Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

[p. 195]

tekstkritische noten

Opschrift: Vlaendrenward hs.: Vlaendren w'd 1031 Vlaendrenward hs.: Vlaendren w'd 1032 vard: in het hs. voluit 1043 ende hs.: en 1045 zeeward hs.: zee ward, ward voluit 1046 ruward hs.: ruw'd.

Hoe die coninc te Vlaendrenward toech, dapperlike met sinen here .xv.

Alse die coninc in allen landen
Hadde gesocht menigerhande
Hulpe, raet ende miede,
Menigen lantshere heeft hi gemiet,
Hem te varne te Vlaendrenward.⁺
Dus es hi comen optie vard
Met .LIIII. lantsheren;
Hi wilt nu Vlaendren ontkeren
Den grave Robbrecht, dat verstaet,¹⁰³⁵
Die hier iegen oec socht raet⁺
Ane sine liede, wide ende side.
Niet vele en condi bringen te stride
Enich volc ut andren lande,
Dan uut Vlaendren, als wijt cande,
Ende oec waren al sijn onbesaten⁺
Sine wedersaken in desen staten:
Want Henegouwe en[de] Hollant
Soude weren den enen cant,
Ende banderside, ter zeeward,
Soude Ingelant doen ruward.⁺
Maer Ingelant hadde genoech te doene
Van Yrlant den coninc coene,¹⁰⁴⁸
Die dede den lande pant genoech,
Dies die coninc hadde ongevoech.

+ (5)

1035 grave Robbrecht = Robrecht van Béthune, geboren in 1239, volgde zijn vader Gwijde van Dampierre op in 1305. Hij stierf te Yper den 17^den September 1322. Zie b. II, vs. 2506

+ (10)

+ (15)

+ (20)

1048 van Yrlant den coninc = Robrecht Bruce (1274-1329), zie b. V, vs. 1762.

[p. 196]

 

Ende oec mede dese lede Crabbe⁺

 

Warp oec in sine swabbe,¹⁰⁵²

 

Dese dede opt water grote scade,

 

Hine dede niemene genade,

1055

Alse nu was hi hier, alse nu daer,

 

Men wiste sijns wachten waer,⁺

 

Alse nu was hi met enen here,

 

Alse nu setti hem ten kere,

 

Ende trac hem an een andren dan.

1060

Dits der quader rovers gespan,

 

Sine houden niet datsi geloven,⁺

 

Ende int leste bliven si bedrogen.

 

Dus was die coninc wel in hopen,

 

Omdat si niewers hadden open

1065

Da[n] die side te Brabantward,

 

Dat hijt soude winnen saen ter vard.⁺

 

In desen waen es hi comen,

 

Hi dede oec wel begomen

 

Ende bespien die stede al,

1070

Ofter in waer enich gescal.

 

Ende of si yet gaderen soude met,⁺

 

Om te doen enich ontset.

+ (25)

1052 Warp oec in sine swabbe = bemoeide zich ook met de zaak, eig. stak er ook zijn staart in; over de bet. van swabbe, zie Verdam, M.W., VII, kol. 2463, waar Verdam aan scharen (in verband en als woordspeling op Crabbe), maar ook aan staart denkt.

+ (30)

+ (35)

+ (40)

+ (45)

[p. 197]

 

Dit dede hi bespien also daer

 

Diewile dat hi trac bat naer.

1075

⁺ Sere dede hem van den doene,

 

Dat hi van der Brabantsoene⁺

 

Gene hulpe conde gecrigen,

 

Ic wil hieraf swigen.

 

Sprac die coninc tsinen rade:

1080

‘Tot ic sie mine stade,

 

Ende tot dat ic Vlaendre heb gecregen,⁺

 

Dan salict hem tweevout wegen

 

Dat si mi hert hebben gewesen.’

 

En verginc also niet te desen,

1085

Maer alse hijt viseerde aldaer,

 

Dus es hi Vlaendren comen naer,⁺

 

In ene hope van goeden wane

 

Altemale omme te slane.

 

‘Ic hebbe’, seit hi, ‘die zee te mi,

1090

Ende Zelant ende Hollant oec daerbi,^1890-1891

 

Ende Henegouwe, dus eest al⁺

 

Beringet alomme groet ende smal,

 

Ende al en haddic des en twint,

 

Nochtan hebbic genoech omrinct

+ bl. 75 b.

+ (50)

+ (55)

+ (60)

1890-1891 Zelant, Hollant ...Henegouwe. In October 1314 bekrachtigde Philips IV te Lagny op de Marne zijn verbond met Willem, graaf van Henegouwen, Holland en Zeeland (Devillers, Monuments pour servir à l'Histoire des Provinces de Namur, de Hainaut et de Luxembourg, III, 37).

+ (65)

[p. 198]

1095

Liede van Vlaendren te winnen met,

 

Hier en hulpt toe geen ontset.’⁺

 

Dus es hi comen ter selver stede

 

Daer hi logieren wilt gerede.

+ (70)

Var. Sp. G.F.

1069 steden
1070 Offer in ware enich misval (het laatste woord bijna onleesbaar)
1071 of hi yet
1072 doene

1051 lede: Lelong leest bede, de l is inderdaad bijna een b, het streepje, dat de vergissing heeft veroorzaakt, behoort echter bij de volgende e. Verdam, M.W., III, 2012, heeft trouwens juist geëmendeerd: lede 1064 Omdat si hs.: Om datsi 1065 Dan hs.: Dat; ward: in het hs. voluit.

Var. Sp. G.F.

1073 dedi
1075-78 Onleesbaar.
1081 E. ic Vlaendren hebbe vercregen
1084 En
1085 Male als hi v. daer
1086 Des hi Vl. come n.
1087 In een helpe v.g.w.
1088 om
1090 oec ontbr.
1091 E. Henegouwen

1082 tweevout hs.: .ii. vout.

1108 vard ward: in het hs. staan beide woorden voluit geschreven.