Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

⁺ Van twee coninge ende van twee ander Ridders daer men af seide .viii.

Int ander iaer rechte vord,⁵³⁹
So werd ene selsen mare gehord
In Vrancrike aldorentoren;
Oec quaemt Vlaendren met te oren,

+ bl. 73 c.

539 ander iaer = 1314.

[p. 175]

 

Ende in Brabant, ende in allen lande;⁺

 

Ic moet seggen, al eest scande,

545

Also alsict van lieden verstont,

 

Dien [dat] rechte wel was cont;

 

Want si waren al diewile daer

 

Dat gesciede openbaer.⁺

 

Nu hord van desen geruchte mede:

550

Men seget, dat al nu ter stede

 

Een ridder was vonden, dat verstaet,

 

Naect ende barvoet, hoe soet gaet,

 

Bider Coninginne van [N]a(l)verne.⁺⁵⁵³

 

Dese mare liep met scerne;

555

Ende oec mede, al sonder blijf,

 

Bi mijns her Karles wijf⁵⁵⁶

 

Was een ander ridder vonden,

 

Rechte oec ten selven stonden;⁺

+ (5)

+ (10)

+ (15)

553 coninginne van Naverne (Navarra) = Margaretha (geboren in 1290), dochter van Robrecht II van Bourgondië, die in 1305 Lodewijk, koning van Navarra, oudsten zoon van Philips IV, koning van Frankrijk, gehuwd had. Zij werd ter dood gebracht in het kasteel Gaillard in April 1315

556 her Karles wijf = Blanca, dochter van Otto IV, paltsgraaf van Bourgondië, en van Mahaut, gravin van Artois. Zij huwde in 1308 Karel van La Marche (den lateren koning Karel IV), zoon van Philips IV, koning van Frankrijk. - Velthem verwart hier Blanca met hare zuster Johanna, die in 1307 een anderen zoon van Philips IV, Philips (den toekomstigen koning Philips V) gehuwd had.

+ (20)

[p. 176]

 

Ende die Coninginne van Ingelant⁵⁵⁹

560

Was diese te gader vant,

 

Ende diet ute teerste brochte

 

Wa(n)t elc in anders arm wrochte.

 

Ende dese Ridders [die] daden dese dinge⁺

 

Waren der vrouwen camerlinge.

565

Som seggense: dat mijn her Lodewijc⁵⁶⁵

 

Dat irste bewacht sekerlijc,

 

Ende bracht vort also die sake.

 

Nu hadde gerne bedect die sprake⁺

 

Mijn her Ingelram van Marengi,⁵⁶⁹

570

Dat nu weet ic ende ghi,

 

Ende al die werelt dorentore.

 

Dit was begonnen ter quader ure;

 

Men heeft die vrouwen bede doen vaen;⁺

 

Ende die ridders, sonder waen,

575

Sneetmen af daer ter stede

 

Tusscen die been die manlijchede;

559 die coninginne van Ingelant = Margaretha, zuster van Philips IV, koning van Frankrijk, werd geboren c. 1282. Zij huwde in 1299 Edward I, koning van Engeland. Zij stierf in 1318. - Isabella, dochter van Philips IV, koning van Frankrijk. Zij werd geboren te Parijs (1292) en huwde in 1308 (25 Januari) te Boulogne Edward II, koning van Engeland

+ (25)

565 mijn her Lodewijc = Lodewijk, zoon van Philips IV. Hij werd geboren in 1289, werd koning van Navarra in 1305 en koning van Frankrijk onder den naam van Lodewijk X in 1314 (29 November). Hij stierf den 4^den Juni 1316

+ (30)

569 Ingelram van Marengi = Enguerrand de Marigni, graaf van Longueville, geboren in 1260 te Lyons-la-Forêt, werd tot de galgstraf veroordeeld te Parijs den 30^sten April 1315.

+ (35)

[p. 177]

 

Ende daerna gevilt alse een puud,

 

Ende gesleep[t] op een berehuud,⁺

 

Ende vaste gebonden na desen

580

Voete ende hande met starken pesen,⁵⁸⁰

 

Si waren op sta[ve]lien geset

 

Te Pontoyse optie marct met.⁵⁸²

 

Hem was bevolen in dit pleit,⁺

 

Omdat si wilden decken tfeit:

585

Datsi souden roepen: Genaden!

 

Datsi den coninc hadden verraden

 

⁺ Jegen Robbrecht den grave^587-588

 

Van Vlaenderlant ende om have.⁺

 

Ende alsemen riep ten volke, hort,

590

So verkeerden si die word,

 

Ende riepen, al was hem therte swaer,

 

In geent plein al openbaer:

 

‘Dat wi dese doet gedogen,⁺

 

Die gi hier siet ane met ogen,

595

Dats o[m] beide die coninginnen,

 

Die men ons tijt dat wise minnen;

 

Om els niet si wi gevelt!’

 

Die stavelie was nedergevelt⁺

 

Met enen bedrange, met al den staken.

600

Omdat si dese worde spraken,

 

Si waren gehangen doe al naec(h)t,

 

Aldus gevilt, ende mesmaect.

 

Dit waren twee edele baetselere,⁺

 

Die altoes pijnden om die ere.

+ (40)

580 Stavelie = schavot

582 Pontoyse = Pontoise, stad van het departement Seine-et-Oise, 28 km. ten N. van Versailles

+ (45)

+ bl. 73 d.

587-588 Robbrecht, den grave van Vlaenderlant = Robrecht van Béthune, zie b. II, vs. 2506.

+ (50)

+ (55)

+ (60)

+ (65)

Var. Sp. G.F.

545 Also ict van den l.v.
546 D. die waerheit wel
548 Dat dit g.
533-54 Op een bedde al openbare
Bider coninghinne van Navare
556 Bi haer Careles sijns broeder wijf

Tusschen 556 en 557 nog deze twee verzen:

Die beide waren sekerlike
Sconinx zonen van Vrancrike
557 So .w.
558 Recht

546 Dien dat rechte hs.: Dient te rechte (zie var. die waerheit) 553 Naverne hs.: Alverne.

Var. Sp. G.F.

559 Entie
561 diet eerst uut br.
562 Insgelijks Want, doch men leze Wat - arme
563 Entie ridders die deden
565 seggen si - here
566 Dit eerst bewachte
567 brochte
568 h.b.g. die sake
569 Mijn ontbr.

563 Ridders die daden hs.: Ridders daden.

578 gesleept hs.: gesleep 581 stavelien hs.: stanclien, Lelong drukt stanken, Verdam, M.W., VII, voelt meer voor een lezing: staken (cf. vs. 599), evenwel heeft vs. 598 voluit stavelie, zie discussie over stavelie, Verdam, M.W., VII, 1979, alwaar Verdam aan zijn emendatie stake, in de beteekenis van cake twijfelt en voor stavelie de beteekenis opgeeft van ‘verhooging’, podium, waaruit ‘schavot’ 584 Omdat si hs.: Om datsi 595 om beide hs.: onbeide 600 Omdat si hs.: Om datsi 601 naect hs.: naecht 603 twee hs.: .ii.