Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

[p. 147]

tekstkritische noten

Var. Sp. G.F.

Opschrift: Hier beghint die seste boec in der vijfter paertye van den Spieghet Hystoriale.

vs. 1 enige ontbr.
2 a. wesene, sijts g.
6 l. oec. m.
8 zijn leven
9 dat sijn vresen
10 desen

Opschrift: Hoe hs.: ho; Lodewijc hs.: Lodew'; Vrederijc: in het hs. voluit 1 Die: de D op dezelfde wijze met rubriek en blauw versierd als bij den aanvang der vorige boeken; vss. 1-3 over 6 regels verdeeld wegens de versierde D, na es, gewes en doet telkens een punt.

Hier begint die seste boec vander vifter pertien

⁺ Ho[e] Lodewijc ende Vrederijc beide Coninc worden .j.

⁺ Die meeste vrese, die enige es
Van allen vresen, dat sijt gewes,
Dats die vrese van der doet;
Ja die geleeft heeft albloet
Nader werelt bliscap gerede,
Ende gesonts lijfs dan mede
Siere genuechten gevolget heeft,
Alse desen dan sijn lijf begeeft
Onversien, dats ene vrese
Boven al; want in dese

+ bl. 71 c.

+ bl. 71 d.

[p. 148]

 

Es twivel vander zielen behout.

 

Maer die gene mach danken menichfout,

 

Ende die met vorsinnicheiden sterft,

 

Also dat hi niet onterft

15

Sine ziele vander bliscap sijn,

 

Die ewelijc gedurech sal sijn;

 

Dese en sal die doet niet vresen.

 

Dus en darf die Keyser uutgelesen,

 

Daer ic af heb gehouden sprake,

20

Hi begarde also sine sake

 

Vor sine doet met vorsinnicheden,

 

Dat ict wel houde, dat hi niet sceden

 

En sal vander bliscap ons Heren.

 

God, die gever es alre eren,

25

Moete siere zielen ontfarmen!

 

Here! Mi moeti oec bescarmen

 

Van quaden sticken alle wegen,

 

Die mi mochten comen iegen!

 

Ende helpen moeti mi ter stede

30

Dat ic dit Boec volmake mede,

 

Daer gi tbegin af hebt gehort!

 

tSeste Boec sprect nu vort

[p. 149]

 

Van Lodewike desgelike,^33-35

 

Hoe hi quam ten Conincrike,

35

Die uut Beye[r]e[n] was geboren;

 

Van Vrederike met, die gecoren³⁶

 

Banderside es, iegen Lodewike;

 

Ende dese es hertoge van Oestrike.

 

Dus was Lodewijc, als wijt weten,

40

Van ere pertien coninc geheten

 

Ende Vrederijc vander ander gereet.

 

Bede dese heren, om dit beheet,

 

Quamen vort om tontfane

 

tAkenward, na minen wane,

45

Die coninccrone, maer sonder waen

 

Lodewijc moeste daer voren gaen.

33-35 Lodewike... uut Beye[r]e[n] = Lodewijk van Beieren, zoon van hertog Lodewijk II en Mechtild, dochter van Rudolf van Habsburg. Hij werd geboren in 1282 en volgde zijn vader op in 1294. Den 20^sten October 1314 werd hij bij Frankfort tot Roomsch Koning verkozen en den 25^sten November daaropvolgende te Aken gekroond. Hij stierf te Fürstenfeld bij München den 11^den October 1347. Winckelmann, Acta imperii inedita seculi XIII. et XIV., II, 279

36 Vrederike = Frederik III, hertog van Oostenrijk, tweede zoon van Albrecht I. Hij volgde zijn vader op in 1308. Hij werd den 19^den October 1314 te Sachsenhausen tot Roomsch Koning verkozen en den 25^sten November te Bonn gekroond door den aartsbisschop van Keulen. Hij stierf te Gutenstein den 13^den Januari 1330.

[p. 150]

 

Ende hadde daer die vorder hant;

 

⁺ Overmids den Coninc van Beyeemlant,^48-51

 

Die mechtech daer was, als wijt horen;

50

Want hi was van hier geboren

 

Van Lusselenborch; om dese sake

 

Haddi daer die vorder sprake.

 

Dus werd Lodewyc ongehoent

 

In die stat tAken gecroent;⁵⁴

55

Ende Vrederijc te Bonnen alsoe;^55-59

 

Want hine dorste niet comen doe

 

Aken nare, dat verstaet.

 

Doe dadensi, na sinen staet,

 

Te Bonnen Vr[e]derike crone spannen

60

[Mit sinen lieden, mit sinen mannen].

 

Aldus so ward daer een twest

 

Tusscen desen tween gevest,

+ bl. 71 e.

48-51 den coninc van Beyeemlant... geboren van Lusselenborch = Jan van Luxemburg, koning van Bohemen, zie b. V, vs. 121

54 tAken = Lodewijk van Beieren werd gekroond te Aken den 25^sten November 1314 door de aartsbisschoppen van Mentz en van Trier

55-59 Bonnen = Frederik van Oostenrijk werd te Bonn den 25^sten November 1314 door den aartsbisschop van Keulen gekroond.

[p. 151]

 

Dat lange wile geduren sal,

 

Alsic hierna wel secgen sal.

Var. Sp. G.F.

12 gene ontbr.
13 Ende ontbr. - voersienicheden
15 bl. fijn
18 Dus dede die
19 hebbe
20 Hi dede also sijn
21 sire
28 mi c.m.j.
32 spr. hier v.

12 Maer hs.: m' (wanneer voluit wordt het in voetnota aangegeven) 18 uutgelesen hs.: wt gelesen 19 Daer hs.: D' (wanneer voluit wordt het in voetnota aangegeven).

Var. Sp. G.F.

35 Beyeren
36 Mit Vr. oec, die g.
39 wijt horen
40 Van deenre pertye c. gecoren
42 heren ontbr.
45 Des coninx cr.

33 Lodewike hs.: lodewike, in margine door een latere hand: Lodevicus Bavarus Imp. 35 Beyeren hs: Beyeem; Beyeem = Bohemen 36 Vrederike hs.: vrederike, in margine door dezelfde hand als bij Lodewike: Fredericus Austrius 44 tAkenward hs.: taken w'd, in margine, als hierboven, Aken, w'd = ward (wanneer voluit wordt het in voetnota aangegeven).

Var. Sp. G.F.

47 daer ontbr.
48 van Bemerlant
51 Van Lucenborch
55 te Bonne
57 naerre
59 Te Bonne Vrederic
60 Mit sinen lieden, mit sinen mannen
61 Ende aldus so wart een twest
62 T. hem tw.

49 horen: in het hs. in margine tusschen kol. e en f door den kopiist in 't klein bijgeschreven 53 werd hs.: w'd (wanneer voluit wordt het in voetnota aangegeven) 59 Vrederike hs.: Vrderike 60 Mit sinen lieden, mit sinen mannen: ontbreekt in het hs.; het vers werd overgenomen uit de Gentsche Fragmenten 61 ward: in het hs. voluit, een hs.: .i. (wanneer voluit wordt het in voetnota aangegeven).

Var. Sp. G.F.

63 Die
64 ict h. na verclaren sal
70 Nochtan seiden daer v.h.
76 Dus toghen si beide th.r.
79 Van ure ture in a.t.
81 voren
83 worden

Opschrift: sceiden hs.: scieden

77 overmoede hs.: over moede.