Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

[p. 12]

tekstkritische noten

267 Heinrics (emend. Verdam, M.W., VI, 1405) hs.: Heinric 280 In u lant dat hs.: In u lant u 289 aldaer hs.: ald' 290 vort hs.: b't: Lelong lost het op als Bert en vat het als een persoonsnaam op; daernaer hs.: d'om.

Hoe die biscop van Ludeke ende die grave van Henegouwe twisten .v.

Int eerste iaer van Heinrics rike²⁶⁷
So werd een twest sekerlike
Tuscen den biscop enten grave^269269-270
Van Henegouwen, daer ic ave
Nu een deel sal secgen hier.⁺
Die biscop van Ludeke was herde fier
Ende een stout pape, Godweet,
Ende niet en sparde lief no leet,
Daer hi recht toe hebben waent.
Van den canonken was hem vermaent⁺
Dat hem die grave van Henegouwe
Onrecht dade ende ontrouwe
Ende sine rente hadde opgegeven.
In u lant [dat] leit beneven²⁸⁰
Dit eyschte die biscop den grave saen,⁺
Die sine onscout heeft gedaen.²⁸²
Dat en bescoet den grave niet²⁸³
Dat hi hem mach onsculdigen yet,
Hine geve den biscop dat hi eischt.
Alse dit die grave gevreischt,⁺
Sprac hi: ‘Her biscop, swijcht van desen
Ende en wildi oec, so laet wesen.’
Dit nam die biscop hier aldaer
Ende [vor]t seide den grave daernaer.

267 eerste iaer van Heinrics rike = 1309

269 Bisschop Theobaldus van Bar, prins-bisschop van Luik (1303-1312)

269-270 grave van Henegouwen = Willem, graaf van Henegouwen (I) en Holland (III), geboren c. 1285, regeerde van 1304 tot 1337 (7 Juni)

+ (5)

+ (10)

280 beneven = aan de grens (cf. Verdam, M.W., I, 886)

+ (15)

282 Die sine onscout heeft gedaen = die zich verrechtvaardigd heeft

283 bescoet = baatte (inf. bescieten, cf. Verdam, M.W., 998-999).

+ (20)

[p. 13]

 

Vele dedinchs daerom was,⁺²⁹¹

 

Maer en bescoet niet een vlas.

 

Die biscop wilde emmer te stride comen,

 

Wient sal scaden ofte vromen.

295

Alse dit die grave heeft verstaen,

 

Quam hi ten hertoge daerna saen⁺²⁹⁶

 

Om hulpe iegen desen strijt.

 

Nu had gemaect ute desen tijt

 

Der heren een groet coenroet,

300

Met besworne ede groet

 

Elken ander hulpe te doene⁺

 

In wat orloge, in wat ocsoene,

 

⁺ Dat enich van hem waer bevaen.

 

Alsic hier vore dede verstaen,

305

Om dit sochte die grave nu

 

Hulpe hierom, dat secgic u,⁺

 

Andre gene die daer te voren

 

Onderlinge hadden gesworen.

 

Dit was den grave een toeverlaet

310

Herde groet, want elc prelaet

 

Dede hem hulpe ende oec raet,⁺

 

Om dit hi te bat nu wederstaet

 

Den biscop ende sine hulperen.

 

Want vele der groter heren

315

Waren metten grave getogen.

 

Hier met was hi so vermogen,⁺

 

Dat hi den biscop te min ontsach,

 

Die met een scone here lach,

 

Maer tsgraven here was mere vele.

320

Nochtan so was in een dele

 

Die biscop versaecht vele min⁺

 

Ende trac altenen vorwerd in,

+ (25)

291 dedinchs = dadingen, dagedingen, rechtsgedingen

+ (30)

296 hertoge = Jan II, zie vs. 115.

+ (35)

+ bl. 61 c.

+ (40)

+ (45)

+ (50)

+ (55)

[p. 14]

 

So na den grave ende sine lieden.

 

Wat die heren daer iegen rieden,

325

Hi wilde den grave logieren so naer

 

Dat hine sien mach overwaer.⁺

 

Dus lagen dese twee heren daer

 

Met overmoede so openbaer

 

Dat een anderen mocht ansien.

330

Die biscop onboet vaste nadien,

 

Dat hi sanderdages wilt vechten.⁺

 

Hi willet metten swerde berechten

 

Ende en willet niet langer beiden.

 

Hi dede oec sijn volc bereiden

335

Alse sanderdages sijn gere(e)it,

 

Dit was vele der heren leit,⁺

 

Van beden siden, dat verstaet,

 

Ende namen hierop enen raet.

+ (60)

+ (65)

+ (70)

291 daerom hs.: d'om 322 vorwerd hs.: vorw'd.

325 naer hs.: n' 327 twee hs.: .ii. 328 overmoede hs.: over moede 329 ansien hs.: an sien 332 swerde hs.: sw'de Opschrift: hiertuscen hs.: hier tuscen 335 gereit hs.: gereeit, de i door den kopiist verbeterd uit t: Lelong drukt gereett 336 leit: Lelong heeft foutief gelezen lett, omdat de puntstreep op de i ontbreekt 338 hierop hs.: hier op.