Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

(1938)–Lodewijk van Velthem– rechtenstatus



[pagina 155]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten
Des hertogen Jans doet van Brabant .iii. 145[regelnummer] Recht nu in desen tiden, Ga naar margenoot+ Doemen screef, in allen siden, .xiii. [hondert], ons Heren iaer,Ga naar voetnoot147-148 Ende .xiii., weet vorwaer, So werd in Brabant gemaect contGa naar margenoot+ 150[regelnummer] Een [brief] uter heren mont,Ga naar voetnoot150 Ende mids des hertogen wille;Ga naar voetnoot151 Daer in soude staen, lude ende stille, Alle die vonnesse, ende die [c]oren, Van allen feiten, ende van allen mesboren,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot154 155[regelnummer] Datten lande toe behort; Dit soude elc meyer bringen vort, Ende ammanne, schoutheide mede, In porten, in dorpen; elken gerede Daerna vonnesse doen ter stat,Ga naar margenoot+ 160[regelnummer] Naer dat inden Brief gesat
[pagina 156]
Ware. Dit werd bezegelt daer Met alden ridders, wet vorwaer,Ga naar voetnoot162-163 Van den lande, dat verstaet. Die hertoge wilt dat vorward gaet,Ga naar margenoot+ 165[regelnummer] Want hi was in siecheiden bevaen Ende om dit ordineerdi saen Dese dinge, ende dede gebieden: Dat ment houde den lieden Emmermeer in sijn land.Ga naar margenoot+ 170[regelnummer] Maer na sine doet, si u becant,Ga naar voetnoot170 So werd onlange gehouden de Brief: Ende waer daer me[r] in besiefGa naar voetnoot172 Bate oft winninge, daer tracmen vort;Ga naar voetnoot173 Maer waser verlies an, alsment hort,Ga naar margenoot+ 175[regelnummer] So wildense den brief niet lesen laten;Ga naar voetnoot175 Aldus volgense altoes der baten.
[pagina 157]
Niet lange hierna, dat verstaet, So hadde die hertoge een raet, Dat hi te Parijs wilde varenGa naar margenoot+ 180[regelnummer] Om te besien oft hi aldaren Enigen meester vonde, so groet Diene genase van siere noet; Want hi hadde den steen so sere, Dat hine conste in genen kereGa naar margenoot+ 185[regelnummer] Sine orine somwile gemaken. Om dese dinge, om dese saken, Heeft hi meestre doen soeken daer, Diene geloefden sonder vaer Te genesen van derre dinc.Ga naar margenoot+ 190[regelnummer] Dese meester hi ontfinc, Ende lietse werken daer an heme. So wrachten so, als ict verneme, Dat hem an sijn leven ginc. Doe brachtemen na dese dincGa naar margenoot+ 195[regelnummer] Weder in sijn lant om dat,Ga naar voetnoot195 Ga naar margenoot+ Oft hi daer mocht genesen bat. Toter Voren werd hi brocht, Daer hi werd van hem besocht.
[pagina 158]
Doe seidem sijn meester daer,Ga naar margenoot+ 200[regelnummer] Die met sinen vader menich iaer Ende met hem oec hadde gewesen: Men mochten geensins genesen; Maer ic hadden gecuert alsoe, Dat hi geleeft hadde emmer toeGa naar margenoot+ 205[regelnummer] In redeliken dingen vord; Maer hi es nu al versmord,Ga naar voetnoot206 Ende ic does mine hant nu ave, Desen selmen bringen te grave! Dit gesciede eer yet lanc;Ga naar margenoot+ 210[regelnummer] Want vanden posoen, dat hi drank,Ga naar voetnoot210 Starf hi, dat scade was. Begraven werd hi oec na das Te Brusele, in die goede pord, tSente Goedelen, alsmen hort.Ga naar margenoot+ 215[regelnummer] Na hem quam sijn sone Jan,Ga naar voetnoot215 Die noch es een ionc man; Ende die te wive heeft ontfaen Lodewijcs dochter, hebbic verstaen,Ga naar voetnoot218
[pagina 159]
Veren Marien sone van Vrancrike;Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot219 220[regelnummer] Die moye was desgelike Des hertogen vader, alsmen versteet; Dits dat wer(d)ste, dat icker af weet.Ga naar voetnoot222	[tekstkritische noot]Var. Sp. G.F. 150 Een brief - gront 151 Overmits shertogen w. 152 D. souden in st. 153 vonnessen, alle die curen 154 feyte, van alle misburen 155 Datten 157 d. ende in elke stede 158 Ende daer na 146 xiii. hondert hs.: xiii., in margine door een latere hand aangebracht A^o 1313 150 brief hs.: keyser (cf. G.F.), eveneens geëmendeerd door Verdam, M.W., III, 1275, Aanm.) 153 coren hs.: toren 154 feiten: Lelong drukt seiten. margenoot+ bl. 72 a. voetnoot147-148 1313 = De volgende gebeurtenissen behooren tot het jaar 1312 margenoot+ (5) voetnoot150 brief = Deze brief is het charter van Cortenberg van 27^sten September 1312 (uitgegeven o.a. in Miraeus en Foppens, Opera diplomatica, I, 446; II, 1013, en in Placcaeten van Brabant, I, 122) voetnoot151 des hertogen = Jan II, hertog van Brabant, zie b. V, vs. 115 margenoot+ (10) voetnoot154 mesboren = misdaad. margenoot+ (15) [tekstkritische noot]Var. Sp. G.F. 162 r. overware 164 wille 167 dinghen 168 men houden soude 172 insgelijks men, doch men leze mer 173 so traken sine v. 174 men hort 175 Sone wilden si 176 volchden si 161 Na Ware staat in het hs. een punt, Dit in het hs. met hoofdletter 164 vorward hs.: vorw'd 172 waer hs.: w' (wanneer voluit geschreven wordt het in voetnota vermeld), daer: in het hs. voluit; mer hs.: men (emend. Verdam, M.W., IX, 1211) 176 der hs.: d'. voetnoot162-163 alden ridders...van den lande = Het charter van Cortenberg werd bezegeld door 57 edellieden. Velthem verzwijgt de bezegeling door de Brabantsche steden en ‘vrijheden’ (Leuven, Brussel, Antwerpen, 's Hertogenbosch, Tienen, Zoutleeuw, Nijvel, Geldenaken, Genappe, Lier, Herenthals, Turnhout, Hanut, Vilvoorden, Tervuren, Yssche, Merchtem en Capellen) margenoot+ (20) margenoot+ (25) voetnoot170 sine doet = Jan II stierf den 17^den October 1312 voetnoot172 mer: nl. in de verordening; besief = zag (waar men er voordeel in zag) voetnoot173 men = men en, nl. den brief margenoot+ (30) voetnoot175 lesen = voorlezen, Verdam emendeert o.i. ten onrechte: wesen M.W., IX, 1211, i.v. vorttrecken, 6 = bekend maken. Zie verder over lesen = de rechtskracht (van den brief) erkennen? Verdam, M.W., IV, 398, Aanm.²⁾. [tekstkritische noot]Var. Sp. G.F. 178 enen 180 besiene 182 van der n. 186 dingen 187 Heefti meestren 188 gheloveden over waer 189 diere 190 meestren 192 Si w. also 196 mochte 197 Totter Vure wart hi bracht 198 besacht margenoot+ (35) margenoot+ (40) margenoot+ (45) margenoot+ (50) voetnoot195 Voren = Tervuren, dorp gelegen 12,5 kilom. ten O. van Brussel. margenoot+ bl. 72 b. [tekstkritische noot]Var. Sp. G.F. 199 seide hem die m. 202 mochten niet g. 203 g. wel so 208 Ende si sullen br. ten gr. 209 Dit 210 pusoen 213 Bruesel 214 Te sinte Godilen, alsment h. 218 d. sonder waen margenoot+ (55) margenoot+ (60) voetnoot206 versmoord = ten doode gedoemd (cf. Verdam, M.W., VIII, 2487) margenoot+ (65) voetnoot210 posoen = drankje, medecijn (Verdam geeft deze vorm als eenig voorbeeld op) margenoot+ (70) voetnoot215 sijn sone Jan = Jan III, hertog van Brabant (1312-1355), zoon van Jan II en Margaretha, dochter van Edward I, koning van Engeland. Hij huwde in 1311 Maria, dochter van Lodewijk, graaf van Evreux voetnoot218 Lodewijc = Lodewijk van Evreux, zoon van Philips III, koning van Frankrijk. Hij werd geboren in 1289. In 1305 werd hij tot koning van Navarra verheven en in 1314 tot koning van Frankrijk. Hij stierf te Vincennes den 5^den Juni 1316. [tekstkritische noot]Var. Sp. G.F. 219 Ver - Vrankerike 222 Dits tverste Opschrift: dat te Velsen g. ende daer vertogen was 224 dit geviel al 226 thans 227 Tsinte Louwerens 232 selve here h.b. 222 werste hs.: w'dste 228 Een: in het hs. voluit. margenoot+ (75) voetnoot219 Veren Marien = Maria, dochter van Lodewijk, graaf van Evreux (zoon van koning Philips III). Zij huwde met hertog Jan III in 1311 voetnoot222 werste = waarste, het meest betrouwbare bericht. De superlatief wordt slechts zelfstandig gebruikt (zie hierover Verdam, M.W., IX, 1532). Anderzijds geeft werdste ook een zin: nl. het belangrijkste, voornaamste

Vorige Volgende

Des hertogen Jans doet van Brabant .iii.