Logo DBNL
Spiegel historiael. Voortzetting vierde partie [alleen brontekst] (1998)

Spiegel historiael. Voortzetting vierde partie [alleen brontekst]

(1998)–Lodewijk van Velthem–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

[Fragment 4]

+In den Vierden boec van der Vierder Partien in den Spiegele Hystoriael.

Meester Huges doot, ende ander dinc.

 
In djaer doe men screef gereede
 
M. C. ende XL. mede,
 
Soe starf Huge van Parijs
 
Te Sente Victors, die herde wijs
5
Was, ende van groter conste, Godweet.
 
In die .vij. arten, die men heet
 
Liberale, was niemen te dien tide
 
Sijn gelijc, verre no wide.
 
Hi maecte oec boecke herde vele,
10
Daer in stonden scone bispele
 
Ende scone bloemen, die hier nu to
 
Seit Meester Huge van Folieto,
 
Die te Sente Peeters moenc was,
 
Te Corbonoys, als ict las.
15
Hi seget: Onse bisscoppe, onse prelate
 
Maken nu huse sonder mate,
 
Want si meerre dan kerken sijn.
 
Hare wege maken si oec so fijn
 
Met gescrifte so menegertieren
20
Dat cume iemen can visieren.
 
Maer die arme, die al naect
 
Vor haer dore comen geraect
 
+Met hongeregen buken, ende roepen sere,
 
Diere en ontfaermen min no meere.
25
O wi, wonderleke avonture!
 
Ghedinc hoe Troyen alle die mure
 
Versiert waren, ende met purpere mede,
 
Ende met goude die liede ter stede
 
Ghecleedt alle na haer wesen.
30
En vindi nu iet hier van desen?
 
Hector droech enen scilt van goude,
 
Verciert also hine hebben woude,
 
Ende die arme en can niet te gevoegen
 
Broet gecrigen na sine genoegen,
35
Dat hijs sat conde geten.
 
Ay! datter aldus es vergeten!
 
Ja, noch mere, so wat die arme
 
Ongevals heeft, oft wat hi carme,
 
Die heren en achtens niet, Godweet,
40
Si ne nemen hen thare toe ghereet
 
Tselve dat si mogen ontspliten.
 
O wi, dat si se aldus verbiten!
 
Dit wert hen noch geloent al,
 
Daer negeenne keringe wesen en sal.
45
En wetstu niet des duvels seden,
 
Dies hi pleget op den dach van heden?
 
Ic saels di leren ende wisen;
 
Nochtan en selent niet sere prisen,
 
Die met hen hebben gemanc,
50
Omdat si werken na sinen danc.
 
Die duvel, dat es sire lere,
 
Dat hi selken dreiget sere,
 
Ende selken oec so smeect hi met
 
Om te volgene na sine wet.
55
Selken geloeft hi rijcheit groet,
 
Ende selken slaet hi thant te doet.
 
Als hine soverre heeft bracht,
 
Dat hine heeft in sine macht.
 
Hi leert oec visikere wesen,
60
Ende doet oec enen genesen;
 
Van complexien doet hi spreken;
 
Dit doet hi al met quaden treken.
 
Hi geeft oec ute met gewelt
 
Den genen die hem na hem helt,
65
Dat si eten ende drinken sere,
 
Omdat daer bi hen verkeren
 
Haer gedachte ende haer sin,
 
Want wel eten ende drinken bringt in
 
Der quader luxurien saet;
70
Daeromme so es dit sijn raet.
 
Hi heetet hen oec ledech wesen,
 
Ende genoech slapen na desen,
 
Omdat si van werken, no van vake
 
Niene gebersten in deser sake.
75
+Abstinentie ende vastinge
 
Verbiedt hi boven alle dinge,
 
Omdat dit den lichame
 
Suver mach maken, ende bequame.
 
Dit leric hier dommen ende vroeden,
80
Dat si hen daerjegen mogen hoeden,
 
Want goede dingen gerne horen,
 
Ende wille wesen es als te voren
 
Een groet deel der dogedelichede,
 
Ende dan dies te volgene mede.’

Van vier saken der sonden.

 
Het sijn viere diverse dinge,
 
Die men scuwen soude sonderlinge
 
In dese werelt, want si gereet
 
Ghenuechte inbringen, Godweet
5
Dats scoenheit, ende heimelijc stede,
 
Ghecleedt wel ende rijcheit mede.
 
Scoenheit maect vrienscap sere,
 
Ende welgecleedt genuechte noch meere,
 
Ende heimelike stede bringet in
10
Van der luxurien een begin,
 
Ende rijcheit gevet te desen dingen
 
Spoet, dat ment mach al toebringen.
 
Hoert daeromme, gi liede alle,
 
Ende weert du van desen mesfalle,
15
Ende verscuwet die persone
 
Die met gichten staen na u hone,
 
Ende die heimelike stede mede
 
Soutu scuwen in elke stede.
 
Du sout wachten die ogen onreene,
20
Die leiders sijn ter herten gemeene,
 
Want die onberoert sijn in desen
 
Doen si oec beroerech wesen.
 
Si vliegen alomme, hare ende gens,
 
Ende bringen in therte quaet gepens;
25
Also als die Scrifture seit,
 
Sijn si dierste sake der ousuverheit.
 
In drien manieren plegen die man
 
Hen te wapennene, nu merct hieran
 
Dats met gescutte ende met spere
30
Ende met swerde, dits die were.
 
Putifels wijf liet haer ogen
 
Op Joseph vliegen, dat sijt gedogen
 
Niet langere en conste; op die stont
 
Wert si van verren in therte gewont.
35
Dit es gescutte dat sciet van verren,
 
Want hiermede doe men verwerren
 
Menegen, ende, sage hijs niet terstont,
 
Hi ne worder niet dus mede gewont.
 
Daeromme sijn die ogen die strale,
40
Daer men therte met sciet wale.
 
Onder den arm dreget hi dat spere,
 
Daer hi hem mede set ter were
 
+Ende daer hi oec mede wonder maect
 
Wien dat hi daermede geraect.
45
Die spere es gevenijnt voren
 
Met geveisden worden int horen,
 
Want, als men hoert gherne die sprake,
 
So gesciet daerna die sake,
 
Dat men den arm laet ommegaen
50
Ende moeten also een helsen ontfaen
 
Dat onder tiden oec wondet sere
 
Ende brinct ter herten toe die here.
 
Dat swert draget hi in die hant,
 
Dat menegen wondet nu in dlant.
55
Dat es, als hi soverre es comen
 
Dat hi dar dergherre gomen,
 
Daer hi bi sittet, dat si gedoget
 
Dat hi se tastet, ende daerna poget
 
Dat hi se mach verwarmen dan.
60
So wont dit swert se, dat en can
 
Niemen wederstaen op die ure,
 
Want het wondet al durenture
 
Die herte so, dat si niet ontstaen
 
Ne can, si ne blijft gevaen,
65
Ende altemale daerin versmort,
 
Overmids dese so wert verdort
 
Menech nu; daeromme, gi liede,
 
Hoed u jegen dese mayseniede,
 
Die sijnsselfs hevet in despijt
70
Ende in sijn cleedere geenen delijt
 
Weet wel dat hem niet wel en behaecht,
 
Dat een ander goede cleeder draecht.
 
Wacht van den ogen dat winken
 
Ende in heimeliker stede dat drinken,
75
Ende van der behagelheit dat porren
 
Ende die in tgoet sijn verworren.
 
Dese viere maken menech baraet
 
Ende van hen comt oec dicke quaet.

Noch van Meester Hugen van Felieton, van penitencien.

 
Penitencie es, na die waerhede,
 
Ene religiose ontfermechede
 
In drien manieren mach men ontfaen
 
Penitencie, hebbic verstaen
5
Saul ontfinc se metten monde,
 
Peetere quam se uter herten gronde,
 
Ende David met monde ende met herten,
 
Drie dinge, om siere begherte,
 
Ghebrac David jegen Urien,
10
Omdat hi hem wilde sijn wijf ontfrien:
 
Dierste was, dat hi heme
 
Verswoer; dander, als ict verneme,
 
Was in overspele groot;
 
+Terde, dat hi sloech te doot
15
Urien, om sijn scone wijf,
 
Om te ghemeenne an hare lijf;
 
Mer nochtan, als hi met herten
 
Berou hadde met groter smerten,
 
So verliet hem God die sonden.
20
In drien stonden es oec vonden
 
Dat Peter loechende Gods, Ons Heren;
 
Mer nochtan, in sijn bekeren,
 
So antscoudene weder die Vader
 
Ende vergaf hem sine sonden algader.
25
In drien manieren mesdede Saul
 
In ongehorsamheiden was hi dul,
 
In hoverdecheiden was hi fier,
 
Ende in onscamelen sonden dorper ende gier.
 
In ongehorsamheit was hi Adam,
30
Doe hi van Yeven den appel nam
 
Ende hem met hare ontsculdechde algader;
 
Adam wrachte daer jegen den Vader,
 
Ende Ieve jegen den Sone meest,
 
Ende die duvel jegen den Heilegen Geest.
35
Dese drie sijn, die in Hemelrike
 
Orconden dragen, ende in erterike,
 
Jegen Saule, want die Vader,
 
Die de gerechtecheit es algader,
 
Ende van der logenen es dat wroegen;
40
Die Sone, die hem wel can voegen
 
Ende onderhorech den Vader es,
 
Ende die Heilege Geest, sijt gewes,
 
Die orcontscap van al desen
 
Draget in, waren ende selen wesen.
45
In drien manieren mach berou comen,
 
Ende in drien stucken, hebbic vernomen,
 
So ontfermt Onse Here siere sonden
 
Want hi beidet in allen stonden
 
Ende roeptene tot siere gichten der gracien,
50
Ende, die es mede in tribulacien
 
Van outheden der bliscap al,
 
Dien spaert hi om helpc die comen sal;
 
Ende, die in penitencie nu leven
 
Die troest hi ende seget, hi sal hen geven,
55
Deweleke glore van Hemelrike;
 
Dese troeste sent God op erterike.
 
Drie dingen sal men, in alre wise,
 
Bescouwen in die eten spjse,
 
Dat es, wat wi eten selen,
60
Ende wanneer dat wiere selen getelen,
 
Ende oec hoedanewijs dat wi
 
Die spjse mogen gheeten vri.
 
In desen .iij. es te houdene al,
 
Maniere, mate ende getal.
65
Drie dingen behoren ten wonden,
 
+Daer men mach maken mede gesonden:
 
Dats instrumente ende plaesteren gereet,
 
Ende daerna goede salve, Godweet;
 
Alsoe es oec ten sonden mede
70
Goede gewerke blusschen gerede
 
Ende onderhorechede van al,
 
Van dat hi siet, eest groet, eest smal,
 
Ende in penitencien te sine alteenen,
 
Hiermet drivet hi die wonden henen.

Noch van sinen bloemen.

 
Die apostel aldus seget,
 
Dat in die diere cleeder leget
 
Tgepens, dat die mensche draget,
 
Also als nu hier gewaget
5
Die brudegoem, die nemt sine bruut.
 
Hi sprect wel dit, al overluut,
 
Dat hi meer mint haer reinechede
 
Dan al haer cleeder mede,
 
Ende oec mint hi meer, dats waer,
10
Haer suverheide dan oec haer haer.
 
Aldus doet oec die brudogoem,
 
Die ontsterflec es, nemt meerren goem
 
Na die suvere reinechede,
 
Dan hi na die cleedere dede.
15
Moruheit soect moruwelijchede,
 
Ende reinecheit soect sempelhede.
 
Die priestere, die ten outare gaet
 
Met sempelen cleederen na sinen staet,
 
Met gedwegenen handen, ende sine ogen
20
Ghevaget reine in al sijn togen,
 
Schijnt hi daer, oft hi ware reene;
 
Nochtan es sijn herte gemeene
 
Met meneger sonden sere becoert.
 
O wi, hoe dar hi terden voert,
25
Dat hi Dengenen gerinen sal,
 
Die om onse sonden quam sterven al.
 
Ic come ontploken ten oetmoedegen,
 
Erre comic ten genadegen,
 
Overmoedech ten ontfermegen,
30
Sonder minne ten mennegen.
 
Ay! ic come te hem niet om minne,
 
Mer om vrese, diere es inne.
 
In come oec met devotien niet,
 
Mer om gewoente, alst dicke gesciet.
35
Hets goet met Symoene den ouden,
 
Dat kint dragen, loven ende houden,
 
Alse met suveren gewerke in bande,
 
Want wie soet draget in sine hande
 
Te volstane als in alre doget,
40
Al dat hi bidt ende dies hem hoeget
 
Dat wert gehort ende hem gegeven.
 
Keer di dan, betere dijn leven,
 
Ende com also te des kints offeranden,
 
Dat di namaels niet en come te scanden.

Van den cruce noch mere.

 
+Vore Onsen Here ga ic staen
 
Te sinen outare, als een cruce ontaen,
 
Den cruce gelijc, alsoft ict soude
 
Dragen, mer neen ic, niet also houde.
5
Wies cruce dragic, als ic dus ben?
 
Des dieves cruce, seget mi die sin,
 
Mer niet desgeens, als men saget
 
In der Passien, daer mens gewaget
 
‘Du sels heden sijn met mi
10
In den Paradise quite ende vri.’
 
Het sijn drierhande crucen, Godweet:
 
Deen, dat men des diefs heet,
 
Die Gode versmaedde ende seide lac;
 
Dan der, daer diegene anesprac
15
Ende genade sochte, na das;
 
Terde, daer Christus ane gescruust was.
 
Dierste verdiende tcruce wel,
 
Mer en vroemde hem niewet el
 
Dan ter verdoemenessen, alst hem wel schijnt;
20
Dander hadde oec tcruce verdient,
 
Mer het quam hem ter salecheit
 
Om sine grote berouwecheit;
 
Die derde en verdienet niet, mer nochtan
 
Droech hijt, ende daer verstaen wi an
25
Onse salecheit wel groet,
 
Want hi ons verloeste van der doot.
 
Nu versta ic hierin oec met
 
Drie dinge, die hiertoe sijn geset,
 
Dats, metter tongen gewarege bede,
30
Ende reinecheit in therte mede;
 
Ende eens anders sonden, Godweet,
 
Ghelijc sijnsselfs dragen gereet.
 
Dit sijn diegene die tcruce dragen,
 
Niet om haersselfs plagen,
35
Mer om ander sonden, alsoe
 
So mogedi Christum horen toe.
 
Dierste cruce, des duvels was;
 
Dander, elkerlijcs na das,
 
Die gerecht es geheten;
40
Terde es Gods alsoe wijt weten.
 
Dierste cruce es quaethede
 
Dander cruce es penitencie mede,
 
Dat derde es gerechtecheit;
 
Ende elkerlijc, na die waerheit,
45
Sijn vier gemete te verstane:
 
In tcruce des duvels es, ic wane,
 
Ene lancheit, die es so lanc
 
Dat het overgaet allen ganc
 
boven al dat men mach sien.
50
Dese lingde mach men opwaert tien;
 
Nederwaert es die lingde so diep
 
Ende soe grondeloes, dat nie versciep
 
Enech sondere daeraf die gront,
 
Hoe diep hi in de helle stont.
55
Die breidde es hier in den vleesche
 
Nadat elc wilt na sine eesche,
 
+Want, die den breeden wege volgen,
 
Ende den gerumen, werden verswolgen
 
Met derre breetheit altemale.
60
Daer strect dese breetheit berge ende dale;
 
Ende sine lingde, ter ander side,
 
Glet oec al de werelt wide.
 
Dus heeft dat cruce .iiij. scalke endden,
 
Daert ons altoes met wilt verblenden,
65
In dat cruce der gerechtechede
 
Dat die ander dief droech mede,
 
Dat nederste ende es geseit
 
Eene diepheit der oetmoedecheit,
 
Ene hoecheit der ontfermechede,
70
Ene lingde der pinen gedoechsamhede
 
Ene breidde der gerechter bedingen.
 
Die niet allene en wilt volbringen,
 
Dat hi bidde vor sinen vrient,
 
Mer als wel die hem niet en dient
75
In dat cruce Gods, Ons Heren,
 
Soe sal men u .iiij. dingen leeren:
 
In die nederheit verstaen wi vresen,
 
Ende in die hoecheit oec van desen
 
Selen wi verstaen hope ende mate,
80
Ende in die breidde oec karitate,
 
Ende in die lingde oec na tgone,
 
So leric di al te voldoene.
 
Dierste cruce sal ic vresen,
 
Ende dander cruce soeken na desen,
85
Ende terde sal ic begeren sere,
 
Want daerane sterf Onse Here.
 
In dierste versta ic pine der doet,
 
In dander, pine met genaden groet,
 
In terde, glorie ewelike
90
Met Onsen Here in Hemelrike.

Van denselven noch.

 
Men leset, dat in Egypten waren,
 
Doe Moyses die plagen dede oppebaren,
 
Drierhande vliegen, verstaet wel,
 
Ende die waren den volke fel.
5
Bi der ere vliegen, verstaet hier nu,
 
Want si maecte die liede scu,
 
Dats ydelheit, diet al besmet
 
Wat dat comt onder hare wet;
 
Dander vliege, dats roekeloesheit,
10
Der Heilegher Scrifturen waerheit;
 
Die derde vliege was quaet wille,
 
Ende die vermordde, lude ende stille,
 
Menegen om sijns vleeschs coringen.
 
Aldus sijn noch met desen dingen
15
Menech bevaen, die dese vliegen
 
Versmoren selen, ende bedriegen.
 
Het gaet menech ter tafelen Ons Heren,
 
+Dier en gaet om els geen leeren,
 
Dan hi daerave waent winnen iet;
20
En waende hi daeran oec winnen niet,
 
Hi bleve thuus ende liet gewerden
 
Ende souder wel lettel goet om terden.
 
Peeter quam oec tot Onsen Here;
 
So dede oec Judas, tsiere onnere;
25
Die jonghers quamen oec te heme;
 
So daden die ridders, als ict verneme,
 
Diene cruusten, deser gelike.
 
So comen noch heden dagelike
 
TOns Heren lichame menech een,
30
Ende nemenne aldus tusschen hen tween,
 
Ende doen Gode ene grote scande
 
Ende offeren hen daer in sduvels hande.
 
Si ne nemenne niet in werdecheiden,
 
Mer in genuechten der spottelecheiden.
35
Die wet Gods en connen si niet,
 
Noch en leren, wats gesciet;
 
Sum connen si singen in de kerke,
 
Omdat si willen dat ment merke
 
Ende men hore na haren sanc.
40
Deus! hoe die meester geclanc
 
Maect, omdat mijnjoncfer sal
 
Horen ende daerna vertrecken al.
 
Selc comt daer, ende en wilt niet singhen,
 
Alse quisquans te geenen dingen
45
En ben ic gebonden; die hort ter kerken,
 
Dit wilt hi oec dat ment sal merken;
 
Ende, als men hieraf spreket iet,
 
So seit hi, hi ne hevets te doene niet.
 
Nochtan dat hi daervore niet lange
50
Sijn broet moeste winnen in bedwange;
 
Dies hevet mijnhere nu al vergeten,
 
Hi ne can niewer af vermeten
 
Dan van hogen sticken, Godweet,
 
Die hem wilen waren ongereet.

Van Meester Rijckarde van Sente Victors.

 
Oversuete avonture,
 
Hoe menegen sidi worden suere?
 
Lettel goet van dijnre salecheit
 
Es in mijn herte nu bereit.
5
Dat herte nochtan, daer du in bes,
 
Dat scijnt als een die dronken es.
 
Hoe waenstu hier dronken wesen,
 
Also die werelt so es in desen,
 
Ende dat hen davonture biedt
10
Alle dinc, die varet ende vliedt,
 
Ende si dan henselven niet
 
Kinnen en willen, wats gesciet?
 
+Dan sijn si dronken so in die weelden
 
Dat si niewerinc op en telden:
15
Dit plach te seggene Ricaert.
 
In desen tiden was hi vermaert
 
Te Parijs ende elre mede,
 
Want hi vele nuttelijchede
 
In sinen levene maecte ende dichte,
20
Daer hi de Kerke mede verlichte.
 
Hi maecte .vij. boeke mede
 
Van der hogher Drievuldechede;
 
Van den patriarken oec
 
Maecte hi enen horde sconen boec,
25
Ende van Nabugodonosors droeme
 
Maecte hi oec, ende van den boeme
 
Dien Nabugodonosor besach,
 
Ende van den .iiij. winden den slach,
 
Die op die see plagen te sine.
30
Het soude mi wesen te grote pine,
 
Wildic sijn leren al bescriven.
 
Nenic, ic moet laten bliven;
 
Mer van sinen sconen bloemen,
 
Dier willic nu een lettel gomen.
35
Hi seget: ‘Redene es .i. groet beheet’;
 
Ja, daer si na die waerheit geet,
 
So es si ene treckende doget,
 
Die in Hemelrike es verhoget.
 
Van redenen so comet uut
40
Gherecht raet, overluut,
 
Ende goede daet bringet mede
 
Goede begerte te meneger stede.
 
Soe een meer, die pine ontsiet
 
Van der hellen, so hi meer vliet
45
Ende scuwet die sonden, es hi vroet.
 
Ic seg di dattu altoes moet
 
Die dingen loven, die du mint;
 
Ende, en hadstu se oec niet bekint,
 
Noch geproeft, soutu se dan
50
Minnen ende loven; so ne es esser niet an
 
Dattu se loves, want dat niet
 
Van minnender herten es gesciet.
 
O wi! ende hoe stuur es hi van sinne,
 
Daer geene genadecheit en comet inne
55
Ende die men oec niet verwinnen en can,
 
Wat genaden men hem soect an.
 
Hets mogelec dat een sonde doet,
 
Mer onmogelijc dat hi den moet
 
So starc hevet, dat hi en wilt niet
60
Die sonden laten, wats gesciet.
 
Wee, die tot siere lester tijt
 
+Op dese werelt hevet delijt
 
Ende hem verslijt in quaetheden,
 
Ende niet en penst, in ghere steden,
65
Wat sine arme siele sal doen
 
Alsi van den live werdet ontspoen.
 
O! hoe menech wordt nu geboren
 
Ende comt in dese werelt voren,
 
Die so cranc sijn ende so arm
 
Van geeste, dat si cume warm
70
Werden, enege stont, Godweet,
 
In die minne, die godlijc heet.
 
Du souds verbliden in desen hope,
 
Als di caritate nope;
 
Mer die minne te Gode waert
75
Es so dunne, dat si gebaert
 
Alsoft si sliepe in die liede.
 
Ens niet dat ic u bediede
 
Jegen die traecheit, Godweet,
 
Daer nu die werelt met ommegeet.

Van denselven noch.

 
Het sal peisen, wie dat can,
 
Weder het si, so wijf so man,
 
Hoedaen hier si die Gods Sone,
 
Ende hoe groet sine macht es na tgone,
5
Ende hoe menechvuldech sine gewerke,
 
Ende hoe bitterlijc ende hoe stercke
 
Hi die quade sonden loent,
 
Ende in die eweleke helle croent.
 
Mi ne can niet verwonderen nu
10
Van Onsen Here, dat seggic u,
 
Dat hi enege meerre dingen
 
Mach ter werelt vort gebringen,
 
Dan dat hi van enen quaden
 
Die nie ne wrachte na sinen raden
15
So vollec bekeret, ende maect na tgone
 
Van dengenen sinen eigenen Sone.
 
O! met wat huweleken dingen
 
Mach men so grote werdecheit volbringen,
 
Als daer men mede die gracie Ons Heren
20
Vercrigen mach, ende die met eren?
 
En getemet niet den brudegome hoge,
 
Dat hi enege gichten moge
 
Gheven siere edelre bruut,
 
Om sine gracie, al uut ende uut,
25
Ende in diere manieren die saken
 
Dat si Gode vele kindere sal maken?
 
Maec scone, seit hi, den spiegel dijn,
 
Ende met goeder begherten fijn
 
Soe anesichene dicke daernaer,
30
Ende ontfanc die claerheit daer,
 
Die daerute scijnt alteenen.
 
Wiltu dat metten ogen meenen,
 
+Du ventst er een tweefoldech scinen,
 
Dat dine ogen al sal verdwinen.
35
Welc es dese spiegel nu?
 
Dats Onse Here Christus Jhesu,
 
Die sprect aldus na die persone:
 
‘Een licht so sal gewinnen degone,
 
Dat nemmermeer ne sal vergaen,
40
Die Minen Sone es onderdaen.’
 
Heimelijc soutu doen wale,
 
Want doestuut om der liede tale,
 
So eest dijn loen, dat si di prisen;
 
Ende aldus, in deser wisen,
45
Verliestu dat meerre om dminder
 
Ende werds getellet metten kinder.

Van den gewaregen berge op te clemmene.

 
Die alremeeste hoechede
 
Van alrehande constechede,
 
Dat es, dat een hemselven sal
 
Kinnen, wat hi es, groet ende smal.
5
Welc es .i. groet berch, ende een hoech,
 
Daer noyt niemen over ne vloech?
 
Dats volcomene kinnesse groet;
 
Ende, die met redenen sonder wederstoet
 
Allen gewaregen sciencien hoecheit,
10
So seggic, dat dese berch overgeit
 
Alle philosophie, van boven neder.
 
Nu besiet voert ende weder
 
Wat was Aristotiles?
 
Wat was Plato? lie mi des.
15
Wat waren die philosophen algader?
 
Si maecten menegen boec tegader,
 
Mer, wat si vonden of wat si screven,
 
Si ne kinden niet haersselfs leven.
 
Ghewarlec hadden si wel ghekint
20
Henselven, si ne hadden niet so blint
 
Gheweest, dat si die ongeloevechhede
 
Hadden gedaen, die elc nu dede.
 
Des gebrac desen vinders
 
Die vinders waren, ende in hinders
25
Keerde hen haer vinden, dat si vonden,
 
Ende bleven altoes daerin gebonden.
 
Hets quaet op desen berch comen;
 
Noch quader eest, hebbic vernomen,
 
Daerboven staen ende sijn met;
30
Noch alre pilijcs eest geset,
 
Daerboven te blivene, ende daertoe
 
Met alre herten te rustene also.
 
Wie sal dan clemmen nu ter stede
 
Op desen berch, ende staen mede?
35
Die onnoesel sijn van allen dingen
 
Ende suver van herten sonderlingen.
 
Het esser vele die achterbliven,
 
+Dat si op desen berch niene cliven,
 
Omdat si die pine niene mogen
40
Ghedoegen, die behoert ten hoegen
 
Berge, ende aldus hieromme
 
Moeten si gaen den wech alomme.
 
Hen es nochtan daermet niet genoech;
 
Al clemt een op, na sijn gevoech,
45
Ende staet oec mede, en si also
 
Dat hi sine woeninge make daertoe
 
Op den berch, dat hi vroilike
 
Daer mach bliven ewelike.
 
Alsoe alse sente Peter seit te desen
50
‘Het es goet nu hier wesen;’
 
Clemmen ende gaen es crachtecheit,
 
Ende daer te blivene es salecheit.
 
Here! wie sal op dinen berch gaen?
 
Here! wie sal daerop volstaen?
55
Ontpluuc, Here, die claerhede
 
Ende laet mi di volgen daermede.
 
Ic volgede gherne der warachtecheit,
 
Haddic nu te miere salecheit
 
Enen warachtegen leidere, Godweet.
60
Wat es dat, gerechtecheit?
 
‘Ic ben,‘ sprect Onse Here tote mi,
 
‘Wech ende leidere, dat seggic di;’
 
Daeromme volget Onsen Here,
 
Oftu niet wils dolen sere.
65
Wiltu sien Christum gecruusfigeert,
 
Wiltu sonder expositoer sijn geleert,
 
Wiltu verstaen der propheten lere,
 
Wiltu horen die verholenheit van Onsen Here,
 
So clem op desen berch voertan
70
Ende lere diselven kinnen dan.
 
Selstu op desen berch dan comen,
 
Drie jonghers sal ic di nomen,
 
Die du hebben moets ten beginne,
 
Ofti wert ontseit dat climmen.
75
Welc sijn dese .iij., ic segt di:
 
Goede werke, ende bedinge daerbi,
 
Ende gedinkenesse van allen goede
 
Daerop te blivene in siere hoede.
 
Vele dinge troest den man,
80
Die met herten dat werc vaet an;
 
Ende vele vint een oec gewesse,
 
Die altoes es in haer gedinkenesse;
 
Ende vele quaets mach hi verswigen mede,
 
Die altoes es in den gebede.
85
In desen drien gesellen fijn
 
Alsi aldus vergadert sijn
 
Ende in ons aldus willen wonen,
 
So mogen wi vrocht bringen dengonen,
 
+Die boven al coninc es, ende here.
90
Dit es die berch, daer ic af lere,
 
Die tot hem trect in der minnen
 
Dieghene, die henselven kinnen.

Noch van denselven.

 
O! ende hoe menegen sien wi nu
 
Hedendages, dat seggic u,
 
Die roekeloes hare lesse lesen
 
Ende trage in hare gewerke wesen,
5
Ende laeu in hare bedinge met,
 
Ende wanen nochtan al ongelet
 
Op die hoecheit van desen berge
 
Comen, gelijc enen dwerge,
 
Diet al met crachte waent verslaen
10
Ende wert met behendecheiden gevaen.
 
Also eest hiermet, verstaet dat.
 
En heefstu hier niet den pat
 
Ghemaect, eer du henen sels keren,
 
Du maechs dan wel met onneren
15
Wederkeren enen quaden pat,
 
Die u de doot gevet na dat.
 
Daeromme voech di daerane
 
Ende studere ende lere, te verstane
 
Die lesse, die di wisen mach daer
20
Te beseffene goede gewerke daernaer.
 
Wes in bedingen oec altoes,
 
En wes niet laeu no roekeloes,
 
Want, sonder twifel, en wilstu niet plien
 
Di te bogene tote desen drien,
25
So ne clemstu dien berch niet al,
 
Die degene clemmen sal
 
Die hem met nerenste daertoe keert.
 
Daer die meester wert onteert
 
Van dien dingen, die hi leert,
30
So werden sine jonghers verseert.
 
Hets ene dinc, die boven redene es,
 
Mer niet sonder redene, sijts gewes;
 
Ene ander dinc es, die oec mede
 
Boven redene ende sonder redene, bede
35
Es nochtan, moet menre geloeven.
 
Alse die spreken wilt van boeven
 
Van der Triniteit, Godweet,
 
Dats sonder redene, na onse beheet;
 
Ende jegen redene eest oec met,
40
Dat meineedecheit es geset
 
Ene drieheit, wet dat wel.
 
Hieraf te sprekene en es geen spel,
 
Want een mochtere lichte soverre af spreken
 
Dat hire in soude gebreken.
45
Oec en soude men in negere partien
 
Den leeken niet te verre lien,
 
+Want sijt sum niene souden verstaen;
 
Ende rude liede mochtent so bevaen,
 
Dat si hare scade daeran doen souden.
50
Oec en soude men niet den bouden
 
Noch den simpelen te vele nopen,
 
En ware dat ic soude ontcnopen
 
Meer hieraf dan ic doen sal,
 
Mer ic wilt nederleggen al
55
Hier meer te sprekene van deser dinc,
 
Dier ic noede dus aveginc;
 
Mer beter es, dat ic se late,
 
Dan daer iemen ane dade onbate,
 
Want, dies niet en conde verstaen,
60
Mocht er lichte onbate ave ontfaen.
 
Dus latic van Rikarde die bloemen,
 
Ende ic sal seu voert van Sente Bernarde noemen.

Vorige Volgende