

 

Ende des weders sine mogentheit,⁺

 

Die hi irstwerf hadde gereit,^{547 en 549}

 

Entie verre duerde ende breit,

 

Mach sijn die kerke gerede,

550

Ende die heylige liede mede,

 

Die daerna selen opcomen.⁺

 

Biden boc, hebbic vernomen,

 

Dat die bediet die mogethede

 

Vanden quaden lieden mede,

555

Bedie men gescreven vint:

 

‘Die gode selen werden bekint⁺

 

Ter rechter siden entie quade

 

Ter slinker siden, in allen quade.’

 

Biden groten horne met

560

Die anden bec ward na geset,

 

Verstawi Antkerst mogethede⁺

 

Ende oec sine hulperen mede.

 

Biden vier hornen die daer uut

 

Spruten, seit hi overluut,⁵⁶⁴

565

Dats, dat Antkerst sal sinden

 

Sine boden te vier inden,⁺

 

Ende daer met die werelt onderdoen.

 

Die cleine horen, die geroen⁵⁶⁸

+ (5)

547 en 549 gereit, gerede: stopwoord (M.W., II, 1518)

+ (10)

+ (15)

+ (20)

564 spruten. Verdam, in M.W., VII, 1839, emendeert in sproten ‘ontsproten’. Moge deze emendatie gerechtvaardigd blijken in vergelijking met de andere symbolen (vss. 547, 560), toch vergist Verdam zich wanneer hij zich op de lezing sproten van het handschrift beroept, waar wel duidelijk spruten staat: vgl. een dgl. praesens spreken vs. 579; hi = Daniël (vgl. vs. 456)

+ (25)

568 geroen. De zin eischt het begrip voortkomen (Daniël, 8:9 egressum est). Voor Verdam was het woord bedorven (M.W., II, 1557). Onwillekeurig denkt men echter aan het werkwoord gerinnen, dat o.m. beteekent ‘komen’, hier praet. geroen (d.i. geron, of met oe om het rijm, en met reeds o in plaats van het gewone a: geran).

[p. 263]

 

Uten enen vanden vieren,

570

Daeraf seit[i]: Anthiocus' manieren,⁵⁷⁰

 

Dat Antekerst was diegone,⁺⁵⁷¹

 

Want Anthiocus in allen doene

 

Was ene figure van Antekerste.

 

Bedie machmen sonder verste⁵⁷⁴

575

Die anelecgen Antkerste gereet,⁵⁷⁵

 

Want sine hoecheit verre geet⁺⁵⁷⁷

 

Toten hemele lane, indien

 

Alse sine mogentheit sal gescien.

 

Daer die heiligen te gader spreken,

580

Daer in verstaic oec dit teken,

 

Dattie goede liede dan vord⁺

 

So selen sijn verdort,⁵⁸²

 

Datsi en selen weten mogen

 

Wa[.]t spreken, dat hem mach dogen.⁵⁸⁴

585

Daer hi seget te vesperen met,

 

Daerbi so es ons geset⁺

 

Die leste tijt der werelt al,

 

Dats alse Antkerst comen sal.

 

Daer hi .ij.^Miij.^C mede

590

Seget, moge wi verstaen ter stede

 

Vierdalf jaer, dat verstaet,⁺

 

Dat regneren sal die quaet,

 

.ij.^M set hi vor drie jaer,

 

⁺ Ende .iij.^C over .i. half, vorwaer.

595

Ende dats om dat dan die tijt

 

So vreselijc sal sijn, des seker sijt,⁺

570 daeraf seiti: nl. Daniël (vgl. vs. 456 en 564); manieren: expletief gebruikt, beteekent zooveel als: aard, natuur, wezen

+ (30)

571 diegone = Anthiochus

574 bedie = daarom

575 anelecghen = toekennen, nl. den kleinen hoorn; sonder verste = onverwijld (stoplap)

+ (35)

577 indien = aldus

+ (40)

582 verdort = verdwaasd

584 dogen = baten, helpen.

+ (45)

+ (50)

+ bl. 81 c.

+ (55)

[p. 264]

 

Datten genen, die in desen

 

Tiden sijn, sal donken wesen,

 

Die drie jaer .ij.^M, gerede,

600

Ende half jaer .iij. hondert mede.

 

Hier sijn twee bediede gehint,⁺

 

Hout van dat gi sekerst kint,

 

Deen es na die werelijchede,

 

Ende dander na die geestelijc[hede]⁶⁰⁴

+ (60)

604 =de eene verklaring is er een volgens wereldlijke gebeurtenissen (cap. 7: Alexander's oorlogen), de andere daarentegen is een geestelijke verklaring (de komst van den Antichrist)

568 Vóór het vs.: .

570 seit[i] hs.: seit, zie nota bij vs. 570 571 diegone hs.: die gone 579 daer die hs.: eer dit 584 wa[.]t hs.: want.

604 De afkorting voor hede, die elders in dit hs. wel meer onder den vorm van het teeken' voorkomt, is den kopiïst waarschijnlijk in de pen gebleven 607 bi hs.: mi. - In het hs. staat tusschen seide en hi een punt 611 al te[.] hs.: alter (voluit).