Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

Hoe coninc Willem tKeyserswarde wan. iij.

Doen coninc Willem had gevrijd
Om Coelne die straten, onlangen tijd

[p. 16]

 

So lach hi daer, hebbic vernomen,

 

Hine wilde ander stede begomen.

125

In desen dat hi trac van daer,⁺

 

So quam hem ene boetscap swaer:

 

Dat hi tes Keyserswarde quame,¹²⁷

 

Oft hi behouden wille den name

 

Vander keyserliker crone.

130

Aldus voer hi daerward scone,⁺

 

Ende belacht met herecracht

 

vi. weken dach ende nacht.

 

Int leste moesten sijn ontfaen,

 

Of het waer over hem gegaen;

135

Want hi met sinen here⁺

 

Gewonnen had die meeste were.

 

Ende doen die ander dat vernamen,

 

Gaven si hem op te samen.

 

Dus ward hi daer geweldich dies,

140

Ende hadde daer af al sinen kies.⁺

 

Doen dit die ander stede sagen,

 

Begonsten si hem meer versagen,

 

Ende maecte[n] pays om dese dinc.

 

Ende hier met hi oec bevinc

145

Een deel die[r] gene, die waren nu⁺

 

Sine wedersaken, dat secgic u,

 

Die van Coenraets maysniede waren:

 

Want doen si vernamen openbaren,

+ (5)

127 Keyserswarde. Bedoeld wordt Kaiserswerth (lat. Werda), gelegen op 10 K.M. ten N. van Düsseldorf. - Willem II verbleef aldaar van 22^en November tot 23^en December, alsook den 30^en December 1248 (Böhmer, Regesta Imperii selecta (911-1313). Frankf. 1831, blz. 211). Verg. C. van de Water in het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 23.

+ (10)

+ (15)

+ (20)

+ (25)

[p. 17]

 

Dat hi tKeyserswarde had gewonnen

150

Entie ander stede oec an hem ronnen,⁺

 

Maeetense mede vrienscap saen;

 

Ende hi heefse dus ontfaen

 

Ende getrocken an hem al.

 

Dus haddi int begin geval

155

Van sinen conincrike groet,⁺

 

Dat hem namaels clein bescoet.

 

Men seget dieke, ende hets waer:

 

Na goet begin comet .i. swaer,

 

Ende, na crane ende clene begin,

160

Comet namaels groet gewin.⁺

 

Daerom en selewi verheffen niet,

 

Al es dat ons geval gesciet.

 

Dan seegie niet bi desen allene.

 

Maer ic segt int gemene:

165

⁺ Want ghi hebbet selden vernomen,⁺

 

Die geluckech waren int anecomen,

 

Dat si lange geduren conden;

 

Om dat si deen na dander begonden

 

Ende si eles dan over quamen,

170

Ende daer af mere dan hare namen.⁺

 

Sone wilden si niewer op mieken,

 

Ende wilden altenen vorward bicken

 

Ende altemale dan bringen onder;

 

Dan comt der avonturen wonder

175

Alsi wanen ten besten wesen,⁺

 

Ende slaetse, dat sijs niet connen genesen.

+ (30)

+ (35)

+ (40)

+ bl. 1 f.

+ (45)

+ (50)

+ (55)

[p. 18]

 

Aldus sciet nu dagelike.

 

Doen coninc Willem oec in sijn rike

 

Waenden ten besten hebben geweest,

180

Ward hi vanden Vriesen gevreest⁺¹⁸⁰

 

Ende ter doet bracht vor waer,

 

Alsic u tellen sal hier naer.

 

Maer wat gesciede in sinen tiden

 

Salic u hier overliden.

+ (60)

180 gevreest, in gevaar, in een hachelijken toestand gebracht. Verg. Verdam, Mnl. Wdb. op Gevreest.

125 daer in het hs. voluit. 131 herecracht hs.: here cracht 145 die[r] gene Op grond der aanhaling bij Verdam, Mnl. Wdb. 1, 1170 zou men kunnen meenen dat in het hs. dier staat; dit is echter niet zoo.

149 tKeyserswarde hs.: tkeysers warde 155 groet Verg. C. van de Water in het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 25. 158-160 Reeds door C. van de Water is er in het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 25 vlg. op gewezen, dat deze verzen zóó dienen gepunctueerd te worden.

182 naer in het hs. voluit. 186 openbaer in het hs. voluit. 192 Dic [derde] enz. Zonder het ranggetal heeft het vers geen zin; Vinc.: innocentius papa hujus nominis tercius. Zie verder de anteekeningen hieronder. 194 here staat boven menich, dus naast het laatste woord van vs. 193, doch met een aanwijzing dat het bij vs. 194 hoort.