Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

⁺ Vanden hertoge Heinrike ende den biscop van Ludeke. xxviij.

Int ander jaer van Willems rike,²⁰²⁴
So ward een twest vreselike
Tuscen Ludeke ende Brabant,
Ende oec van Namen dlant.
Deen voer hier, dander voer daer,⁺
Ende verheriden dlant swaer.
Een tempeest quam oec mede saen
Die menigen lede heeft gedaen.
Tuscen Hoye ende Denant²⁰³²
Reinet vorsce ende vesche int lant,⁺
Die daer so even dicke lopen
Ende thans in die eerde cropen.
Ende daer dit alsoe gesciede.
Storven oec daer na die liede

+ bl. 8 b.

2024 Int ander jaer van Willems rike, dat is 1249-1250. Den 5^den Januari 1250 kwamen Hendrik van Gelder, elect van Luik, en Hendrik III van Brabant overeen, de beslechting hunner geschillen over te laten aan den graaf van Gelderland en eenige hooge geestelijken: zie Butkens, Trophées du Brabant, I, preuves, p. 91.

+ (5)

2032 Hoye = Hoei. - Denant = Dinant.

+ (10)

[p. 131]

 

Ende die beesten storven mede.⁺

 

Int lant van Triere ward oec onvrede:

2040

Want die hertoge van Oestrike²⁰⁴⁰

 

Orlogede daer op dapperlike,

 

So dat si namaels te stride quamen.

 

Ende alse dit die Aelman vernamen.⁺

 

Quamense daer ward om yet winnen,

2045

Ende vielen daer met dien van binnen.

 

Doen dit die hertoge verstoet,

 

Trac hi achter metter spoet

 

Ende voer an coninc Willaem saen,⁺

 

Ende bat hem dat hi mochte staen

2050

Hem in staden jegen Triere.

 

Die coninc geloefdem doe sciere

 

Dat hi den pays maken soude,

 

Ofte met stride. Alse houde⁺

 

Sende die conine te Trieren binnen,

2055

Ende liet hem sinen wille bekinnen:²⁰⁵⁵

 

So dat si hem ontboden dat:²⁰⁵⁶

 

Dats in hem bleve die stat,

 

Indien dats die hertoge saen⁺

 

In hem bleve. Sonder waen

2060

Ward dit daer alsoe gevest.

 

Ende aldus so bleef die twest

 

Tuscen Triere ende Oestrike.

 

Nu hord van den hertoge Heinrike⁺²⁰⁶³

+ (15)

2040 die hertoge van Oestrike: zie de aanteekening bij vs. 1766.

+ (20)

+ (25)

+ (30)

2055 hem = die van Trier.

2056 hem = den koning.

+ (35)

+ (40)

2063 vanden hertoge Heinrike. Bedoeld wordt Hendrik II, hertog van Brabant, die regeerde van 1235 tot 1248 (1^sten Februari). Verg. de variant.

[p. 132]

 

Die twest jegen Ludeke met.²⁰⁶⁴

2065

Hier ward een dach oec af geset.

 

So dat si quamen te parlemente.

 

Nu was altene [des] biscops atente

 

Dat hine beroepen wilde te campe.⁺

 

Want int orloge haddi die rampe.

2070

Dus waendijt met camp beweren.

 

Alse te parlement quamen die heren

 

⁺ Ende si spraken om soendinc maken,

 

So waren altene dbiscop saken⁺

 

Ende ment in campe bescede echt,

2075

Ende die onder blive int gevecht,

 

Hi sal beteren dan dese dine.

 

Aldus hi tenen hanscoe vinc,

 

Ende botene den hertoge saen,⁺

 

Diene daer nu heeft ontfaen,

2080

Ende te comen opten viertechsten dach,

 

Ende dit te vorwerne of hi mach

2064 jegen Ludeke. Luik stond toen onder den elect Hendrik van Gelderen (1247-1274).

+ (45)

+ bl. 8 c.

+ (50)

+ (55)

[p. 133]

 

Elc met sinen kempe gereet.

 

Op dit belof, op dit beheet,⁺

 

Sciet daer elc van andren nu,

2085

Tsinen lande ward, dat secgic u.

+ (60)

2039-2062 ontbreken.

Varianten uit de hss. D en B der Brabantsche Yeesten (deze laatste volgens Willems in het Belgisch Museum 1, blz. 26 vlgg.: zie de inleiding).

⁺ 2063 hoort 2063^bis ‖ Die dander was sekerlike

2060 Ward in het hs. voluit.

+ bl. 26 c

+ bl. 26 c

2064 Die twiste tusschen Ludike met 2065 Daer wart een dachvaert op geset 2066 sij q. ten perlemente (hs.: plemente doch zie beneden bij vs. 2071) 2067 des bisscops attente 2068 Dat hine roepen soud te campe - B Dat ment beriepe tenen campe 2069 Want hij met orlogen hadde rampe 2070 D. waende hijt met campe verweeren 2071 Als te perlemente (hs. voluit boven campe dat doorgehaald is en links van elk woord het verwijzingteeken Λ) 2072 E. sij spr. om soene te m. 2073 Waren emmer des bisscops saken 2074 Datmen te campe besciede echt 2073 o. bleve 2076 Dat hij hetere dan die d. 2077 Dus hij t. hantscoe v. 2078 E. boeten 2079 Dien aldaer heeft o. 2080 Dat hij come opten xlsten d. 2081 Om dit te verweren of hij m.

2067 [des] biscops atente: aangevuld in overeenstemming met de variante; verg. vs. 1825. 2068 Dat Line beroepen wilde hs.: Dat sise beroepen wilde wat in dit verband onzin is. De verbetering wordt bevestigd door den tekst van de Bralantsche Yeesten. Verg. C. van de Water in Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 37, noot. 2069 Ook hier is de tekst van de Brabantsche Yeesten beter, al lijkt verandering niet absoluut noodzakelijk. 2071 Alse hs.: Alst De verbetering is reeds voorgesteld door C. van de Water t.a.p. 2081 vorwerne hs.: vor w'ne verg. de variant.

2082 en 2083 ontbreken. 2084 Dus sciet elc vanden anderen nu 2085 Ende voer te lande seggic u⁺ Cap. 29, opschrift: ‖ Hoe de tweeste hertoge heinric te loeven socht enen kempenjoen xxxj.⁺ 2086 [D]ie h.m. clein hier op 2087 E.l. lijden maer die bisscop 2088 ‖ kempioen sueken 2089 yeweren 2090 E. beloofde hem 2091 Mocht hij den camp winnen mede 2092 Dien die h. soud br. 2095 Die luttel wist 2094-2099 ontbreken. 2100 Hij creech enen kimpe stere 2101 D.h. vermat in een perc

+ bl. 27 a.

+ bl. 27 b.

+ bl. 27 a.

+ bl. 27 b.