Logo DBNL
Spiegel historiael. Voortzetting vierde partie [alleen brontekst] (1998)

Spiegel historiael. Voortzetting vierde partie [alleen brontekst]

(1998)–Lodewijk van Velthem–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

+In den Vijfsten boec van der Vierder Partien van den Spiegele Hystoriale.
S. Bernaerd.

Hier begennen Sente Bernards bloemen, van goeden levene.

 
Besich, wi hebben al gelaten
 
Ende sijn di gevolget in caritaten,
 
Want die werelt es overlidende,
 
Ende, al dat es overtidende,
5
Dat heeft .i. endde, dat verstaet.
 
Daeromme so eest wel mijn raet,
 
Dat tengenen volgen al
 
Die nemmermeer geliden en sal
 
Van der werelt die begherte.
10
Gheeft den mensche mere derte
 
Dan sine substancie wel vermach,
 
Daeromme soutu, nacht ende dach,
 
Dine herten daeraf laten sinken
 
Ende om die ontfermecheit Gods dinken,
15
Want, wat een met gewoenten doet,
 
Dats hem licht in den moet.
 
Die dienstman es oec wel na tgone
 
Wel wert van sinen loene,
 
Mer, die den loen over sine gewerke
20
Gheeft, es ongehoert, als ict merke.
 
Alle ledege wive mede
 
Nemen loen in elke stede;
 
Du geves hare loen, mer du
 
Ontfincs geenen loen nu.
25
Sonder joc en mach selc niet sijn,
 
Als in menegen es in schijn
 
Want selc soude eer ontweeslaen
 
Die dinc, die hi hadde saen
 
Ghemaect, ende .i. ander maken,
30
Al ne waren niet die saken
 
Alsoe alsi te voren waren.
 
Mer .i. swaer joc es dat, te waren,
 
Die elre na niet en staet
 
Dan daer die werelt met ommegaet,
35
Want ende oftu dergerre pine sies an
 
Ende haren rouwe, ende du dan
 
Dat anegaes, wie saelt clagen,
 
Al bestu daerin oec verslagen?
 
Die die dinc vore hem siet
40
Ende onbedwongen daertoe tiet,
 
Dies hi af wel mochte wesen,
 
Hi dunct onberaden wesen (sic).
 
Vlie die eggle, die in den moet
 
Hevet, dat si tgoede bloet
45
Suget altoes, want si di mede
 
Mochte cranken doen dine leden.
 
Mi nes geen here soe suer,
 
Noch geen tyran oec so stuer,
 
Noch negeen cnecht niet so strac,
50
Noch so groet geen ongemac,
 
Noch geene bordene oec so swaer,
 
Die men geliken mach .i. haer.
 
Dat si iet daerjegen gestonden
 
Jegen die vuele quade sonden,
55
+Want dit mochte een gedragen,
 
Al waert hem swaer, ende bejagen
 
Daermet die bliscap van Hemelrike.
 
Mer die sonde in gelike
 
Lichte sijn te dragene hier,
60
Si maect namaels so ongier,
 
Dattu des Hemelrijcs verboert
 
Ende in die helle wert versmoert.

Van der werelt rijcheit.

 
Die gesonde salege, seggic u,
 
Die op dese werelt nu
 
Versmaedt sijn, overmids desen,
 
Selen si na met Christum wesen?
5
Want met scalcheiden ende met sonden
 
En machtu comen in geenen stonden
 
Ter genadecheit oec mede,
 
Noch met vrecker nidecheide,
 
Ja, nu wilt hem selc hiermede
10
Bescudden, ende seit, oft ware onsede,
 
Dat grote sonde ware dan,
 
Dat erdsch goet hadde een man.
 
Waeromme gaf Abrahamme ende Ysaac
 
Onse Here dan so groten lac,
15
Want hi hem groet goet liet ane,
 
Was daer sonde an te verstane?
 
Neen, want dat goet, dat si
 
Van Onsen Here hadden vri,
 
Dat gaven si weder Onsen Here,
20
Vroech ende spade, in allen kere,
 
Ende si ne hildent mer over geleent.
 
Si ne waren daerin so niet vereent,
 
Si ne lietent gaen, aldiereghelike,
 
Dat hem quam van Hemelrike.
25
Men mach wel alhier houden goet
 
Ende daerin oec wegen behoet,
 
Ende dat dengenen deilen weder,
 
Diet hen van hagen sendde neder.
 
Job hadde groet goet sekerlike
30
Ende was van beesten also rike,
 
Dat sijn gelike niet en was;
 
Daerna wert hi geroeft al das,
 
Sodat hi niet en behielt ter noet,
 
Die quade geest en sloecht al doot.
35
Wat seide hi doe? ic segt di:
 
Hi niet quaet en wert daerbi,
 
Mer hi seide: ‘God hevet gegeven,
 
Oec mach hi hen wel nemen dleven.’
 
Mer ghi, die nu gadert scat
40
Ende rike beghert te sine om dat,
 
Dat ghi vordeel wilt gecrigen
 
Ende met uwen goede wilt oec wigen
 
Ende onderdoen uwe gebuere,
 
+Ende hebben wilt in uwen labure
45
Metten penningen, die gi gadert,
 
O wi! hoe werden si noch gescadert,
 
Ende gi oec met hen herde sciere
 
Comen selt ten quaden viere!
 
Ghi, die altoes daerna staet,
50
Dat gi met herscapien ommegaet,
 
Ende daerna wacht ende spiet
 
Te doene dat elc gherne siet,
 
Ende daermet dan al verget
 
Der dinc, daer ghi toe sijt geset,
55
Wat sal dijns gescien, wat?
 
Van hogen wille groten plat.
 
Ghi princen, gi ridders mede,
 
Ghi sijt hier in hoverdechede,
 
Ghi houdt familie, groot ende wijt,
60
Grote perde, die gi rijt;
 
Havicke, sparwaren so voerdi
 
Waer gi rijt, verre ofte bi;
 
Ende honde loepen oec vore u,
 
Daer gi met maect u gehu;
65
Ghi soect oec mede scone wive;
 
U es leet datter u iet ontblive,
 
Ghi ne had se al tuwen wille;
 
Hieromme so ligdi selden stille,
 
Ghi ne vaert alomme ieweren om spien,
70
Sowaer dat gi cont gesien
 
Dat u genoecht, dat trect an;
 
Wil men u wederseggen dan,
 
So veisdi dan enegen raet
 
Daer ghi den genen so met bevaert,
75
Dat hi blide es, dat hi geven mach
 
Die dinc, dies gi daedt gewach;
 
Ende, noch vele meer daertoe,
 
Gheeft hi u, eert dat comt also,
 
Dat hi u vrienscap can bejagen.
80
O wi arme! ende wat clagen
 
Sal hieraf werden vore Gode gedaen,
 
Daer alle dinc moet te rechte gaen!

Van denselven noch.

 
De ackerman pinet sere
 
Om coren te winnenne emmermeere;
 
Alst wel geraect, so es hi blide
 
Ende pijnt dan vorwert tallen tide,
5
Hoe hijs meer mach gesayen.
 
‘Dies lettel sayt sal lettel mayen,’
 
Seget hi dan in enen bispele;
 
Mer, alst dan gaet uten spele,
 
Ende hem qualec geraect sijn coren,
10
‘So meer gesayt, so meer verloren,’
 
Seget hi dan te meneger stonde;
 
Al dat hem gaet uut sinen monde,
 
Dat es torenlec te hoerne genoech,
 
+Omdat niet en gaet na sijn gevoech,
15
Ende es onverduldech oec mede,
 
Ende vloect ende scelt te menegher stede.
 
Desen ic oec niet en can
 
Gheleggen ten goeden ackerman,
 
Daer Onse Here af hevet gesproken,
20
Want alle sonde werdt gebroken.
 
Aldus eest in allen tide:
 
Alst wel gaet, so sijn si blide,
 
Ende, alst dan weder qualec gaet,
 
So vermanen si alre daet.
25
Tote Petere was oec geseit:
 
‘Driewerf mintstu mi gereit.’
 
Daerna wert hem gesproken an:
 
‘Voede mine scape dan.’
 
In dit voeden doet ons verstaen
30
God, dat die gevet sonder waen
 
Ghevoedt werdet sonder spise
 
In die godheit in alre wise.
 
Wie dat onderhorech es desen,
 
Hi ne mach niet verloren wesen.
35
Van den spele oec, Godweet,
 
Daer men sovele met ommegeet,
 
Dats met vrouwen heimelike
 
In cameren te sine, diesgelike.
 
Ghi wet wel wat ic daermet meene;
40
Dats .i. sonde, int gemeene,
 
Dat ic hare niet en can geliken,
 
Beide in armen ende in riken.
 
Cawette, vorcopers hebben si mede,
 
Tusschenloepers, die de quaethede
45
Toebringen, geven ende nemen
 
Elken daer na sijn betomen;
 
Dit doet versamenen vele dingen.
 
Quaet cnecht sonderlingen.
 
Also als in dEwangelien staet,
50
‘Quaet cnecht, na dijn verjaet
 
En heefstu geen ontfermechede.’
 
Oec, teere andere stede,
 
In die Passie daerbeneven:
 
‘Ghi quade, wat wiltu mi geven?
55
Ende, ic sal di hem leveren saen.’
 
Ay! die hiermet ommegaen,
 
Wat sal hen hierna gescien?
 
In caent geweten no gesien.
 
Anescouwen wi dan, ende laet ons gomen,
60
Wat van desen dingen mach comen.
 
Wat mach er af comen in scine?
 
Menege geesele, menege pine.
 
Besiewi, ende anescouwen hoe,
 
Waer dat wi sijn geroepen toe.
65
Gaet uwer conscientie binnen,
 
Ende geeft uselven daerin kinnen;
 
Bereidt uselven van den sonden,
 
+Daer gi mede sijt gebonden.
 
Wee u, die in die Gods huse
70
Gheruchte maect, ende confuse,
 
Want men soude in der kerken
 
Gode dienen met goeden werken.
 
Daeromme, daer men sculdech es
 
Gods dienst te doene, des sijt gewes,
75
Ende in die stat dan doet quaet,
 
Dats sonde die boven al gaet.

Van voersienecheiden.

 
Dinge, die der armer es
 
Ende die onthoudt, sijt gewes,
 
Dats sonde, gelijc roeve ofte stale,
 
Ochte vele meerre, wetic wale.
5
Gewarelike alle dinge,
 
Die van kerkelijc goede sonderlinge
 
Comen, ende boven sgeens monde
 
In weselicheden talre stonde,
 
Dat es der armer patermonie;
10
Ende, die hen des dan iet vertie,
 
Die roefse van haren erve dan.
 
O wi arme! waer es selc man,
 
Die nu den armen wat deilen iet,
 
Hen es leet dat hi se siet.
15
Diegene die meest provenden heeft,
 
Meest es hem leet, dat iemen leeft,
 
Die men heet arm, Godweet.
 
Si sien se ane met ogen wreet
 
Ende seggen: ‘Het sijn quade triwante.’
20
Si geven wel lettel van haren cante.
 
Onse Here en ordineerde niet,
 
Diegene die dEwangelie besiet,
 
Dat hi daeraf neme bliscap mede,
 
Noch oec overtullechede,
25
Mer in maten ende in payse
 
Eten ende drinken ende niet te ayse,
 
Sodattu daeraf lost negeene
 
Voeden ne souts, groet no cleene.
 
Wat eest nu, al bestu sere
30
In dese werelt een groet here,
 
Ende men bescout di in den wege,
 
Dunct di dit een groet sege?
 
Die boem staet nu scone, ende gloyt,
 
Ende alsnu hi nemmer en groyt.
35
Al te onsalech es degone,
 
Ende al te trage in allen doene,
 
Die negeene wile vore ne sint
 
Op gerechtecheit, merket twint;
 
Mer altenen slaept in heme
40
Die doeget, ende, als ict verneme,
 
So heeft God oec sijns vergeten,
 
Ende van sinen erve gespleten.
 
Wat selen wi seggen daertoe dan?
 
+Men seget: ‘Also als levet die man,
45
Also stervet hi gerne daerna;’
 
Ende, also als ict versta,
 
Also als sijn endde oec es,’
 
Seget men oec, des sijt gewes,
 
‘Dat sine pine volget gereet.’
50
Alles dinges es ondersceet,
 
Mer dat een gaet vore so dicke
 
Dat men op dander niene micke.
 
Wi selen volgen goeden geselscepen,
 
Ende daermet altoes sijn begrepen,
55
Want die apostel seit voerwaer,
 
Dat wi moeten beden naer
 
Onsen behoudere, end daerop rusten.
 
Dit seldi nu in u herte vesten.
 
Onsalech vleesch, en penstu niet
60
Dat Onse Here in dit verdriet
 
Quam om onser alre siele?
 
Al ware dat sake, datti mesfiele,
 
Hi ne sal, om dinen swaren toren,
 
Niet comen, gelijc hi dede te voren;
65
Hi heeft om di eens gedoeget,
 
Hi wilt oec, dat gi daerna poeget.

Van den drien graden.

 
Drie lederen, daer wi selen mede
 
Clemmen te Gode ter hoger stede,
 
Die hevet drie trappen, dat seggic u.
 
Welc sijn die drie trappen nu?
5
Dat es, reine leven, dat verstaet,
 
Dat ons allen toegaet;
 
Ende gerecht, daermede voert,
 
Dat onsen evenkersten toebehoert;
 
Ende genadech, in allen kere,
10
Dat toebehoert Onsen Here.
 
Wie es in ene ordene so groet,
 
Ende wie heeft so hogen moet
 
In die werelt, coninc ofte graven,
 
Die nu hevet sovele haven
15
Dat hi met enegher grotheden
 
Ofte met enegher rijcheden
 
Clemmen mach dese trappen drie,
 
En si dat hi des al vertie
 
Ende leve na derre drie raet?
20
So mach hi clemmen op den graet.
 
Wat noede heefstu sovele tiden
 
Van gewinne laten liden,
 
Ende sovele gewins verboren,
 
Alse di es comen te voren?
25
Negeen dinge en mogen di salegher wesen,
 
+Dan du besies te tide van desen,
 
Die du nu heefs overleden,
 
Ende daerna diselven in gerechtecheden.
 
Wacharme mijns! heden, Godweet,
30
Ben ic quader ende eer bereet
 
Ter quaetheit, dan ic gisteren was.
 
In pense niet op dat ic las
 
Transeunt dies salutis,
 
Dat te verstane aldus is
35
De dage der salecheit overliden;
 
Ende niemen en wilt in sinen tiden
 
Bedincken wat hem gesciet,
 
Mer elc mensche vorwart siet.
 
Vele jare heefstu overleden,
40
Ende altoes in kintscheden;
 
Du bes kintsch in alre stont,
 
Alslange als di niet en es cont
 
Wat du best ende wanen du coems,
 
Ende watti na den live vroems.
45
Die apostel seit nu dit:
 
‘Niet in hope, daer gi in sit,
 
Noch in weldaden, noch in vreden,
 
So ne soutu niet allene loven heden
 
Die Godsgenade, mer oec mede
50
In elken verdriete, in allen onvrede.’
 
So leert hi di te minnenne Gode
 
Ende te houdene sine gebode.
 
Teere ander stat sprect Onse Here:
 
‘Die hemel ende deerde, in allen kere,
55
Selen liden ende tegaen (sic),
 
Mer mine woerde die selen staen,
 
Ende niet vergaen in geenen tiden.
 
Waerop machstu di dan verbliden,
 
Alst al verganckelijc es, vorwaer,
60
Dier men af sprect, verre ende naer,
 
Sonder allene die Godsgenade,
 
Die altoes blivet even gestade?
 
Wies getroestu di dan hier?
 
Waerop bestu nu dus fier?
65
Keer omme, ende volch den genen naer,
 
Dien allen dingen sijn oppenbaer.

Van roekeloesheiden te Gode wert.

 
Het esser vele, die vele weten
 
Ende haers hebben al vergeten;
 
Ander liede si wel besien,
 
Mer henselven si niene bespien.
5
Wat es ydelre dan te minnenne ydelheit,
 
Ende wat hatelekere, na die waerheit,
 
+Dan te versmadene gerechtechede,
 
Als ic Gods herdinke mede,
 
Ende ic miselven dan versta,
10
Ende ic pensende werde, daerna,
 
Wat wondere om ons God al doet?
 
In die ingle es hi wel gemoet
 
Ende begerse te scouwene ane;
 
Hi verblijt hem, in allen verstane,
15
In die heilegen, omdat hi siet
 
Dat hare bliscap en vergaet niet;
 
In den mensche es hi nuttelijc mede,
 
Want hi es hare godlijchede
 
In die creaturen es hi wonderlijc,
20
Want hi se alle mogendelijc
 
Ende wijsselijc ende werdelijc mede
 
Geboernesse geeft, na elcs sede.
 
Wi sijn sculdech te minne den Here,
 
Want hi ons voren minde sere
25
Ende na sine vorme, gewesse,
 
Sciep, ende na sine gelikenesse;
 
Ende, dat en gewerddi gere dinc
 
Die nie ter werelt lijf ontfinc,
 
Het behoert wel ende hets recht,
30
Wat na hem gebeeldt es echt
 
Dat te sinen gedeele come.
 
Nu es oec recht, dat elc gome
 
Hoe sijn gebeelde es gedaen,
 
Ende volgen dan dien wegen saen.
35
Hoe selen wiere volgen? ic segt di,
 
Met desen dingen die volgen hierbi.
 
Alse met groter lost in woeden sijn,
 
Ende met crachte die werelt fijn
 
Altoes houden in goeder mate
40
Ende in minnenre caritate.
 
Wi selenne houden altoes dan
 
In onsen gedachte vorwert an,
 
Ende altoes dragen, waer wi gaen,
 
In onse conscientie, sonder waen,
45
Sodat wine overal gereet
 
Vinden, waer men henen geet.
 
Salech es die siele bekint,
 
Daer Onse Here raste in vint;
 
Salech es, die seggen can:
50
‘Die mi gemaect hevet man,
 
Ic sal hem daermede lonen,
 
Hi sal in minen tabernakel wonen.
 
Waeromme ne soeken wi niet Gode weder,
 
Die ons soeket op ende neder,
55
Ende daeromme doegede grote pine
 
+Om met ons gherne te sine?
 
Hets grote sotheit, dat wi vlien
 
Dieghene, die ons gherne sien,
 
Ende daer ons goet ende oec vromen
60
Tallen tiden (af) mogen comen,

Van denselven meer.

 
Nadien dat ic hebbe ghehoert,
 
So leidt de onsalege den onsalegen voert,
 
Sodat si beide bliven bederft;
 
Ende, als die een dan sterft,
5
So gaet sijn geselle ten grave mede,
 
Ende siet, waer al ter stede
 
Ute dien grave gewoerpen was
 
Ghemul ende beene, ende vore das
 
So was daer een nochtan gegraven
10
Die rike was ende hadde veel haven.
 
En halp hem niet, dat sach hi an;
 
Nochtan en verstont niet die man,
 
Dat sijn geselle soude werden also,
 
Ende hiselve oec daertoe.
15
Dat ic nu ben, dat was diegone,
 
Ende, dat hi nu es, al ben ic coene,
 
Dat sal ic werden oec voertan.
 
Waerop mogestu pensen,
 
Ofte waerop mogestu di verlaten,
20
Du moets altoes dan ter erden staten.
 
So ons God hier langere spaert
 
Om hier te beterne quade vaert,
 
So hi ons meer daeromme verdoemt,
 
Eest dat ons ter baten niene coemt.
25
O siele, getekent na Gode,
 
O scat der overster gebode,
 
O seker woeninge, daer niet en mach
 
Comen, hi ne hebbe van Gode den sin,
 
Bi di es vrede, bi di es genade,
30
Bi di es Gotheit, bi di es stade,
 
Bi di es licht, bi di es cracht,
 
Bi di es claerheit, dach ende nacht,
 
Bi di es ere, bi di es blijtheit,
 
Bi di es leven, bi di es scoenheit,
35
Bi di es lof, bi di es raste,
 
Bi di es minne, die se alle vaste
 
Tegadere voeget, ineen besloten!
 
O wi! dat wi niene genoten
 
Metten genen te wesene vri,
40
Daer alle dinge utecomen si!
 
Ghereidt u herte, gereidt, gereidt,
 
Dat si niene werde verleidt
 
In die vule demsterheit!
 
Vaget van den naten gereit
45
+Die druppe, dat si niet en breide;
 
Wert si gebreidt, die quaetheide
 
Sal daerin verherden saen.
 
Werdt si verherdt, al sonder waen,
 
Ghi ne brincse niet so sciere uut.
50
Luuc toe die dore, ende vaste sluut,
 
Eer diegene comen daervoren,
 
Die dine herberge willen testoren;
 
Loecstu dijn ogen, als si bespien
 
Die quaetheit, ende allomme laets sien,
55
Ende dan metter herten dat bevaet,
 
Ende uwe doren dus open laet
 
Ende niet en wederstaet in tide,
 
Uwe viande, die in elke side
 
U toeloepen, so werddi dan
60
So verwonnen, dat gi vortan
 
Niet en roeket van geenen dingen,
 
Dan hoe gi uwe genoechte volbringen
 
Moget, ende laet al varen
 
Wat te Gode hoert, te waren.
65
Ende mach sijn, dattu ondertiden
 
Met Gode souts spreken besiden,
 
Die altoes die werelt inhevet,
 
Want negeene raste si hem gevet,
 
Iet anders te volgene dan hare,
70
Dit werdic an menegen wel geware.

Van denselven noch.

 
Deus! hoe salech es die man,
 
Die sijn leven voegen can,
 
Dat hi die ogen so geesteliken
 
Houdt, dat si ne niene beswiken.
5
Die Gode mint, hi hoert gherne
 
Daeraf spreken, ende die taverne
 
Anteert, ende die leckere gesellen,
 
Hoertere oec gherne af tellen.
 
Peist, heeft enege dinc meerre macht
10
Dan allene die Gods cracht?
 
Ende penst weder oec van di,
 
Dat niet onmogenre en es dan ghi.
 
Alle tide, in dewelke du niet
 
Om Gode en peis, nu besiet,
15
Die reken ic di al verloren.
 
Die Scrifture bringet te voren
 
En si dattu religioesheit mints,
 
Ende die waerheit houds ende kints,
 
Ende caritate hebbes mede,
20
Du ne coms niet ter hoger stede
 
Niet en mach di daertoe wesen
 
+Sueter, om te comene te desen,
 
Dan dattu dijn herte daeraf wacht,
 
Dat si der coringhen niene acht,
25
Ende dattu se van quader coringe
 
Alle stont hoeds, ende bedwinge.
 
Ontferme u mijns, mach een spreken.
 
Nochtan, en wert hi niet ontsteken
 
Metter herten te Gode waert,
30
Ende penst elre in die vaert
 
Dan om die dinc, die bidt hi,
 
Waerheit, dit besciet niet di.
 
Sal dine bede werden gehoert,
 
Du moet se met herten bringen voert.
35
Wacharme! wat es mi hier nu
 
Als dincs jegen, dat seggic u,
 
Want, so ic mi meer besie,
 
So mi meer gebrect, dunct mie.
 
Het ware so, dat in geenen stonden
40
Onse Here en mochte weten mine sonden,
 
Ende mi oec niet verduwen en woude
 
Noch ne conde, noch ne soude,
 
Ende Onse Here so onmogende ware
 
Oft het si alsoe daernare
45
Dat Onse Here niet en si.
 
Nochtan en soutu niet te vri
 
Dine sinne met rechte laten,
 
Du ne sout se altoes houden in maten;
 
En bescouwic miselven niet,
50
So ne kinnic mi niet, wats gesciet;
 
Mer, besie ic miselven wel,
 
So kinnic mi bat dan iemen el.
 
Verstant mi nu wel in dien,
 
Dien duvel en condi niet gesien;
55
Daeromme en condi u niet gereet
 
Te sere gehoeden vore hem, Godweet.
 
Den prince oec, die verbolgen es
 
Ende niet en mach sien, des sijt gewes,
 
Die heeft enen eer bedrogen
60
Dan dien hi sien mach met ogen.
 
En wetstu niet, dat gevenijnde serpent
 
Altoes sijn venijn uutsent,
 
Ende ne geen ander begherte en heeft,
 
Noch geen ander orbore en geeft,
65
Noch niewer elre omme en dinct,
 
Dan hoedat die siele verminct?
 
Dit serpent dede oec die scame
 
Int Paradijs Jeven ende Adame.

+Sente Bernaert, van den cruce.

 
Die pine Christi es ons wel cont,
 
Ende wi selen willechlec talre stont
 
Gode onse gewerke geven;
 
Daer hi staet den cruce neven,
5
Roept hi ons ane terselver tijt:
 
‘O! ghi alle die bi den wege lijt,
 
Beit ende besiet of enech rouwe
 
Den minen gelijc es, wel bescouwe.
 
Ontbeit mijns rouwen hier, om dien
10
Dattu in minen rouwe soud sien
 
Dinen rouwe, talre stont.
 
Mijn rouwe, ic doe di cont,
 
Sal di een beelde weten
 
Dijns rouwen, waer du coms na desen.
15
Wat bescoustu ane minen lichame?
 
Beidt ende besich of enege blame
 
Nie wert sake mijns rouwen nu.
 
Es iet gelijc die rouwe van u?
 
Mijn rouwe, dat kintstu wale.
20
Daer en es jegen geene tale,
 
Dat men iet geliken can
 
Wat Onse Here dogede dan
 
Overgrote getrouwechede,
 
Overgrote werdechede.
25
Wie dat dijn cruce draget,
 
Draecht dine glorie onversaget,
 
Ende, wie oec hevet dine glorie,
 
Heeft oec di in memorie.
 
Welc es een bordene swaer,
30
Ic segt di nu, hort er naer:
 
Dat es, dat een dragen moet
 
Dat hi niet met wille en doet.
 
Ghewarechlec, die tcruce eert
 
Wertter mede oec bekeert.
35
Int cruce es oec, gewarelike,
 
Alrehande vrocht gemeenlike
 
Des levens, want dit es die boem,
 
Diet wel bescouwet ende nemet goem,
 
Die levende heet in alre wise
40
Ende in midden staet den Paradyse.
 
Al mocht ic dorgaen hemel ende erde,
 
See ende locht, met groter werde,
 
Nochtan ic di ne vinde niet
 
Dan ant cruce, wats gesciet.
45
Die dan hem niet en volghet na,
 
Waer dat es, waer dat sta,
 
Hi es in die deemsterhede
 
+Ende, wie daerin es oec gerede,
 
Hi ne weet oec waer hi gaet.
50
Maria Magdalene, dat verstaet,
 
Volgede hem na, ende ginc met spoede
 
In Egypten over .vij. vloede;
 
Des en had se niet wel gedaen,
 
En had se Onsen Here niet ontfaen.

Sente Bernaert, van castiene.

 
Hoecheit sonder constechede
 
Vroemt lettel in enege stede;
 
Opdatter negeene cracht mede en es,
 
So deert si dicke, des sijt gewes,
5
Te hebbene dies een niene weet
 
Wat glorien hi daeraf ontfeet;
 
Ende niet te hebbene dattu waens,
 
Dats roekeloesheit, alstuus vermaens.
 
Wat sal ic Gode geven daeraf,
10
Om alle dinge die hi mi gaf?
 
In den iersten gaf hi mi alle gewerke
 
Ende in den anderen hemselven stercke;
 
Ghegeven heeft hi mi oec nu
 
Miselven, dat seggic u.
15
Die hemselven mint vor al,
 
Allene om sijnsselfs geval,
 
Dats vleesscheleke minne, Godweet,
 
Want hi ne gevoelt niet els gereet
 
Dan hemselven, dat verstaet,
20
Ende dat daer hi mede ommegaet.
 
Niemen en heeft sijn lijf onwaert,
 
Dan diet jegen Gode spaert.
 
Du sout Gode minnen om Gode,
 
Niet om dijnsselfs node.
25
Oetmoedecheit es ene cracht,
 
Daer die mensche met gewaregher dracht
 
Te gerechter kinnessen es comen,
 
Want oetmoedecheit maect vromen
 
Ende bringt den mensche in die cracht,
30
Sodat hi alles hevet macht.
 
Onse Here, van der hoecheit sine,
 
Bescout hierneder sine vriendekine,
 
Om te merkene of si sijn
 
Verstandel in den geloeve sijn,
35
Ende daerin oec soeken Gode
 
Met gewerke, met gebode.
 
Ene suete spise es caritas,
 
Nadat Salomon gewaget das,
 
Want sine suetheit en can
40
Volmaken watter leget an.
 
Niemen in desen live, Godweet,
 
+En can geweten al ondersceet.
 
Besich diselven, hoe gereet du bes
 
te valne in sonden, ende hoe getes;
45
Ende, alsture dan in bes comen,
 
Hoe vaste si dan an di dromen
 
Ende spien ende wachten talre stont,
 
Hoe se di gewerpen in den gront.
 
O Here! niet ne moete mi
50
Die voet van hoverden wesen bi,
 
Bedi si sijn vor di verstoeten
 
Ende en mogen niet an di genoeten,
 
Noch si ne mogen niet staende bliven
 
Daer die andere wel becliven.
55
Here, al gebrake mi de cracht,
 
Ende ic niet en hadde die macht
 
Di te dienenne na dijn gevoech,
 
Nochtan es mi dine gracie genoech.
 
Het sijn .ij. wege, dat seggic u:
60
Metten enen gaestu opwert nu,
 
Ende metten anderen nederwaert.
 
Noch .ij. wege geoppenbaert:
 
Deen leidt ten goeden dingen,
 
Dander ten quaden, sonderlingen.
65
Wachti van den quaden, ic rade,
 
Ende na den goeden sta vroech ende spade

Van denselven noch.

 
Een man, die tsine laet gaen
 
Te quiste, ic segt di sonder waen,
 
Dat hem men te geloevene es
 
Dat hi enen anderen es getes,
5
Want, die hemselven enen anderen niet ne dochte,
 
Eens anders salecheit lettel rochte.
 
Wat sal ic hem mogen geloeven,
 
Die hemselven maect verscroeven ?
 
Het es leelijc ende onwerdechede,
10
Dat hem een in elke stede
 
Boven dandere altoes verheft,
 
Ende in hemselven niet en beseft
 
Dat hi boven die andere iet doet
 
Van doechdelecheiden enech goet,
15
Daer hi omme te seggene es waert,
 
Als bi den Phariseus es geoppenbaert,
 
Die seget aldus in sinen bediede:
 
‘Here, ic en ben niet als ander liede.’
 
Een blameert hemselven meere,
20
Die bringt uten kere
 
Diegene, die op enen dach
 
Doen eten, als men vastens plach,
 
+Dan hi met hem .vij. dage
 
Te vastene plage, sonder sage.
25
Hets menech, die geloeft gereet
 
Dat hi hort ende niet en versteet,
 
Noch en weet wat het meent,
 
Daer hi hem somtijt toe leent;
 
Dus comt menech, bi onverstane,
30
Daer hi qualike comt ane.
 
Die enen anderen doemt nu
 
Werdt selve gedoemt, dat seggic u.
 
Die abt en es oec sculdech niet
 
Enege dinge te doene iet;
35
Al es hi abt, wat eest dan,
 
Hi sal te mere duchten daeran,
 
Want die gebode sijn oec daer
 
Boven hem, seggic vorwaer,
 
Want ute sijnsselfs wille
40
En es hi sculdech, lude noch stille,
 
Gheene dinge te doene, Godweet,
 
Anders dan sine regule heet;
 
Want die regle was
 
Eerst gemaect, sijt seker das,
45
So es men se sculdech te houdene voert
 
Ende hi mesdoet die se stoert,
 
Want, wat dat .i. met Gode wille
 
Ende met herten, lude ende stille,
 
Ende met sinen eygenen wille gereet,
50
Es hi sculdech te houdene, Godweet.
 
Daeromme, elc moenc, als hi saen
 
Sine professie heeft gedaen,
 
Es hi sculdech in elke stede
 
Sine regle te houdene mede.
55
Waert dat sake, dat geviele also,
 
Dat dijn abt di sprake toe
 
Ende hi di hiete doen enege dinge,
 
Die jegen dine regle ginge,
 
Ende du nochtan wistes wale,
60
Ende wilde hijt emmer in waerre tale,
 
Du sout dat doen ende niet laten,
 
Want du moets dinen prelaten
 
Onderhorech sijn alteenen,
 
Want du heves geloeft dengenen;
65
Onse Here, dies en hadde geenen noet,
 
Was onderhorech toter doot.

Noch van den selven.

 
Dat een vele dogeden spreket
 
Ende daerna selve niet en werket,
 
Hi slecht der coe, die vele melcs geeft
 
Ende metten voeten dan ommesleecht.
5
Het es onmogelijc, die versmaet
 
+Sinen meester, daer hi voren gaet,
 
Dat hi sine heimelike conste dan
 
Leren mach, die sijn meester can;
 
Want, heeft hi den meester onwert,
10
So en duncken hem sine consten niets wert.
 
Welctijt dat di dijn meester ontfeet,
 
Soudi met rechte sijn gereet
 
Di te minnenne ende te wisene al,
 
Dat di orborlijc ware, groet ende smal.
15
Dit soude hi di in alre stont
 
Vaste steken in den mont,
 
Ende du waerstene oec sculdech mede
 
Te minnenne met onderhorechede.
 
Die bi den goeden wandelt dicken,
20
Emmer mach hiere iet af picken,
 
Dat hem comen mach te baten,
 
Ende daeromme ander dingen laten.
 
Die metten heilegen wandelen can,
 
Mach geheilecht werden daeran,
25
Ende, die metten verkeerden ommegaet
 
Werden dicke verkeert, dat verstaet.
 
Die verherdt es in sijn herte,
 
Hem ne can bliscap, no smerte,
 
No gichte, no gedreich, no smeeken
30
Negeenen tijt niet geweeken,
 
Want hi ne gevoelt negeene dinc
 
Dan dat sijn herte binnenvinc;
 
Mer du ne derfs mi niet vragen van desen,
 
Heefstu van Pharaoene gelesen?
35
Wat es dan ene herte quaet?
 
Hets ene dinc, dat verstaet,
 
Die negeen besceedenheit in en hevet
 
Op negene dinc, die levet;
 
Noch negeene genade en mach se weeken,
40
Noch met beden, noch met smeeken,
 
Noch met dreegene in geere maniere,
 
Noch met geeselen negeeretiere,
 
Die men hem mach gedoen;
 
Dit scheen wel an Pharaoen.
45
O! vermaledide dat gi sijt dus sere
 
Ute alre doget, uut allen kere,
 
Dat gi u niet en laet geraden
 
Dingen, die u staen in staden.
 
Als ic alles dincs ben sonder
50
Ende ic mi hebbe gewoerpen onder,
 
So hebbic mi gemaect cnecht vri
 
Alre, die in die werelt si;
 
Mer, der werelt cnecht oec niet
 
En ben ic, dat oec wel besiet.
55
Die alle dinge wille laten
 
+Ende volgen der rechter straten,
 
Hi moet tierst begheren den borne,
 
Daer alle dinc af begint, te porne,
 
Dats dijn herte, daert utespruut;
60
Dat moets du suveren al uut ende uut.
 
Daerna, regere ter daet
 
Te latene alrehande quaet;
 
Daerna, dinen acces bedwing,
 
Die te vele lichte bevinc;
65
Dan, ordinere dijn leven al,
 
Hoet in die werelt wesen sal,
 
Ende overdinc dine tide mede,
 
Die du hier voren bestades met lede.
 
Met dusgedanen dingen, siet,
70
Mochtu scuwen swaer verdriet.

Van den riken een castien.

 
Mi gedinct nu ere daet,
 
Daer menech mede ommegaet:
 
Dats, dat selc stopt sijn oren,
 
Als hem goede dinge comen voren.
5
Hi sit alsof hi doef ware
 
Ende sprect elre omme daernare;
 
Mer, quame .i., ende sprake om dinge
 
Daer sijn gewin iet aneginge,
 
Al waert oec met onrechte mede,
10
Hi soude daer sine oren gereede
 
Toe ontpluken, ende nerenstelike horen.
 
Ay! verdoemt goet, dat di te voren
 
Aldus comt, daer du mede
 
Verliesen moets dine hoege stede.
15
Die vervarlike tide, nu wel besiet,
 
En sijn noch alle leden niet,
 
Hier si beginnen nu an te gane,
 
Oft van ierst ware te verstane.
 
Bedriegen, liegen en es niet leden,
20
Het begont van ierst nu heden.
 
Het heeten nu vroede, die doen quaet;
 
Ende clappers hetent dat verstaet,
 
Die de waerheit doen verstaen,
 
Of si heten simpel, sonder waen.
25
Icken prise niet lange tale,
 
Opdat men se mach met redenen wale
 
In corten worden wel geseggen;
 
Ende ooc ne willic niet verleggen
 
Lange tale, opdat si es
30
Orborlijc ende goet, des sijt gewes.
 
Wiltu Christus jongere heten,
 
Hef op dijn seil, welvermeten,
 
Ende late alle diverse dinge
 
Ende set dinen voet, sonderlinge,
35
Te gane uut elken quaden wege,
 
Aldus so moechstu winnen sege.
 
Die niemens woerde en ontfeit,
 
+Noch en onthoudt wat men seit,
 
Noch en wijct sinen meester niet,
40
Selden gedyet hi, als men siet.
 
Bestu gerecht, du sout swigen
 
Ende metten hoofde ter erden nigen,
 
Want, die gerecht es, sal wiken
 
Jegeliken sinen geliken,
45
Ende geloeven oec daernare
 
Ghelijc oft hijtselve ware.

Van gevene ende van maten.

 
Gout noch selver en es niet met mi,
 
Sprac dapostel oec daerbi,
 
Omdat hi wilde dat men verstoede
 
Dat hi al dor Gods oetmoede
5
Hadde gegeven, siele end lijf.
 
Daerna sprac hi, sonder blijf
 
‘Dat ic hebbe, dat gevic di,’
 
Dat was die Heilege Geest, die hi
 
Binnen hadde, daer hi gerede
10
Dengenen wilde bekeren mede,
 
Die tselve wechgevet al
 
Dat hi hevet, groet ende smal.
 
Die ne daerover wilde verladen,
 
Hi ne dochte mi niet welberaden,
15
Mer, also so ne was het niet
 
Metten apostelen, dat wel besiet,
 
Want, wat si gaven, hen bleef dbeste;
 
Si ne gaven borge noch oec veste,
 
Noch hen en bleef negeene stat.
20
Wat bleef hen danne, wat?
 
Hen bleef die Godsgave altenen,
 
Wat dat si gaven henen,
 
Hen en bleeffer niettemin.
 
So ne daedt oec nu, die sinen sin
25
Daerane keerde, gelijc si daden
 
Hi soude oec werden sciere beraden,
 
Wat dat buten maten es,
 
Dats te vele, des sijt gewes
 
Ende, wat oec dat men vint te vele,
30
En telt men niet te sonderlingen spele
 
Ende, dies te lettel es, Godweet,
 
Dat oec buten der maten stoet,
 
Want eens dincs mach soe lettel wesen,
 
Dat men oec niet en mict op desen.
35
Daeromme es mate herde goet,
 
Want si hare gevoege doet
 
In die middelt tusschen beide
 
+Middelt ende mate, na die waerheide,
 
Mogen wel volgen enen pat,
40
Want middelheit es gesat
 
Tusschen hoech ende neder wale,
 
Sodat si beide houdt temale.
 
Also es mate, dat oec wel wet;
 
Si nes te hooge no te neder geset;
45
Dus houdt si oec ene middelhede,
 
Die hare altoes volget mede.

Van sconen proverbien.

 
Hets menech, die mict om lange leven,
 
Ende heeft hemselven troest gegeven,
 
Ende spot ende scerent wel gereet,
 
Ende metter werelt ommegeet,
5
Ende, als hem iemen spreket ane,
 
Ende doet hem sijn leven te verstane,
 
Ende castitene, ende seget: ‘Vrient,
 
Hoe comt, dat gi der werelt dus dient?
 
Waeromme en beterstu niet dijn leven?’
10
So heeft hi dese antwerde gegeven,
 
Al lachende ende oec in scerne:
 
‘Ic sal mijn leven beteren gherne
 
Hiernamaels, als ic werde out;
 
Laet mi der werelt gewout
15
Hebben, ende der werelt gebruken.’
 
Eer hijs woert weet, comt hem stupen
 
Van siecheiden aue so groet,
 
Dat hi des anderdaechs es doet.
 
Mijnhere waende wel leven lange,
20
Hi hadde dleven in sinen bedwange,
 
Dat dochte hem; hens niet alsoe,
 
Dleven hadde hem in handen doe.
 
Mochte dleven an ons gaen,
 
Ghelijc dat wi an dleven staen,
25
Wi souden so quaet dan van gronde
 
Sijn, dat u niemen getellen ne conde.
 
Als men tenegen hoege state
 
Soude kiesen enege prelate,
 
So soude men kiesen daertoe dan
30
Enen welgeproefden man,
 
Die daervoren, al sonder sneven,
 
Hadde geleidt een goet leven;
 
Mer nu en eest niet alsoe:
 
Al en doech een man niewer toe,
35
Eest dat hi van machte es,
 
Men trectene voort, des sijt gewes,
 
Ende seggen: ‘Dies hi niet en can,
 
Sal hi leren, hets een jonc man;’
 
Ende, aldus ende in deser manieren,
40
So comen voert emmer die fieren
 
Ende die scalke, ende hebben al
 
Dat God hiervoren den goeden beval.
 
Dus en mach geen man, al es hi goet,
 
Comen, hi ne hebbe groten spoet,
45
+Te geenre provenden te geenre tijt.
 
Hieromme es in de werelt wijt
 
Symonie opgeheven sere,
 
Omdat elc ware gherne here,
 
Want, die nu comen onder voete,
50
Hi wert vertreden so onsoete,
 
Dat hi niet weder en can opcomen.
 
Ic hebbe nochtan dicke vernomen,
 
Valt een esel, men heftene oppe,
 
Ja, mach hi geven goede cloppe
55
Ende staet hi daer sonder iewerinc na,
 
Men heet hem dat hi thuuswert ga.
 
Wacharmen! dat aldus nu staet,
 
Dat en es geen toeverlaet
 
An die prelate dan met gelde;
60
Die u al die saken vertelde
 
Daer si met nu ommegaen,
 
Het ware leelijc te horne, sonder waen.
 
Alle, die in dijn huus sijn binnen,
 
Selen di met herten minnen,
65
Eest dat si di niet en ontsien
 
Van quade, dies vele liede plien.
 
Hets orborlijc, dat een den mont dwinge,
 
Daeraf soude comen werringe,
 
Iet te doene of te seggene
70
Dat namaels ware te verleggene.
 
Het ware .i. edel spiegel, ende .i. goet,
 
Die de vrecheit wederstoet.
 
Wouddi u spiegelen dicke daerin,
 
Hi soude verwandelen dinen sin.
 
Die jegen wille sijn allen dingen
 
Die men hem voren mach gebringen,
 
Wien mach menne geliken dan,
80
Hen si enen verkeerden man ?

Van Onsen Here ende den prelaten.

 
Wat es God? machtu vragen.
 
Die Godheit en can di niemen gesagen
 
God es lancheit ende breethede,
 
God es diepheit ende hoechede:
5
Lancheit, als in der ewelijchede,
 
Sonder enegen termijn mede;
 
Breethede, als oec in der caritate,
 
Die in Hem es sonder mate;
 
Hoecheit, als in der overvloeyecheden
10
Siere eweleker mogentheden;
 
Diepheit, als in der constechede,
 
Die onmogelijc es te pensene mede.
 
Wat es dan iet tontsiene meer
 
Dan die mogentheit, die geenen keer
15
Hebben ne mach, si ne moet
 
Altoes bliven even goet.
 
Oft een op erterike vermach,
 
+Dat hi moge pensen, nacht ende dach,
 
Ende dan heeft sine vijf sinne,
20
So dunct mi sijn sin wel dinne,
 
Dat hi niene penst doch enege stont
 
Om den genen, die gewont
 
Om hem was, ende bracht ter doet.
 
En mercti niet dese woerde groet,
25
Die hiervoren staen gescreven,
 
‘Wie mach di geven dleven ?
 
Wie mach di weder, alst hem dunct tijt,
 
Sonder enech weder vernijt,
 
Di bringen ter doot eer iet lanc?’
30
Hoe vaste hi sliep, die noyt en ontspranc,
 
Ic wane gi slaept sonder ontspringen,
 
Ghi, die men in geenen dingen
 
Daertoe verwecken mach uwen sin,
 
Datter iet mach comen in.
35
Ghi wilt van Gode diepelike
 
Spreken, mer sekerlike
 
U herte hevets lettel inne.
 
Ay! dat si sijn so dinne,
 
Diegene die hare woorde meenen,
40
Die si spreken, ja, jegen eenen
 
Die daermede vorwert gaet,
 
Het esser .vij., dat verstaet,
 
Diet achterlaten, en ware alsoe
 
Dat hem vrome mochte bringen toe.
45
O monec, die heefs dijn profes gedaen,
 
Du ne machs niet weder daeruut gaen.
 
O, alle gi hoge prelate,
 
Ghi hebt ontfaen u bisscops state,
 
Ende moet die houden na geestelechede.
50
O, alle gi ridders, oec mede,
 
Ghi hebt ontfaen u ridders abijt,
 
Ende hebt geloeft in alre tijt
 
Daer met te doene als ridders vri.
 
O, alle te gadere, verre ende bi,
55
Die enege ordine hebt ontfaen,
 
Die ghi geloeft daer, sonder waen,
 
Vor dinen Gode te houdene wale,
 
Hier seggic ene corte tale:
 
Bisscoppe, ridders, papen, moenke,
60
Reguliers, nonnen ende canoenke,
 
Grauwe, swerte, blauwe, witte,
 
Alle hebdi ontfaen ene smitte,
 
Dat es dat gi om geen gelof
 
Ne geeft, daer u verlies comt of.

Van den heren noch.

 
En mochten die arme liede niet
 
Bat gespreken, als men siet,
 
Jegen Onsen Here, dan si mogen
 
+Hier spreken jegen enen hogen;
5
Mer, als sijs hebben te doene,
 
So ne worde nemmermeer arm man so coene
 
Dat hi Onsen Here begruette iet
 
Van sinen hemelrike, wats gesciet;
 
Mer neent, niet ens niet also.
10
So een arm meer spreket to
 
Onsen Here in soetheiden,
 
So hine meer te hem can leiden,
 
So doet oec die here, in weerlecheiden.
 
Sprect hi hem an in soetheiden
15
Ende dan die hant bringt met gelde,
 
Dat doet dat die here heilde.
 
Die hemelsche wilt oec, Godweet,
 
Dat men hem geve gereet,
 
Mer hi ne wilt geit node rijchede,
20
Mer hi wilt met siere bede,
 
Den goeden wille ende goede jonste;
 
Ende die bede, die hi begonste,
 
Dat die in hem gestade blive
 
Toten endde van sinen live.
25
Onbedwongenheit groet,
 
Die menegen bringet toter doot,
 
Ende hoe dicke bestu in mi,
 
Want ic sere onbedwongen si.
 
Die doot jaechstu mi dicke ane,
30
Nochtan pinic mi hare tontgane;
 
Dan com ic weder ende sie alomme,
 
Ende worde in mijn herte so domme,
 
Dat ic altemale sterve
 
In die sonde, ende bederve.
35
Dan sta ic op al sconekine weder,
 
Ende pense dan vort, op ende neder,
 
Hoe ic der doot mach ontgaen,
 
Ende in dat leven moge volstaen.
 
Dus sta ic op, ende weder sterve
40
In den dage menechwerve,
 
Mer diegene, die eenwerf sterft
 
Ende in dat sterven blijft bederft,
 
Ende niet weder op en stoet,
 
Dats al verloren, Godweet.
45
Wee hen, die dragen tcruce Ons Heren
 
Ende willen ander liede leren,
 
Ende selve ongeleert bliven
 
Van alre dinc, die men mach scriven
 
Wee, eenwerf ende anderwerf mede,
50
Der quader hoverdechede,
 
Die die arme liede antrecken,
 
Die henselven niene connen bedecken!
 
Wat sal hoverde dan enegen man,
 
Diere niet met gedoen en can?
55
Hoverde en soude oec niet in desen
 
+In geesteleken abite wesen.
 
Wie es meer in die quaethede,
 
Dan die hem veiset in elke stede
 
Ende dan, met desen veisene mede,
60
Alle logene voertbringet gerede?
 
En es sonder sake niet onttect,
 
Dat men van Josephs cleede sprect?
 
Dat was claer ende scone.
 
Du sout verstaen daerin tgone
65
Dogedelecheit, die quam na das,
 
Die oec niet geveist en was.
 
Gheveistheit gaet den crommen pat,
 
Dan dede Joseph niet om dat,
 
So dedene Putiphars wijf vaen,
70
Mer, hadde hi den crommen wech gegaen,
 
Hi ne ware daertoe niet comen,
 
Daer hi sint toe was genomen.
 
Wat seit David oec hiermede,
 
In den Soutere teerre stede?
75
‘Sumite psalmum et date tympanum.’
 
Dat exponeert men aldus sum:
 
Nemt ane u geestelechede,
 
Mer, tiersten laet u werelechede.
 
Diegene heet ic oec goet,
80
Die heimelec goede dinge doet;
 
Oft ic miselven niene spare,
 
Wie sal mi sparen daernare?
 
Ja, alsoft ic miselven prise,
 
Wie sal mi prisen in eneger wise?
85
Dit es een argument gemaect,
 
Dat mi dunct al te naect.
 
Willic, ic mach miselven verslaen
 
In allen stucken, sonder waen,
 
Ende willic, ic mach miselven genoech
90
In heimelrike sparen, na mi gevoech,
 
Daeraf ne derf sijn geene tale.
 
Wiltu se heimelike doen wale,
 
Het ware di beter, dattu hads scande
 
Overal in die lande,
95
Danstu iewer in dinen liven
 
Die waerheit liets achterbliven,
 
Want, al eest dattu heefs scande,
 
Dine siele en heeft er af geene ande.

Noch van denselven.

 
Anesich hoedat, dat lecht
 
In der werelt ommegaet recht
 
Verdonkert es nu ter ure,
 
Ende hoe die werelt hare nature
5
Verwandelt heeft, ende es al sot,
 
Die ons soude, na haer ghebod
 
+Onsen live lijftocht geven;
 
Si togede exempel wel daerneven.
 
Die blent nu es gemaect,
10
Daeromme sijn wi oec geraect
 
In die blende avonture,
 
Die ons leidt al dorenture.
 
Die werelt es erde, die es blint,
 
Ende, blint sijn wi oec bekint;
15
Ende, als doen leidt den anderen,
 
Die beide blent sijn int wandelen.
 
So eest wel in schine geacht,
 
Dat si als vollijc in de gracht
 
Mogen gaen, als daer besiden.
20
Also eest nu bi tiden:
 
Een mach sovele der werelt volgen,
 
Dat si in dleste wert verbolgen,
 
Ende laettene in die gracht sinken
 
Dat hi emmer moet verdrinken.
25
Besich, en siestu nu niet,
 
Elc abt, daer hi ridens pilet,
 
te ridene met groter conroet,
 
Tellende perde, scone ende groet;
 
Mer, si ne riden niet of si waren
30
Der moenke vadere, mer sonder sparen
 
Riden si, oft casteleine scenen;
 
Niet oec, of si wilden altenen
 
Die sielen berechten, mer als princen,
 
Die heren winschen haer winschen,
35
Haer scoenheide voeren si niet.
 
Aldus behoert teenen bed
 
Slapelakene, orcussene ende tapite,
 
Nappe, scalen ende calite,
 
Ende al dat men mach viseren,
40
Voeren met hen dese abde, dese heren;
 
Ende en es negeene dinge,
 
Die men genomen can, sonderlinge,
 
Si ne vorens met hen .ij. vout;
 
Ja, al souden si bliven in .j. wout,
45
Daer si ne vonden, verre no bi,
 
Gheene dinge, die behoefden si,
 
Nochtan voeren si genoech mede.
 
Ic wane wel die waerhede,
 
Mochten si hare camere wechvueren,
50
Si soudent gherne avonturen,
 
Omdat si hare selfeldecheit
 
Te meerre souden hebben, Godweit.
 
Ay arme, wat es dit?
 
Sijn dit abde, die dus besmit
55
Hare sielen in quaden genoechten?
 
Die hem in dus grote gevoechten
 
Houden wilt, sal hi vortan
 
Wel berechten anderen man?
 
+Wat pensen sine moenke, wat,
60
Als sine sitten sien, dus mat
 
Van etene, van drinken boven mate?
 
Als si dit sien van haren prelate,
 
So volgen sijs gherne met;
 
Dus leidt daer deen den anderen in dnet.
65
O, sotheit alre sothede,
 
Dattu besies so menege stede
 
Van gemake di te doene!
 
Hoe wert nie abt also coene,
 
Dat hi dorste enege dinge
70
Begaen, daer hem sonderlinge
 
Sijn covent aue stoeren mochte!
 
En heefstu niet in dijn gedochte
 
Dattu te berechtene heves al,
 
Die dine ordine di beval?
75
Alstu iet dan does oppenbare,
 
Selve quaet does daernare,
 
So gevestu occusuen hen allen daer,
 
Die di dat sien doen, vorwaer.

Van den gepeyse.

 
Bernaert seget nu hierin:
 
‘Also menech hoeft, also menech sin,’
 
Ende oec, so es der minnen begerte
 
Na den gepeise van der herte,
5
Ende selcs gepeis es nochtan
 
Quader dan hi volbringen can,
 
Ende selcs es oec beter mede
 
Dan hi gedoen can gerede.
 
Die dan penset, Godweet,
10
Ende daertoe ware gerne gereet
 
Dat te voldoene, conste hi wale,
 
Ic segge u, in waerre tale,
 
Dat hi dier daet mach sorgen,
 
Al leget si dus in hem verborgen;
15
Ende aldus eest van den goeden.
 
Al leget oec weldoen in siere hoeden,
 
Ende hijt niet na sinen wille
 
Ne can gedoen, lude no stille,
 
Mer daerna werct na sine macht,
20
Ic ben dies oec wel bedacht
 
Dat hi geloent sal werden met
 
Na sijn gepens ongeset.
 
Quade werken ende quaet gepens,
 
Dit sijn dinge, die menegen tsens
25
Ter hellen bringen in tgemeene;
 
Quaet pensen, also alleene,
 
Sonder daet, es meerre vele
 
Dan quaet doen, wetet wele.
 
Sonder peisen, dat verstaet,
30
Ende oec te doene quade daet
 
Sonder vorgepeisden raet,
 
Es oec minder aflaet
 
+Dan die daet es met vorpense.
 
Ay! ende te hoe hogen chense
35
Set hi sine siele, die met verrade
 
Quaet doet sonder genade!
 
Daeromme lovic sere die sake,
 
Dat .i. si tongemake,
 
Als .i. heeft quaet gedaen,
40
Ende alsijt niet beteren daerna saen;
 
Mer dat hi, als dicke alse hi
 
In sonden valt, opsta daerbi,
 
Want hets waer, wi sijn alle
 
Gereet genoech in sonden te valle,
45
Ende, sijn wi dan onser sonden ane
 
Ende begonnen weder op te stane,
 
Dats der sielen een toeverlaet,
 
Ende soe mach dan ons werden raet.

Van ledecheide.

 
Wes nerenstech in Onsen Here,
 
Want die niet nerenstech en es sere,
 
In ydelheit sine siele levet;
 
Ende ydelheit als men uutgevet,
5
Es ene broescheit, Godweet,
 
Oft sonder loven, seggic gereet;
 
Want, als een levet also
 
Ende sijn leven maect daertoe,
 
Ende om den genen, daer hi met
10
Op erterike wert geset,
 
So ne leeft hi niet, dat verstaet,
 
Want die siele ter doot wert gaet.
 
Diegene, mach men seggen wel,
 
Es allene, ende niemen el,
15
Met wien dat God niet en es;
 
Ende hi es oec, sijt gewes,
 
Besloten sere, die niet en es vri,
 
Dat hem Onse Here iet sta bi.
 
Mer, met wien dat Onse Here
20
Woenende es in allen kere,
 
Die es quite ende vri,
 
Want Onse Here in hem si
 
Ende hi in Onsen Here mede,
 
Ende dlicht comt in hem gerede
25
Ende hi in dlicht, dus es gesat
 
Sijn leven in der middelstat.
 
Die boem, die int Paradijs
 
Gheplant es, ons doet wijs,
 
Dat ondersceet tusschen beide,
30
Goet ende quaet, na die waerheide.
 
Daerbi mogen wi wel verstaen
 
Den Vader, daer dAlmogen uut moet gaen,
 
Want hi na elken gevet echt
 
Goet ende quaet, na tvonnesse gerecht;
35
Ende hi ne mach van niemene mede
 
+Gejugeert sijn te geere stede.
 
Sine es die besceedinge al
 
Van dat es ende wesen sal;
 
Ende dander es onderhorechede,
40
Toebehoerende in elke stede,
 
Also dat hi in allen keren
 
Sal anesien die vonnessen Ons Heren.
 
Alre quaetheit der gepensen,
 
Ende alre coringen gevensen,
45
Ende alre vervarleker gewerke,
 
Es ledecheit, nadat ict merke.
 
Daeromme en sal Gods cnecht
 
Nemmermeer in ledecheit sijn gerecht,
 
Al es dat sake also, dat hi
50
Met Gode herde wel si.
 
Bidden ende bedinge mede,
 
Goede gewerke in elke stede,
 
Dan heet geene ledechede
 
In Onsen Here, na die waerhede,
55
Mer, het heet in hem, Godweet,
 
Vrocht, dat boven alle werken geet.
 
Daeromme, als lange als .i. es
 
In Gods dienst, des sijt gewes,
 
So nes hi niet ledech geheeten.
60
Ledecheit es, als wijt weten.
 
Dat een die dinge doet
 
Die niewerinc toe en sijn goet
 
Ende dat quaet inbringen mach.
 
Al wrochte een, nacht ende dach,
65
Ende nemmermeer stille ne sate,
 
Ende sine gewerke sonder bate,
 
So ne rekent men niet in Scrifture
 
Dat iewet doge tsinen labure;
 
Mer ledecheit, in latijnsche tale,
70
Alsof hi niet wrochte altemale.
 
Nemmermeer en contstu, dat wet,
 
In Paulus sin, daer ne si met
 
Ene goede anscouwinge van verstane,
 
Dat men di seget dat tontfane
75
In dijnre herten, ende daer besluten,
 
Ende met geere quaetheit van buten,
 
Nemmermeer en verstaestu mede
 
Davitte oec in geere stede,
 
Du ne laes eer die Salme sine,
80
Ende daerin studeres ende doe pine;
 
Ende, alstu so verstaes na des,
 
So wetstu wel wat David es.
 
Ende aldus eest van allen dingen,
 
Daer men iet wilt volbringen.
85
Daeromme moetstu desgelike
 
Gods wet van hemelrike
 
Ondervinden ende oefenen wale;
 
Anders seggic, in waerre tale,
 
+So ne wetstu niet wat es God,
90
Du ne verstaes wel sijn gebot.

Van goeder oefeningen met nerenstecheiden.

 
Gelijc den mensche gegeven es
 
Helpe van erterike, des sijt gewes,
 
Die hemselven es gelijc,
 
Des wedergade es sekerlijc
5
In Hem ene geestelike helpe,
 
Om hem te hulpene, dat oec stulpe
 
Die quaetheit, ende doget met
 
Werde in de siele geset.
 
Die dorper heeft, sonder blijf,
10
De hande hert ende stijf
 
Entie armscenen, Godweet,
 
Herde sterc ende herde breet;
 
Ende dat doet sine grote pine,
 
Daer hi altoes in pleget te sine,
15
Met nerenste ende met oefeningen
 
Ende met begerten in allen dingen,
 
Want, die grote nerenstechede
 
Die hi hevet, doen sine lede
 
Dwerc werken, dat hi niet
20
Ne conde gewerken, wats gesciet,
 
En daedt die nerenstechede groet.
 
Ende desergelike oec so moet
 
Diegene, die Gode dienen sal,
 
Nerenstech sijn boven al,
25
Sodat hi sijn vleesch dwinge mede
 
Met gewoenten in suverhede,
 
Sette deene genoechte jegen dandere,
 
Om deene minne oec verwandere
 
Die ander minne in elke stont,
30
Sodat altoes u werde cont
 
Dat Gods dienst boven al gaet.
 
Ghelikerwijs hiervoren staet
 
Van den dorpere, dat al sine lede
 
Wel mogen pinen om sine nerenstechede;
35
Diesghelijcs soude u mede
 
Ghescien van der godlijchede,
 
Want dbegin van alre dinge
 
Daer men meest met sonderlinge
 
Doen mach, dats oefeninge,
40
Want een niet els sinen wille en volbringe,
 
Ende dats, omdat hi altenen
 
Ende allen tijt es mettengenen.
 
Een heeft emmer enech beheet
 
Ter dinc, daer hi altoes na stoet;
45
Daeromme blive in nerenstechede
 
Goeder dinge te volgene mede.
 
Die vele wege wille besoeken
 
In woude, in velde ende in broeken,
 
+Hi verdoelt in allen stonden daerin
50
Aldusgelijc so wert sijn sin
 
Oec verdoelt, als hi alomme
 
Peisende wert om recht, om cromme,
 
Ende sijn gepeis altoes laet draien
 
In die werelt, ende laet henen wayen.
55
So werdet verdoelt soverre dan,
 
Dat niet weder geraken en can
 
Ter doget, ende daerin gebliven,
 
Want ongestadecheit, als wi scriven,
 
Doet den mensche selden wesen
60
Gerust, hi ne peise om dit of om desen;
 
Ende, alsolange als du dus peisende best,
 
So nes dijn herte niet gerest.
 
Wiltu dan te gerustheit comen,
 
Laet al dattu heves an genomen,
65
Ende set di in ene enechede
 
Ons Heren wille te volgene mede,
 
Ende dat te oeffennene nerenstelike;
 
Ende peis om die bliscap van hemelrike.
 
Dan wertstu starc in al die lede,
70
Ghelijc dat die dorpere dede.

Van gewareger biechten.

 
Bedinc di wel van der sonde,
 
Waer du best in elke stonde;
 
Doe af die quaetheit saen,
 
Ende com te genaden gegaen.
5
Waermet sal hi betren saen nu
 
Die sonde? Vrient, ic segt u
 
Du sout met rouwen biechte spreken
 
Ende dine sonden bitterleken
 
Beweenen ende beteren mede;
10
Mer het sijn in selke stede
 
Liede, als si hen biechten saen,
 
Dat si hare sonden doen verstaen,
 
Ende seggen, gelijc ere sage,
 
Hare biechte, sonder berou daerave,
15
Noch si ne suchten noch si ne weenen,
 
Noch si ne pensen in negeenen
 
Stonden, als si biechte spreken,
 
Wat hen daeraf mach gebreken.
 
Alsi biechte hebben gedaen,
20
Laten sijt al varen saen,
 
Ende spreken sere weder van eerste
 
Ende werden namaels seerre in feeste
 
Ter quaetheit, dan si te voren waren.
 
Hier es, seggen si, welgevaren
25
Dat mi die pape heeft geabsolveert van al,
 
Ende hi mi oec mer en beval
 
Vijf paternostere ende enen vrindach,
 
+te seggene, ende te vastene, als ic mach;’
 
Ende peist, ‘soudic hieromme laten
30
Mine genuechte utermaten?
 
Neen ic niet, sijt seker das.’
 
Dus wort hi quader dan hi was.
 
Ay! wel verdoemt vuele sac,
 
Ende hoe overgroet ongemac
35
So staet di noch hierna,
 
Om dat te lidene, als ict versta;
 
Ende dattu dus hert best van sinne,
 
Dat di niet mach comen inne
 
Berou van dijnre quaethede!
40
Des sijt oec wel seker mede,
 
Wie dat Gode hevet binnen,
 
Dat hi gerne in allen sinnen
 
Hoort seggen ende lesen met
 
Van sinen doene, van siere wet,
45
Ende hi onthoudet oec te bat,
 
Omdat sijn herte es gesat
 
Daerane, vor enege ander dinc.
 
Waermet dat dine herte ommeginc,
 
Dats haer lichter te doene, Godweet,
50
Dan dat di buten der herten gheet.
 
Nerenst di te sine Gode bequame,
 
Daer hi hem niet in en vergrame,
 
Ende siere heileger vrient te sine,
 
Dat geeft hem ene soete mine,
55
Want si bi dage ende bi nachten
 
Altoes sijn om u bewachten,
 
Ende om di te hoedene van den quade,
 
Om te bringene ter Gods genade.
 
In etene, in drinkene, Godweet,
60
In wakene, in slapene sijn si gereet;
 
In wat dat gi doet, sijn si u bi,
 
Ende om u te houdene quite ende vri
 
Van den sonden, alst soe staet
 
Dat gi iet werct na haren raet.
65
Daeromme soutu in allen dingen
 
Gode loven, ende sonderlingen,
 
Ende daerna, sinen heilegen mede,
 
Die gerne sagen dine salechede.

Van gewareger bedingen.

 
Onse trane sijn in die machte,
 
Onse broet, dach ende nachte;
 
Hoelange sal onse siele tote u
 
Seggen: ‘Waer sidi, God, nu?’
5
Dats te seggene: ‘Hoelange
 
Sal ic sijn in desen bedwange,
 
God, Here, dat ic niet en sal
 
Dijn anschijn scouwen, daer mi al
 
Af comt troest, die mi mach?
10
+Mocht ic iet sciere geseggen den dach,
 
Die mi leidde uut deser demsterhede,
 
Dat ware mi ene salechede.’
 
Eerst maecte God den man,
 
Ende daerna blies hi hem dan
15
In dansichte den adem mede,
 
Sijns levens lede gestadechede.
 
Die formeringe des menschen es
 
Ene godleke sechgeninge, des sijt gewes,
 
Ende sijn leven es Gods minne,
20
Ende dese trouwe es van beginne
 
Ontfaen, met ere hope gedeelt,
 
Daer caritate toe es verheelt.
 
Ghelijc dattu en heves geen leven,
 
En ware di van boven gegeven,
25
Ghelikerwijs so nes die minne
 
Gods niet levende, daer en si inne
 
Ene volmaectheit te God waert.
 
Die Gods minne wort geoppenbaert
 
In den mensche, overmids Gods macht
30
Ende siere groter gracien cracht,
 
Het es te wonderne dat sovele
 
Vermach, ende al heeft te dele
 
Ene reine herte, ende si es
 
Met Gode, in mochte u niet geseggen des.
35
Ja, es si lief, mogedi vragen met,
 
Die herte, die in reinecheit es geset?
 
Ja si, opdat si daerin blivet,
 
Sodat siere boven al an clivet.
 
Reinecheit en can men in geere wisen
40
Te vollen geloven no geprisen.
 
Wats dat bedinge? Ic segt di:
 
Bedinge moet wesen vri,
 
Dat si niewerinc omme en vense
 
Dan om die dinc, die si pense.
45
Bedinge te Gode waert,
 
Dat es, dat een niet en spaert,
 
Hi ne sal met ere ongeveisder begerten
 
Ende heimelike met al siere herten
 
Ende met ere gewaregher spraken
50
Instane der verlichtender saken.
 
Met herten te volstane daerna,
 
Alsolange als hi leeft, dit wel versta,
 
Want die aldus es, vorwaer,
 
Leeft in den Heilegen Geest daer.
55
In der eischingen si gestadech,
 
Ende getrouwelike wel besech
 
Dattu bids altoes die sake,
 
Daeraf mach comen negeene wrake.
 
Bidt den Vader, die in den hemel es,
60
Dat hi di late, gewes,
 
+Wat di orborlijc es gebeden,
 
Ende volge dien in gemaetheden.
 
Noit en wort sonder pine gesien
 
Bede, die mocht gescien;
65
Mer bidt, gi selt ontfaen,
 
Ende soect, gi selt vinden, sonder waen;
 
Ende clopt, men laet u in;
 
Dits van beden een begin.
 
Om dijn armoede en soutu niet
70
Gods vergeten, wats gesciet,
 
Noch om dine weelde met;
 
Dits een recht van Gode geset.
 
Ghelijc dat ondertiden met arbeide
 
Ende met groten nerenste, gereide,
75
Ende met hertheiden die cracht trecken,
 
Eer si ten begherten jet mecken,
 
Dat si therte ende tgedachte goet
 
Maken, gelikerwijs si doet
 
Namaels die gewoente sine
80
Vergeten altemale die pine.

Van den goeden wille.

 
Goet wille es een beghin
 
In die siele, boven al gewin,
 
Ende moeder boven goethede,
 
Ende daerjegen es oec, gerede,
5
Quaetwille boven allen quade.
 
Daeromme sette in dinen rade
 
Ene hoede, die jegen den quaden wille
 
Dine siele verhoede, lude ende stille,
 
Want dine hoede moet wesen
10
Herde behoedt in allen desen,
 
Want, die den quaden wille sal verdriven,
 
Hi ne mach in die quaetheit niet bliven.
 
Wie es so heilech of so goet,
 
Ofte wie heeft so goet den moet,
15
Ofte wie es so vast in sijn leven,
 
Hi en mochte wel sneven.
 
Niemen en es seker van wel doene,
 
Niemen en es so goet, so coene,
 
Dat hi hemselven geloeven sal,
20
Hi ne mochte comen in den val;
 
Mer, al valt een, ende weder opsteet,
 
Dans te lachterne niet, Godweet.
 
In den wille Gods moetstu wesen,
 
Wat dat wi seggen, wat wi lesen,
25
Ende in die minne Gods, dat verstaet,
 
Dat geene ander minne daerinne gaet,
 
Noch geene andere begherlijchede
 
+Dan also als die, gerede,
 
Die sine heeft gemint om hem,
30
Die hem toten endde, dat vernem,
 
Diende ende minde; aldus selen wi
 
Toten endde ons hoeden daerbi.
 
Ja, ende es dan een endde,
 
Alles dinges een endde es mede,
35
Sonder die Gods genadechede;
 
Een endde heefstu op erterike,
 
Mer, comtstu in dat genadege rike,
 
So leefstu sonder endde daer;
 
Mer een termijn ende een tijt, vorwaer,
40
Es elken hier op erterike
 
Gheset in dleven, sekerlike.
 
Daeromme hoet di desen tijt
 
Toten inde, daer gi in sijt.
 
Niet en es in den goeden man,
45
Dat Onsen Here sowel genoegen can,
 
Dan goetwille ende gerechtechede;
 
.................
 
Als dese .ij. ineen dragen,
 
So ne derf hem niemen daeraf versagen.
50
Wat hi in minen name den Vader
 
Bidt, wort hem gegeven algader,
 
Want, waer dese .ij. sijn in een,
 
So es alle crachte in hen .ij.
 
Besloten, daer ute mach comen doget,
 
Ende daer die doget sere in verhoget.
55
Goetwille, verstaet wel dat,
 
Dat es een herde diere scat;
 
Goetwille doe ic u weten,
 
Mogen aldus sijn gespleten.
 
Es een goet, verstaet dit mede,
60
Ende heeft hi dan die willichede
 
Goet te blivene, als wijt weten,
 
Dit mach dan goetwille heten.

Bernaert van der Drieheit.

 
God es ene Driefoldechede
 
Ende oec ene Enechede;
 
Hoe mach drie dinge een gewesen,
 
Ende een dinc .iij. na desen?
5
Die Vader, die Sone, die Heilege Geest,
 
Dit sijn drie persone, hebbic vereest,
 
Ende dese .iij. en es mer een,
 
Daer die andere utescheen.
 
Hierna te grondene ware domheit,
10
Simpelike te geloevene es salecheit.
 
Also dan dese .iij., sonder sceeden,
 
Een bliven in eenecheeden,
 
Ende oec dat ute Gode mede
 
+Sone ende Heilech Geest comen bede,
15
Men vint vele in gelijchede,
 
Als daer men dit mochte proeven mede.
 
Nu merct, die sonne in alre stont
 
Es claer ende heet ende ront,
 
Dit es in hare altoes, gereet,
20
Nochtan en eest mer .1. sonne, Godweet;
 
Oec geeft si licht in menech gat
 
Ende in haerselven, nochtan, om dat,
 
So en hevet si der claerheit niet te min;
 
Merc dit wel in dinen sin.
25
Vergadere oec vele stene,
 
Ende legt se teenen hoepe allene,
 
So ne heten dan alle die dinge
 
Nemmeer dan een hoep, sonderlinge.
 
Oec, al eest dat vele lede
30
Staen an die menschelijchede,
 
Nochtan en heeten si mer een lichame,
 
Al heeft elc let sinen name.
 
Het es oec gevoeget met,
 
Dat een man ende wijf, na der wet,
35
Een lijf sijn ende een vleesch,
 
Na der Heilegher Scrifturen eesch;
 
Daeromme eest mogelijc, Godweet,
 
Dat elc mensche si gereet
 
Niet met ongestadecheiden,
40
Niet met ongelikecheiden,
 
Mer vaste in ene eenechede.
 
Oec es een content mede,
 
Dat vele liede in ene enechede,
 
Ende, mids caritaten groet,
45
Een herte werden, ende een conroet
 
Ende oec ene siele mede,
 
Overmids hare gevoechlijchede;
 
Ende hets orborlijc dat die mensche
 
Met alre begerten, met allen wensche,
50
Gode anehange, ende oec si een,
 
Ende altoes niet en scheede in tween;
 
Ende onder alle dese, dat wel wet,
 
Dat ene vaste eninge es geset,
 
Ende dleste daeraf van alre aerd,
55
Daer je mensche in vertiert waert.
 
+So hout die Godheit in hare allene
 
Drie persone wel gemeene,
 
Ende ene substantie sijn dese drie,
 
Die van een ne sciede nie.
60
Wat mach dan God wesen?
 
God es, als wi lesen,
 
Die te elkerliker hoert
 
Die daeraf werden becoert,
 
Sonder endde ene begerlijchede
65
Ende ene volcomene minne mede,
 
Die altoes beghert tsinen doene
 
Dat die mensche jegen hem versoene.
 
Wat es God? Jc vrage noch di;
 
Ic wilt di seggen wat God si:
70
God en es niet minder pine
 
Den quaden, die om die sonden sine
 
Verdoemt es, dan hi, Godweet,
 
Bliscap es hen allen, ghereet,
 
Die tsiere genaden sijn geseten;
75
Dit es God, nadat wijt weten.

Van sottien.

 
Wacharme dergherre, die sonder letten
 
Altoes haersselfs willen vortsetten,
 
Ende met dien wille bejagen met
 
Die ewelec pine ongelet.
5
Wat es meerre pine, ic vrage,
 
Dan altoes ende alle dage
 
Dat begeren, dat nemmermeere
 
En mach gescien in geenen kere,
 
Ende dat se niet en willen no begaren
10
Dat hen altoes volget naren
 
Nemmermeer diegeene gewint
 
Dat hi beghert ende dat hi mint.
 
Van enen nuwen meester es nu
 
Een geruchte comen, dat seggic u,
15
Die in Vrankerike nuwe dinge
 
Wilde seggen, sonderlinge;
 
Mer in die Heilege Scrifture
 
En hadde hi niet sine geduere,
 
Want ierstwerf sprac hi theologie,
20
Ende namaels waest sottie,
 
Want, als hijs niet en conde volbringen
 
So fingeerde hi nuwe dingen.
 
Hi wilde spreken, mer hem gebrac
 
Die dinge, daer hi ave sprac,
25
Want van der Godheit wilde hi spreken
 
Te diepe, ende moeste daerin gebreken.
 
+Daeromme laet u genoegen dat,
 
Dat ic u hier sprac ter stat.
 
Wat God es, ende wat hi can,
30
En mach gegronden ne geen man,
 
Ende diere te vele af wilde spreken,
 
Hi moest eraf emmer gebreken,
 
Also als dese meester dede,
 
Die dor tgeloeve in ongeloevechede
35
Comen was, ende hiet al sot,
 
Omdat hi jegen Gods gebod
 
Fingeerde dinge, ende seidse mede
 
Metter Heilegher Drievoldechede.
 
Ic segge, als een prophete doet;
40
Ic anesie mijn armoede groet,
 
Als ic eens anders rijcheit vertricke;
 
In miselven sucht ic dicke,
 
Omdat ic dit al vertelle,
 
So waric gerne daermet geselle.
45
Mer, van .ij. quaden dingen,
 
Sal men kiesen sonderlingen
 
Dbeste, dat es mijn raet;
 
Min eest pine, dat verstaet,
 
Al mintstu dattu niene sies
50
Dan te siene, geloef mi dies,
 
Dattu mins ende du dat niet
 
En moges gecrigen, wats gesciet.
 
Wat maecht Gode vromen,
 
Dat die quaetheit te wraken sal comen,
55
Ende om die wrake te sine verdoemt?
 
God wilt, daert al utecoemt,
 
Dat elkerlijc pense om dat,
 
Dat hi also dieren scat
 
Sette vore onse dorpersonden,
60
Ende gaf ons allen daer orconden
 
Dat hi dat daeromme dede,
 
Dat wi hem souden volgen mede,
 
Ende oec, om die pine groet,
 
Die hi dogede, ende sine doet,
65
Ons een spiegel soude wesen,
 
Omdat wi niet en gedinken van desen
 
Dat hijt al om ons gaf.
 
So moeten wi werden geloent daeraf
 
So wel hem, dan die dient dengonen,
70
Die alle dingen bringt ten lonen.
 
Wie dat woert heeft in den mont
 
Ende niet int herte te geerre stont,
 
Hi es ydel ende roekeloes;
 
Ende, diet int herte hevet altoes
75
Ende niet in den mont, Godweet,
 
+Hi es overdech ofte wreet.
 
Met desen ben ic ten endde comen,
 
Beide van dichte ende van bloemen,
 
Die Sente Bernaert in sijn leven
80
Van Cleervaus heeft uutgegeven.

Vorige Volgende