Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

Van haren kempen. xxix.⁺

Die hertoge micte lettel hier op
Ende liet liden. Mar die biscop
Dede enen kempe soeken gereet,
Den stercsten diemen iegeren weet;
Ende geloefdem grote rijchede,⁺
Mochti den kemp verwinnen mede
Die de hertoge soude bringen,
Die lettel wiste van desen dingen;
Want hi waende, sonder waen,
Dat soude sijn te niewete gegaen.⁺
Ende [doe] die .xl.ste dach quam bi,
Vraechden die heren: waer dat hi
Enen kempe had genomen?
Die biscop wilt emmer te crite comen,
Ende heeft enen kempe starc,⁺
Die hem vermet in den parc

+ C. 29, opschr. haren in het hs. voluit. 2087 liden. het leesteeken staat reeds in het hs. - mar in het hs. voluit. 2089 stercsten: sterc- in het hs. voluit. 2090 geloefdem in het hs. voluit. 2097 Vraechden in het hs. voluit; indien er Vracchdē stont, zou men zeker geneigd zijn te lezen Vraechdem 2100 starc in het hs. voluit. 2101 parc in het hs. voluit.

+ (5)

+ (10)

+ (15)

[p. 134]

 

Thertogen kempe te sconfierne wel,

 

So starc es hi, ende so snel.

 

‘Ghi behoeft u, here! te versien wale,²¹⁰⁴

2105

Seldi daer behouden u pale;⁺

 

Want mi dunct het ward u hard.’

 

- ‘Dat nemic op mine leste vard,’

 

Sprac die hertoge, ‘dat ic ne weet

 

Waer mi een kempe sal sijn gereet.

2110

In heb mi noch niet versien.⁺

 

Ende moet die camp emmer gescien?’

 

- ‘Ja hi, here! dat wetic wale,

 

Daer ne helpt weder gene tale.’

 

- ‘Entrouwen,’ sprac die hertoge saen,

2115

‘So willic mi hier op beraden gaen.’⁺

 

Hi ontboet hier ende daer;

 

Mar hi en vant niemen vor waer

 

Die den camp dorste vechten

 

Jegen den genen, of berechten,

2120

Want alsi vernamen tgeens gedane,⁺

 

⁺ Sone dorster niemen comen ane.

 

Doen lietmen den hertoge verstaen dan

 

Dat te Loven waer een man,

2104 ende so snel. Verg. beneden vs. 2716.

+ (20)

+ (25)

+ (30)

+ (35)

+ bl. 8 d.

[p. 135]

 

Die waer so utermaten groet

2125

Ende also lanc, dat sijns genoet⁺

 

Niegeren ware nu ter stede;

 

Ende hi sceen oec so starc mede,

 

Dat hi enen leu mocht binden:

 

Mar men soude niegeren vinden

2130

Bloderen man in geen lant,⁺

 

Dan hi es. Doe sprac te hant

 

Die hertoge: ‘Dits mijn gevoech mede;

 

Ic micke niet optie bloethede,

 

Indien dat hi groet es

2135

Ende starc mede, des sijt gewes.’⁺

 

Dus quam die hertoge sonder waen

 

Te Loven, ende ontboet doen saen

 

Genen man, dat hi te hem quame.

 

Die gene metter bloder name

2140

Es vorden hertoge comen houde,⁺

 

Ende vraechde, wat hi hem woude.

 

Die hertoge sprac: ‘Ic heb uwes te done,

 

Alse vor enen groten baroene

 

Te bringen tenen kimpioen.’

2145

- ‘Neen, here! des magic niet doen!⁺

 

In vechte niet, om genen toren,

 

Al souder al Brabant om sijn verloren!’

+ (40)

+ (45)

+ (50)

+ (55)

+ (60)

[p. 136]

 

- ‘Wat secgdi, vrient? waendi nu

 

Dat ic wil doen vechten u?

2150

In wil niet dat gi yegeren om vecht;⁺

 

Mar ic wil, dat ghi vard recht

 

Met mi alse een stout serjant,

 

Ende gelaet u alsoe valjant,

 

In u wart ende in u gelaet,

2155

Alse oft gi al met uwer daet⁺

 

Des biscops liede sout scoffieren.

 

Alsi van u sien dese manieren,

 

Hem sal versagen elc diet vereysce,

 

Ende selen mi geven al dat eysce.

2160

Ghi sijt so groet, ghi scijnt so starc;⁺

 

En sal niemen in een parc

 

Jegen u comen dorren.’

 

- ‘Here! daer toe helpt jegen geen porren;

 

In vechte geen tijt, wats gesciet.’

2165

- ‘Goetman, ende in begers oec niet!⁺

 

In wil mar, alse op desen dach

 

Dat ic u den biscop tonen mach,

 

Ende dat gi dan gelaet coenlike

 

Vore den biscop, ende stoutelike.’

+ (65)

+ (70)

+ (75)

+ (80)

[p. 137]

2170

- ‘Dat salic wel doen sekerleken,⁺

 

⁺ Ende grote worde connen spreken,

 

Ende stalpen ende wagebarden met;

 

Mar in vechts niet, bi mire wet.

+ (85)

+ bl. 8 e.

⁺ 2102 ‖ Shertogen kempe te scoffieren wel 2103 So stercke es hij ende so fel 2104-2109 ontbreken. 2110 Des es die hertoge onversien 2111 Moet den campe ummer g. 2112 Dit seidemen den hertoge wale 2113 Daer en halp jegen geene tale 2114 So willic my beraden saen 2115 Sprac die hartoge sonder waen 2116 Hij ontboot 2117 Maer hine v. niemant voer waer 2118 en 2119 ontbreken. 2120 Want si alle v. sgeens g. 2121 En dorster niemant c.a. 2123 woonde een m.

2102 Thertogen kempe hs.: Te kempe wat geen zin geeft, aangezien sconfieren hier geen object kan ontbeeren. Verbeterd in overeenstemming met den tekst van de Brabantsche Yeesten: zie de varianten. Voor thertogen in plaats van shertogen, zie in 't algemeen V. Helten, Middelnederl. Spraakk. § 350, Opmerk. (blz. 450), en in 't bijzonder dbiscop bij Velthem zelf, boven vs. 2073 en beneden 111, 792; tgeens I, 2120, enz. 2101 starc in het hs. voluit. - snel schijnt verbeterd te zijn uit swel 2108 hard in het hs. voluit. 2109 Waer in het hs. voluit.

+ bl. 27 c.

+ bl. 27 c.

2124 groot 2125 E. so sterc d.s. genoot 2126 Niewer en waer teeniger stede - B doen ter stede 2127 Ic segghe u wel die waerhede - B So starc waren sine lede 2128 Hij soud wel eenen beere bijnden 2129 Mer men mochte nieweren v. 2130 Bloeder m. 2131 Dan hij was 2132 dits ongevoech groot mede 2133 En m.n. op sine bloothede (de zes laatste letters zijn door een moderne hand overgedaan, en daarbij is ten onrechte een verkortingsteeken boven de slot -e geplaatst). 2134 hij groot 2135 E. sterc des s.g. 2137 ende ontboot saen - B Ende ontboten van Lovene saen 2138 en 2139 ontbreken. 2140 Dat hij quame voor den hartoge boude - B Ende hi quam voer den hertoghe houde 2141 Ende vrage hem wat hij w. 2142 Die hartoge sprac ic h.u. te doen 2143 Als voer eenen g. baroen 2144 Te brengen teenen campioen 2145 Neen heer des en mach ic n.d. 2146 En v. al om geenen t. - B om g. poren 2147 Al soud al b. sijn v.

2127 en 2135 starc in het hs. voluit.

2148 Wat segdi 2150 en 2151 ontbreken. 2152 Mer coomt met my als een stout sergant 2153 E.g.u als coen ende vaeliant 2154 In uwen woorden ende u g. 2155 Als of ghij 2156 sbisscops volc al soud sc. 2157 die manieren - B Alsi u sien van desen man. 2158 en 2159 ontbreken.⁺ 2160 en 2161 ‖ Sal niemen dorren in een perc Jegen u comen ghij sijt so sterc 2162 en 2163 ontbreken. 2164 Heer en vechs niet 2165 G. en begeers ooc n. 2166 En wille els niet op dien dach 2167 Dan ic u d. bisscop t.m. 2168 E.d. ghij dair g.c. 2169 Voer den bisscop e. stoutelike

2151 vard in het hs. voluit 2154 wart (= woorden) hs.: w't waarbij de t zooals zoo vaak in dit hs., zoozeer op een c gelijkt, dat men geneigd zou zijn werc te lezen, indien dat niet in strijd was met den samenhang. Vss. 2171, 2172 en de tekst in de Brabantsche Yeesten bewijzen daarenboven afdoende, dat wart de juiste lezing is. Verg. ook Die leeuwen vielen op haer knien, ende namen oorlof... niet met woorden mer mit ghelaten, Lekensp. II, 28, 85 vlgg.; Soe hogher es die here, soe bat betaemt sire ere beide oetmoet ende mate in woerde ende in ghelate, ibid., III, 12, 97 vlgg. 2160 starc in het hs. voluit. 2161 parc in het hs. voluit. 2169 stoutelike hs.: stoutelikē

+ bl. 27 d.

+ bl. 27 d.

2170 sekerleke 2171 woorden 2172 Stalpen e. wagebaerden m. 2173 Maer en vechs niet bij⁺ mijnre wet. Cap. 30, opschrift: ‖ Vanden campe die te ludicke gesciede 2174 De beginletter D is niet⁺ ingevuld. 2175 Dat die t. 2176 Alse ontbreekt. 2177 ‖ also houde 2178 M.s. kemp te Ludick waert 2179 Ende die bisscop m.t. vaert 2180 jegen ontbreekt. 2182 ofmen 2183 geleggen 2184 campe 2185 Die bisscop hem niet wiken liet - B Die bisscop hem niet ghespreken en liet 2186 Als die h.⁺ 2187 ‖ Ghinc hij ts. k. saen 2188 D.h. vraechde altehant 2189 Watt est h.h.g. te hant 2190 Here wel d. seggic u 2191 G. wel ende coenlijc nu

2172 wagebarden: -bar- in het hs. voluit. 2179 vard in het hs. voluit. 2186 hertoge in het hs. voluit.

+ bl. 28 a.

+ bl. 28 b.

+ bl. 28 c.

+ bl. 28 a.

+ bl. 28 b.

+ bl. 28 c.