Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

[p. 10]

tekstkritische noten

10 gewerden in het hs. voluit.

[Eerste boek.]

Vanden lantgrave van Doringen, hoene die paus ten coninc coes. j.

Na des keysers Vrederijes doet,¹
Die menigen brachten in pinen groet,
So coes die paus Innocent³
(Maer niet met alder heren concent)
Den lantgrave van Doringen.⁵
Maer dese en conste niet bedwingen
Sijn wedersaken, so dat hi
Niet coninc en hiet; ende hier bi
Sone willic op hem beginnen niet,
Want hijt oec gewerden liet
Ende hem der pinen oec verdroet
Jegen Coenrade ende jegen sijn conroet¹²
Te stridene altenen, dies niene verdochte;
Want hijs oec niet volbringen mochte,

1 vlgg. Frederik II stierf pas in 1250 (13 Dec.) en reeds in 1246 had paus Innocentius IV Hendrik Raspe, landgraaf van Thüringen en paltsgraaf van Saksen, tot Roomsch-Koning doen uitroepen; deze laatste stierf reeds een jaar later (17 Februari 1247).

3 Innocentius IV (Sinibaldo Fieschi) van Genua, gekozen te Anagni, 25 Juni 1243; gestorven te Napels den 7 December 1254.

5 Hendrik Raspe (zie boven). Hij werd tot Roomsch-Koning gekozen den 22 Mei 1246 te Hochheim.

12 Coenrade. Conrad IV, die reeds in 1237 tot Roomsch-Koning was uitgeroepen (zie de noot bij vers 51 van den proloog), werd in 1250 tot koning van Sicilië gekroond.

[p. 11]

15

Om siecheit die hem ane quam,¹⁵

 

Daer hi oec dien doet an nam.

 

Om dese sake, om dese dingen

 

⁺ En willicken metten keyserlingen

 

Niet gereckelike tellen;

20

Doch mach hi heten der gesellen,

 

Maer niet van gerechten aerde,

 

Want hi noyt quam indie waerde;

 

Daerom latic van hem bliven.

 

Maer ic sal u die dinge bescriven

25

Die gesciede[n] in desen tiden;

 

Al latict hier dus over liden,

 

Ic salt vertrecken groet ende smal,

 

Onder den keyser Willem al,²⁸

 

Dies graven sone was van Hollant,

30

Hoe hi tconincrike nam in hant,

 

Ende met concente vanden heren.

 

Dat salic u in teerste leren.

 

Ende hoe hi tAken quam in die stat,

 

Ende den keyserliken stoel besat,

35

Sijn doen ende sijn leven al,

 

Dat hem gesciede groet ende smal,

 

Salic u secgen in rimen slecht;

 

Ende oec mede alt gevecht

 

Dat in sinen tiden gesciede,

40

Van allen landen, van allen dieden,

 

Van wonder, van tempeesten, van prophecien,

 

Gelijc dat secgen die ander pertien,

15 Om siecheit die hem ane quam. Hij stierf aan de koorts in de nabijheid van Lavello (ten O. van Amalfi) den 21 Mei 1254.

+ bl. 1 c.

28 Keyser Willem. Willem II, zoon van Floris IV, graaf van Holland, tot keizer gekroond in 1248, stierf den 28 Januari 1256 (zie boven de noot bij vers 73 van den proloog).

[p. 12]

 

Deen voren, ende dander na,

 

Dat elc op sijn carnatioen sta

45

Ende onder elken keyser geset,⁴⁵

 

Daer dwonder bi gesciede met.

 

Gelijc dat in heeft dlatijn,

 

So salict in dietsce maken fijn,

 

Ende oec mede in .vi[i]j. boeken,

50

Diemen verre heeft doen soeken.

45 Velthem heeft blijkbaar niet altijd gevolg gegeven aan het goede voornemen, om op de chronologische volgorde der gebeurtenissen te letten. De hoofdstukken waarin de gebeurtenissen in Engeland verhaald worden, schijnen in het eerste boek misplaatst, en het is opmerkelijk dat de geschiedenis van Symoen van Montfort in die ordonnancie vander vijfter pertien (zie boven, blz. 2) niet voor het eerste, maar in haar geheel voor het tweede boek wordt bestemd. Verg. C. van de Water in het Tijdschr. v. Nederl. Taal- en Letterk. 9, 24 vlg.

21 aerde in het hs. voluit. 23 hem in het hs. voluit.

Varianten van hs. B.Y. 1. bl. 25 a.

51 floreins soen 52 joncfrou mechtelt 53 des anders 54 Tsertogen van brabant als ic las 55 Dees ward 56 ghy 57 Heinrijc 58 Die doen w. een prince hoge

44 sta Verg. C. van de Water in het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 23 vlgg. Het schrift is op het einde der verzen van deze kolom wat afgesleten, maar men kan toch nog heel duidelijk zien dat er sta staat. 51 Willem hs.: Vvillem 57 hertoge[.] hs.: hertogē