Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

Hoe sijn moeder vernam, dat hi was ontgaen, ende si gewroken ward. li.

Dus es Edeward Symon ontfaren
Te Lonnen binnen, die sijns waren
Blide, dat doe ic u verstaen.
⁺ Ende alsi dus daer was ontfaen.
Maeeti vrienscap oec daer mede⁺
Met alden genen van der stede.
Dit vernam sijn moeder saen,^3839-3845
Hoe dat hi nu es ontgaen

+ bl. 14 c.

+ (5)

3839-3845 Koningin Elconor is eerst veel later, t.w. na den slag bij Evesham, die in 't volgende hoofdstuk verhaald wordt, in Engeland teruggekeerd: circa festum omnium sanctorum rediit regina in Angliam luidt het in de Annales Wawerleienses, p. 367. 3853 vlgg. Verg. over deze gebeurtenissen de kroniek van Guillaume de Nangis (Dom Bouquet, t. XX, pp. 414 en 559.)

[p. 228]

 

Ende te Lonnen binnen comen.

 

Alsi dus dit heeft vernomen⁺

 

Was sijs blide harde sere,

 

Ende maect haer weder scier ten kere.

3845

Ende voer met hare hulpe goet.

 

Si bat Gode, dor sine oetmoet,

 

Dat hi den sone gesterken moete.⁺

 

‘Maria, edele maget soete!

 

Uwen lieven kinde moeti nu

3850

Vor hem bidden, des biddic u!

 

Hulpe moeti hem sijn ende zegen!’

 

Dit bat si al onderwegen.⁺

 

Die wile, dat nu verstaet,

 

Ende binnen desen het so gaet,

3855

Dat haer zone heeft vernomen

 

Dat si bi Lonnen nu es comen.

 

Daer voer hi jegen haer saen⁺

 

Ende heefse vriendelike ontfaen.

 

Daer clagede si harde sere,

3860

Over die gone die hem onnere

 

Hadde[n] gedaen in dien stede.

 

‘Ende nemmermee en come mede⁺

+ (10)

+ (15)

+ (20)

+ (25)

+ (30)

[p. 229]

 

In die stat,’ heefsi gesproken.

 

‘In ben eer over hem gewroken.

3865

Ende dit en wetie wien clagen nu.

 

Dan onsen Here ende, sone, [...] u:

 

Ie bidde, sone! dat gi mi wreet!’⁺

 

Die sone sprae: ‘Vrouwe! nu verspreet

 

Mar die gene die u dit daden.

3870

Nemmermere en doe mi God genaden.

 

In saelt op hem so sere wreken,

 

Datmer emmermere af sal spreken,⁺

 

Of dat icse yeweren can bevaren.’

 

Die moeder seide hem daer naren

3875

Die haer de scande hadden gedaen.

 

Ende sonderlinge elagede si saen

 

Over .i. ridder, diese trae⁺

 

Uten wagen ende daer stae,

 

So dat si tumelde op die strate.

3880

‘Sone! over dese grote onmate

 

Clagie u nu jammerlike!’

 

Dese ridder hiet die pijnlike⁺³⁸⁸²

 

Daer si dus sere over claget.

 

Die sone langer niet en daget,

3885

Mar vernemt daer in die stat.

 

⁺ Waer die gene sijn na dat

+ (35)

+ (40)

+ (45)

+ (50)

3882 die pijnlike = wellicht Hugo Despenser, een van de hoofden der aristoeratische partij, die generaal geweldige van Engeland werd tijdens de overheersching van zijn partij. Het verdient echter opmerking dat geen enkele Engelsche kronijk van dezen door Velthem tot twee maal toe ten tooneele gevoerden ridder (zie de capp. 25 en 26 van het derde boek) gewaagt.

+ bl. 14 d.

[p. 230]

 

Die siere moeder die scande daden.⁺

 

Some dedise setten op raden

 

Ende onthoefden dedire vele;

3890

Ende some gaf hise haer te dele

 

Haren wille met te doene.

 

Aldus so voren daer die gone⁺

 

Die ten faiete waren mede

 

Daer men siere moeder die scande dede.

+ (55)

+ (60)

3843 sijs: de eerste s verbeterd uit een h - sere in het hs. voluit. 3844 ten kere het hs. heeft wel degelijk ten niet te zooals Verdam, Middelnederl. Woordenb. 3, 1268 opgeeft. 3845 hare in het hs. voluit. 3847 gesterken: -sterk- in het hs. voluit. 3859 sere in het hs. voluit. 3860 Over die gone hs.: Ende die gone wat geen zin geeft: er is een voorzetsel noodig, in dit geval over waarmede elagen regelmatig geconstrueerd wordt, zooals even verder vss. 3877, 3880 en 3883. De fout is reeds verbeterd door C. van de Water in het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 44 en door Verdam, Middelnederl. Woordenb. 3, 421. - onnere in het hs. voluit. 3861 Hadde[n] het verkortingstreepje is den kopiïst in de pen gebleven; aangevuld in overeenstemming met het vervolg van dit hoofdstuk, ook reeds door Verdam en C. van de Water t.a. pp. 3862 come hs.: cōt C. van de Water t.a.p. verbetert comic maar come staat graphisch dichter bij de lezing van het hs.

3864 ben in het hs. voluit. 3866 ende, sone, [...] u hs.: ende sone ende u waarbij het tweede ende waarschijnlijk te veel is. Of moet men wellicht lezen: Dan onsen Here ende [sinen] sone, ende u? 3873 Of dat C. van de Water t.a.p. wil lezen Op dat wat natuurlijk ook een goeden zin zou opleveren. Maar aan of dat = ‘indien dat’ is toch niets vreemds.

3891 Haren in het hs. voluit. 3893 Die: de -e is verbeterd uit een andere letter, t.w. uit een k - faicte aanvankelijk heb ik, evenals Lelong, gelezen faute en wilde dit, moeilijk te verklaren als het hier is, en gezien het manlijke lidwoord in ten, veranderen in feite dat een uitstekenden zin oplevert. Maar eerst dan bleek me, dat het hs. wezenlijk heeft faicte al gelijken -ic- tot mislezens toe op een u. 3897 haren: har- in het hs. voluit. 3899 gewese... Uit den samenhang zoowel als uit het ontbreken van een rijm blijkt dat hier een of meer verzen zijn overgeslagen. - gewese: boven de slot e is in het hs. iets uitgekrast, t.w. een plat verkortingstreepje: waarschijnlijk een poging van den kopiïst om daardoor het rijm eenigszins te herstellen. 3901 ontfine: in het hs. boven de -t- een ratuur; waarschijnlijk verbeterd uit f.