Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

Hoe Edeward met liste es ontreden uter gevancnessen. l.

In desen tide dat dit gesciede,
Dat sijn moeder gaderde liede
Int geestel[ec] hof, daer si lach,
Dat geviel op .i. dach
Dat her Symon was spelen varen,⁺
Ende beval sinen sone daer naren
Edewarde te hoeden wel!
Ende dese ne was niet fel
Up Edewarde, ende was hem leet
Dat hem die vader dit dede, godweet.⁺
Ende alse die vader wech was,
Lieten doe ute na das
Ende spelen gaen in dat hof.
Willem hiet dese, daer ic secge of³⁷⁶⁸

+ (5)

+ (10)

3768 Willem hiet dese. Velthem schrijft Simon van Montfort een zoon Willem toe, die van elders onbekend is (verg. beneden bij vs. 3929). Waarschijnlijk is hier een verwarring in 't spel met Willem, zoon van Pieter van Montfort, die beiden in den slag bij Evesham bleven. Eduard's bewaker was Simon's zoon Hendrik van Montfort.

[p. 225]

 

Die Edeward dus ontfarmt;⁺

3770

Hi heeft te hem dicke gecarmt,

 

Ende opten vader gesproken mede

 

Dat quaet waer, dat hi dede.

 

Nu gevielt up .i. stonden

 

Dat Edeward .i. list had vonden,⁺

3775

Dat hi hem siec soude maken,

 

Ende dan secgen soude na die saken

 

Dat hi niet mochte genesen,

 

Men lieten riden. Doe met desen

 

Lieten Willem sijn sone uut,⁺

3780

Ende lieten varen over luut

 

Sinen genuchte. Dus reet hi daer

 

Alle die parde moede daer naer

 

Die int hof waren, godweet.

 

Daer na vragedi saen gereet,⁺

3785

Waer sijn part ware, secgic u.

 

‘Mochtic daer op riden nu,

 

Mi dochte ic waer genesen al!’

 

⁺ Doe brochtemen tpart, dat in den stal

 

Lange hadde gestaen al stille⁺

3790

S[er]e jegen sinen wille.

 

Ende alse daer op sprane sijn here.

 

Was dat part so blide sere

 

Dat u nieman geseggen conde.

 

Hi reet dat part ter selver stonde⁺

+ (15)

+ (20)

+ (25)

+ (30)

+ bl. 14 b.

+ (35)

+ (40)

[p. 226]

3795

Tote opt water datter stoet,

 

Dat diep was, wijt ende groet

 

Ende om die borch gine alsoe.

 

Die porte was vaste in sloten toe,

 

Soe datter niemen ut en mochte.⁺

3800

Dit water Edeward besochte,

 

Ende tonet sinen parde wale,

 

Dat emmer wilde springen te dale.

 

Ander werf so dede hi dat,

 

Ende tpart wilde echter ter stat⁺

3805

Int water sijn gesprongen daer.

 

Derdewerf reet hi daer naer,

 

Ende riep al ridende: ‘Neve here,

 

God hoede u! Ende groet mi sere

 

Heren Symone, uwen vader,⁺

3810

Ende danet hem der eren algader

 

Die hi mi hier heeft gedaen;

 

Ic saelt hem noch lonen, sonder waen!’

 

Mettesen worde reet hi dat part

 

In die Nose springen ter vart^{+3814 en 3815}

3815

(Dat water hiet die Nose daer,

 

Daer hi in reet sonder vaer).

 

Ende dat part daer over swam,

 

So dat Edewarde niet mesquam.

 

Ende doe hi twater dus was leden,⁺

3820

Es hi vaste hene gereden

+ (45)

+ (50)

+ (55)

+ (60)

3814 en 3815 en 3815 die Nose = de groote Ouse, die in het graafschap Northampton ontspringt, en zich in de golf van Wash ontlast. Maar de Engelsche kronijken weten hier van de Ouse niets af; meest alle noemen terecht de Wey (bijrivier van de Severn) als het water dat Eduard overzwom.

+ (65)

[p. 227]

 

Te Lonnen ward, wat hi mach.³⁸²¹

 

Doen mijns heren Symoens sone sach

 

Dat hi dus over dwater sleet,

 

Liep hi vaste ten parde gereet⁺

3825

Ende riep: ‘Volge wi vaste na!’

 

Mar haer perde, alsiet versta,

 

Hadde Edeward maeet so moede,

 

Dat si hadden cranke spoede

 

Hem te volgen daer met naren.⁺

3830

Aldus es hi hem ontfaren,

 

Al tote Lonnen binnen na das,

 

Daer men sijns nu blide was.

3821 Te Lonnen ward en 3830-3838 Eduard vluchtte niet naar Londen, dat het met Simon van Montfort hield, maar naar Wigmore, waar zijn getrouwen onder Roger Mortimer verzameld waren. De ontvluchting van Eduard had plaats den 28^sten Mei 1265, uit het slot Hereford. De monnik van Battle geeft er een verhaal van dat ongeveer gelijkluidend is met dat van Velthem: zie een uittreksel uit dezen kronijkschrijver bij Bémont, Simon de Monfort, p. 378.

+ (70)

+ (75)

3769 edeward en ontfarmt beide in het hs. voluit. 3770 geearmt in het hs. voluit. 3782 parde en naer in het hs. voluit. 3790 S[er]e hs.: Se het verkortingsteeken is den kopilst in de pen gebleven; de fout is reeds verbeterd door C. van de Water in het Tijdschr. voor Nederl. Taalen Letterk. 9, 44. 3792 sere in het hs. voluit.

3797 gine: de g in het hs. op ratuur. 3806 Derde- en naer in het hs. voluit. 3808 sere in het hs. voluit. 3809 Heren: her- in het hs. voluit. 3813 Mettesen: de lange s is in het hs. verbeterd uit het eerste been van een n: de kopiïst was op het punt Metten te schrijven. 3814 vart in het hs. voluit. 3816 vaer in het hs. voluit.

3824 gereet: de r in het hs. onduidelijk, wijl ze verbeterd is uit een t 3826 perde in het hs. voluit. 3828 spoede hs.: spoeke 3836 daer in het hs. voluit.