Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

⁺ Hoe een dat sacrament sal ontfaen, ende in wat manieren. lv.⁺

Verstaet, gi leke al omtrent,
Dat dit heylige sacrament
Niement te rechte soude ontfaen
Die met hoefsonde waer bevaen,
En si dat hi gebiecht ware,⁺
Ende in berou der sonden daer nare
Ende genoech doen vander dael.
En waer also, dat verstaet,
Dat een tsacrament moest angaen,
Oft hi souder s[c]ande af ontfaen⁺

+ bl. 15 b.

+ Cap. 55. Dit hoofdstuk is zeer waarschijnlijk oorspronkelijk, d.w.z. niet vertaald naar Albrecht den Groote, bij wien het nergens te vinden is. De verzen zijn ook hier te vloeiend: men voelt dat Velthem hier niet belemmerd was door een Latijnsche terminologie waarvoor hij een Dietsche in de plaats moest stellen. Trouwens, de inhoud van dit hoofdstuk behoort tot de gemeene moraal: priester als hij was, behoefde hij in dit geval met geen scholastieus te rade te gaan, om ze te kunnen uiteenzetten.

+ (5)

+ (10)

[p. 241]

4090

Ende gevecht souder af werden.

 

Om dit te verhoeden, mochti terden

 

Vort al ongebiecht, godweet,

 

Ende tsacrament ontfaen gereet

 

Met berouwenesse te dien stonden.⁺

4095

Gelije oft .i. priester in hoeftsonden

 

Waer ende berounesse hadde groet,

 

Ende quame toe selke noet

 

Dat hi messe moest doen saen,

 

Of hi soude daer scande ontfaen⁺

4100

Ende gevecht oec werden daer nare

 

Vanden volke, dat daer ware;

 

Of daer waer een lijc sonderlinge,

 

Oft enigerhande ander dinge

 

Daer hi messe om moeste lesen,⁺

4105

Ende niet ontgaen mochte desen;

 

Om dit mocht die priester daer

 

Dat sacrament inden outaer

 

Nutten, in dien dat hi

 

Berou hadde groet daer bi⁺

4110

Ende met wille. dat hi alse saen

 

Alsi mochte, biechte soude ontfaen,

 

Ende genoech doen vander dine

 

Dat hi sonder biechte tsacrament ontfine.

 

Want te dien tiden hadde niet⁺

4115

En genen priester, daer hi hem yet

 

Jegen mochte biechte spreken.

 

In desen ponte oec sekerleken.

+ (15)

+ (20)

+ (25)

+ (30)

+ (35)

[p. 242]

 

Als gi hier nu hebt vernomen,

 

So mach .i. leke daer toe comen⁺

4120

In paesdage oec ter messen

 

Ongebiecht, met berounessen

 

Ende in wille biechte tontfaen

 

So hi eerst mach vort aen.

 

Ende op dit mochti vor waer⁺

4125

Dat sacrament nemen aldaer,

 

Ja in dier manieren, ende in dien rade,

 

⁺ Waer dat sake dat hijt niet dade,

 

Dat hem daer af soude gescien

 

S[c]ande onder tfole van dien.⁺

4130

Mar op dit ne radie niet

 

Dat hem een der biechte ontiet,

 

Mar in tijd so biechte ontfa

 

Als hijs te doen heeft, dat hijs daer na

 

Niet en heb te doene des.⁺

4135

Ende hier mede, des sijt gewes,

 

Solveric u dit argument,

 

Daer .ij. reden in sijn bekent.

+ (40)

+ (45)

+ bl. 15 c.

+ (50)

+ (55)

4093 tsacrament: het lidwoord t- eerst vergeten en naderhand door den kopiïst zelven boven den regel bijgeschreven; de -c- van -ment daarenboven op ratuur, oogenschijnlijk van een vierde, overtollig been der -m-. 4095 hoeftsonden hs.: hoeft sonden 4096 Waer in het hs. voluit. 4101 dat: in het hs. is de d- verbeterd uit d': het verkortingsteeken is uitgekrast; blijkbaar was de kopiïst op het punt van dat over te slaan. 4107 outaer in het hs. voluit. 4117 ponte: in het hs. na de -e een kleine ratuur.

4129 S[c]ande hs.: Sande als boven in vs. 4089. 4138 Sente in het hs. voluit.