Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Hoe si van Aken ende van Bonnen sceiden te lande ward .ii.

Alse Lodewijc dus gecroent was
tAken, alsic seide vor das,⁶⁶
En lag hi daer niet herde lange;
Nochtan van Vrederix bedwange
Ontsach hi hem int wederkeren.⁺
Oec so seiden doe vele heren:
Datsi onderlinge souden striden,
Eer deen den andren soude liden;
Maer dat en gesciede daer niet:
Lodewijc Vrederijc varen liet,⁺
Ende Vrederijc weder Lodewike.
Dus keerdense weder tharen rike,
Met overmoede also vermogen,
Datmen waende al ongelogen
Van urenturen allen tijd⁺
Onderwegen te hebben strijd;
Deen voer vore, dander naer,
Ende elc voer in hoeden daer.
Grote word ware gesproken
In beden siden; diemen gewroken⁺

66 tAken, zie vs. 54.

+ (5)

+ (10)

+ (15)

+ (20)

[p. 152]

85

Gerne hadde, hadsi gedorst.

 

Daer was on[d]ertiden getorst,⁸⁶

 

Alse al gereet te stride ward,

 

Ende in manieren so oec gescard;

 

Ende als die ander worden gewaren,⁺

90

Ende hem oec scarde daer naren,

 

Om te wederstane dat gone,

 

So blevense achter die Barone

 

So lange dats den andren verdroet,

 

Ende togen vort met hare conroet;⁺

95

Haddense gevloen bi aventuren,

 

So hadden die ander daer ter uren

 

⁺ Hem gevolget, ende bestaen;

 

Maer alsi keerden, sonder waen,

 

Ende niet en vloen, so blevensi⁺

100

Al stille licgende; ende daer bi

 

Bleef dat striden dicke daer.

 

Wilde een vlien, wet vorwaer,

 

Alsemenne bestreet optie stat,

 

Men souder vele vinden om dat⁺

105

Diene iagen souden, ende volgen;

 

Maer wistensi datsi verbolgen

86 ondertiden = van tijd tot tijd (syn. van onderwilen), getorst = opgebroken, opgeladen (ofr. trosser, trousser).

+ (25)

+ (30)

+ bl. 71 f.

+ (35)

+ (40)

[p. 153]

 

Soude werden, ende hem weren,

 

Si souden laten al geberen.

 

Aldus gesciet min no mee⁺

110

Onder gene heren twee,

 

Die al bronstende henevaren,¹¹¹

 

Ende deen den andren niet dar daren.

 

Dus voer deen in Beyerenlant,

 

Ende bleef daer in sijn bewant;⁺

115

Ende die ander in Oestrike met,

 

Om hem te besettene daer te bet.

 

Dus lagense lange daer met here

 

Elc iegen andren ter were.

 

Maer geen strijt en hadden si,⁺

120

Also ic can versinnen mi

 

Daer yet ave te scriven es;

 

Want tot noch, des sijt gewes,

 

So vergaderden si oec niet;

 

Maer het es ondertusscen gesciet⁺

+ (45)

111 bronstende = brommende (cf. Verdam, M.W., 1456, i.v. bronst, alwaar het woord, alhoewel van den stam van brennen, misschien de bijbeteekenis brommen heeft), bronken = pronken, pruilen zou juister geweest zijn.

+ (50)

+ (55)

+ (60)

[p. 154]

125

Dat deen den andren scade dede,

 

Bede an dorpe ende an stede;

 

Ende gaderinge maecten herde groet;

 

Ende dat deen den andren ontboet

 

Te stride te comen tere stat.⁺

130

Maer noch en gesciede niet dat;

 

Het werd emmer so ondergaen

 

Dat te niewete al bleef saen.

 

Deen seit Frederic es machtecht,

 

Ende van goede alte crachtecht,⁺

135

Ende dat hijt daer bliven sal;

 

Dander geeft Lodewijc tgeval,

 

Ende hi saelt wel behouden.

 

Ende ic laet nu Gode gewoude[n],

 

Hi sal wel besceden den strijt,⁺

140

Welc tijt dat hem donket tijt!

 

Ic lietse lecgen twesten nu,

 

Ende salt vort secgen u,

 

Vanden dingen die gescieden

 

Die wile dat twesten dese lieden.⁺

+ (65)

+ (70)

+ (75)

+ (80)

Var. Sp. G.F.

88 E. mit banieren oec g.
89 Maer als dander w. geware
90 E.h. scaerden d. nare
92 se ontbr.
95 Hadden si
96 dander
100 leggen
102 deen
103 Alsmen bestaet op der stat
106 dat hi v.

86 ondertiden hs.: ontertiden (emend. Verdam, M.W., V, 436) 87 ward hs.: w'd 88 gescard: in het hs. voluit.

Var. Sp. G.F.

111 Ende al pronkende
112 n. [l. en] d.
113 Beemlant
115 dander
116 te bescermen
117 laghen si d.l.m.h.
118 a. daer t.
119 ghenen
120 Als ic can vernemen mi
121 yet aen te
123 Sone
124 hets

107 werden hs.: w'den 111 bronstende: Lelong leest bronkende, de t is in het hs. eenigszins beschadigd, het is zeker geen k, echter valt hier op te merken dat de s en de t niet op de gewone wijze door den kopiist werden verbonden, maar onafhankelijk naast elkaar staan 112 dar hs.: d'.

Var. Sp. G.F.

127 Ende ontbr. - m. si h.
131 w. nu so
132 te niete bl.
133 machtich
134 alte crachtich
135 daer bi bl. s.
136 ghevet Lodewike
137 E. seghet hi salt
138 E. ic laets mi wel gewouden
140 dinket
141 laetse
142 sal v. hier s.
143 den ontbr.

127 herde hs.: h'de (wanneer voluit geschreven in het hs. wordt zulks in voetnota vermeld) 132 niewete hs.: aldus. Lelong drukte niewet (door Verdam, M.W., IV, 2437, opgemerkt en geëmendeerd) 134 alte crachtecht hs.: al terachtecht, Lelong drukt al crachtecht 138 gewouden hs.: gewoude (emend. Verdam, M.W., II, 1933) 140 Welc tijt hs.: Welctijt