Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Van haren Godevarde ende mijn her Jan van Virsoen .xxv.

In keyser Henrics eerste iaer¹⁶¹⁶

So werd in Brabant herde maer,
Ende oec vort een herde groet doen,
Van minen her Janne van Virsoen¹⁶¹⁹

1616 Henric = Hendrik VII (1308-1313), zie vs. 7

1619 Janne van Virsoen, zie b. IV, vs. 1805.

[p. 61]

1620

Ende van vele sinen gesellen.⁺

 

Hieraf machmen wonder tellen,

 

Want dese waren te Cortrike

 

Alle verslagen gemeinlike.

 

Ende in haer wesen gelijc dien,

1625

Hadden gesellen nu doen spien⁺

 

Omtrent Brusele lange eer

 

Ende om Lovene noch meer

 

Ende vernam[en] van wat affaren¹⁶²⁸

 

Die heren, die te Cortrike waren,

1630

Verslagen lange, te haer gedane,⁺¹⁶³⁰

 

Haer teken, haer mage, ic wane

 

Vernamense al, dat verstaet.

 

Ic scame mi te seggen deser daet

 

Dat si in Brabant is gesciet.

1635

Al ben ic van Brabant, in wille niet⁺

 

Nochtan achterlaten dese dinge,

 

Die dese gesellen onderlinge

 

Onder hem dreven alle na dien,

 

Doen si dit hadden wel besien.

1640

Nu hort hier een wonder groet,⁺

 

Dat liede die .vii. iaer doet

 

Vor desen tiden hadden gewesen,

 

Nu dus sijn op verresen.

 

Dat dies in Brabant selc geloefde,

1645

Dat was een die meeste doefde,⁺¹⁶⁴⁵

 

Daer ic nie af horde spreken

 

Ende desgelijcs oec sekerleke,

 

Seidemen in Vlaendren vor dien tijt

 

Dat her Willem, des sekerlijc,¹⁶⁴⁹

+ (5)

+ (10)

1628 affare = afkomst, karakter

+ (15)

1630 te haer gedane = van hun doen en laten

+ (20)

+ (25)

+ (30)

1645 doefde = krankzinnigheid

1649 Willem... van Guelke, zie IV, vs. 380.

[p. 62]

1650

Van Guelke soude weder comen⁺

 

Ende soude noch Vlaendren begomen,

 

Die te Mons werd verslagen,

 

Dit waren oec wonderlike sagen.

 

Mijn her Jan van Viersoen¹⁶⁵⁴

1655

Ende sine gesellen quamen doen⁺

 

Al hemelijc in Brabant gegaen,

 

Ende lieten al stillekine verstaen

 

Selken datsi levende waren,

 

⁺ Ende te[ld]en hoe si waren ontfaren

1660

Doen die strijt te Cortrike leet.⁺

 

Daer daden si doen een beheet

 

Onser Vrouwen ende onsen Here,

 

Ende geloefden daer dor haer ere,

 

Datsi .vii. iaer sonder waen

1665

Om haer broet souden gaen⁺

 

In ellende, in Vlaenderlanden,

 

Eer si hem souden laten becanden.¹⁶⁶⁷

 

Ende daar tenden so souden si

 

Te Romen gaen, seidemen mi,

1670

Ene bedevard ende daer naer⁺

 

Mochtense comen openbaer

 

Te haren lande, dat verstaet.

 

Met aldus gedaenre baraet

 

Quam her Jan ende sine gesellen.¹⁶⁷⁴

1675

Dus gincmen doen in Brabant tellen⁺

+ (35)

1654 Jan van Viersoen, zie IV, vs. 1805

+ (40)

+ bl. 66 a.

+ (45)

+ (50)

1667 laten becanden = doen herkennen. Over laten met een onbepaalde wijs, zie Verdam, M.W., IV, 184, waar hij becanden verklaart als synoniem van beconden, bekend maken. In elk geval, zegt hij, moet de beteekenis zijn bekend worden. Doch het woord is van elders niet te bewijzen. Hij veronderstelt een lezing: Vlaenderlant: laten becant en vat de laatstgenoemde uitdrukking op als synoniem van doen becant

+ (55)

1674 Jan (van Virsoen), zie b. IV, vs. 1805.

+ (60)

[p. 63]

 

Deen den andren dese word,

 

Ende aldus quamen dese vord,

 

Doen si horden dat mens geloefde

 

Ende dat dit volc also doefde,

1680

Doe wordense coene herde sere.⁺

 

Men dede mijn her Jan groet ere

 

Te Brucele ende te Loven mede,

 

Men gaf hem presente gerede.

 

Die hertoge dede af na die dinc

1685

Sinen scilt, die te Brucele hinc,⁺

 

Ende ontfinc mijn her Jan oec wale.

 

Hieraf liep so grote tale

 

In Brabant doe harentare,

 

Dat ic mi scame al dat ware

1690

Te secgen hoe si voren vort.⁺

 

In sach noyt also verdort

 

Volc, al datsi geloefden des

 

Entie vrouwen sijt oec gewes,

 

Die dese over haren man ontfingen.

1695

Dat waren wonderlike dingen⁺

 

Dat si[se] niet gekinnen conden.¹⁶⁹⁶

 

Int leste was dit ondervonden

 

Dat altemale logen was,

 

Dus werd dit wane ende gedwas.¹⁶⁹⁹

1700

Deen bleef hier ende dander daer,⁺

 

Ende som en wistemen oec waer,

 

Dat si voren na die stont.

 

Mijn her Jan, dat si u cont,

 

Werd den coninc geleverd daer naer,

1705

Diene in gevancnesse leide daer,⁺

+ (65)

+ (70)

+ (75)

+ (80)

1696 gekinnen = herkennen

1699 wane = een waan, een fantasie (zie Verdam, M.W., IX, 1678); gedwas = een hersenschim.

+ (85)

+ (90)

[p. 64]

 

Ende namaels werd hi uutgelaten.

 

Mi heeft wonder, bi karitaten,

 

Hoe dat si waren so coene,

 

⁺ Dat si dit bestoeden te doene.

1710

Alse wonderlijc alse dit toequam,⁺

 

So vervoerd alsict vernam.

 

Men weet hoet quam, noch oec mede

 

En weetmen waer si voeren gerede.

+ bl. 66 b.

+ (95)

1621 Hieraf hs.: hier af 1628 vernamen hs.: vernam 1632 verslaet hs.: verslaet: Lelong drukt verstaet 1634 Dat si hs.: Datsi 1640 een hs.: .i. 1645 een hs.: .i.

1659 telden (emend. Verdam, M.W., VIII, 278) hs.: testen 1661 een hs.: .i. 1667 Eer si hs.: eersi.

1689 al dat hs.: aldat 1696 sise (emend. Verdam, M.W., II, 1163) hs.: si 1699 wane: Lelong drukte wanen; gedwas hs.: gedvas, eigenlijk is de ophaal van de d de eerste neerhaal van de w 1703 dat si hs.: datsi 1704 geleverd hs.: geluerd.

1706 uutgelaten hs.: wtgelaten 1709 Dat si hs.: Datsi 1714 laer in het hs. voluit 1715 Edeward hs.: Edew'd 1721 Artuer hs.: Art', in margine tusschen kolom a en b, in later, modern schrift Artuur 1725 Nu hs.: Nu 1726 Brabant hs.: Brabrant.