'Want uw vijand wie is dat?'. Mijn kleine oorlog: Louis Paul Boon als ongelovige dromer

[p. 227]

Bijlage 5. Heldhaftige kermis

‘Heldhaftige kermis’ was de veertiende aflevering van Boons oorlogskroniek in Zondagspost en werd op 1 april 1945 gepubliceerd. Boon heeft deze kroniek niet als dusdanig opgenomen in de eerste druk; fragmenten werden elders verwerkt.

Dit is een samenspraak tusschen Hortense die al meer dan 30 jaar een verdacht café uitbaat en die haar grijze haren zwartverft doch toegeeft dat ze de 50 gepasseerd is, en tusschen mij. Hortense zegt:

Van lange Jeanne en de dochter van Dingen zeg ik niets want lange Jeanne had vóór den oorlog al een keer of 3 haar man en haar jongen leelijk genoeg gezegd laten zitten om bij mij in het café te komen dienen, want haar man is maar een troeten uit een abnormaal huishouden met 3 jongens waarvan de 2 andere zich reeds gezelfmoord hebben de eene verdronken en de andere door het venster gesprongen, zoodat ik het niet kan verhelpen maar mij afvraag wanneer en hoe hij het gaat doen, en nu was hij door haar bij de Vlaamsche Wacht gejaagd - hij zit ook vast - om het niet te zien hoe zij heele dagen aan de Feldpost of de Commandantuur of de Arbeitsdingen, hoe heette het ook weer, haar Duitscher stond optewachten terwijl haar jongen vergingen in hun vuil, en tusschen haakjes gezegd haar kleinste, neen haar tweede kleinste, lag eergisteren en het had een beetje geregend in haar hemdje in het portaal van mijn café te slapen en ik zei ga naar huis slapen vrouwke en ze stond recht en ging in het portaal van ùw winkel liggen slapen; maar haar man was dan bij de Vlaamsche Wacht maar dienst deed hij niet, hij droeg zijn uniform om boter uit Frankrijk binnen te smokkelen. Dat was lange Jeanne, en Dingen zijn dochter ja dat was Dingen zijn dochter punt. Maar ik heb Adrienne gesproken dat een braaf meisje is en die nog juist op het laatste nippertje vóór de bevrijding uit Duitschland gekomen is en een kind heeft meegebracht godweet wie is er de vader van, misschien de een of andere onbekende die rond Karkhof met zijn botten onder de sneeuw ligt of misschien nog een veel grooter onbekende die ergens in Dessau of in Essen waar de Kruppfabrieken zijn aan een draaibank staat terwijl het alarm óp en alarm àf is, en Adrienne bracht

[p. 228]

haar kind bij mij en zegde dat zij eens ging dansen in de Zwarte Kat; maar Adrienne tóch zei ik, gaan dansen, terwijl de vliegers overhangen om Dessau of Hamburg, of waar die vent van u ook ergens zit, te bombardeeren! en ze bekeek mij met oogen zoo groot van verwondering ‘dat een mensch toch niet eeuwig kan blijven treuren, ik ben er nu 20 en de oorlog duurt al 5 jaar en straks heb ik in mijn leven anders niets gezien dan bombardementen’. Zoodat ik oude vrouw mij ook eens opgedirkt heb en naar de Zwarte Kat ben gegaan, 30 fr. entree, maar wie ik daar allemaal gezien heb, ik kan hier de straat van huis tot huis aanwijzen, Delphine die haar man in Duitschland zit als vreemde arbeider óók in Dessau, want Adrienne is bij Delphine de complimenten gaan doen ‘dat hij hoopte na den oorlog met haar vereenigd te kunnen blijven’ want hij is maar een romantische zot haar man, en Marie die den vóórlaatsten dag van de bevrijding haar lief nog door de Duitschers op een camion heeft zien duwen god weet waar zijn ze er mee naartoe, en zelfs madame Marguerite die getrouwd is met Jean die in de Dingen employé is en dus halvelings tot de burgerij behoort, neen ze was daar zónder haar man, ge moest eens gezien hebben hoe de Kanadeezen aan haar vel hingen; ik heb anders ook keur genoeg gehad, geen enkelen dans overgeslagen buiten dien keer dat ik eens naar de koer moest, en wij hadden haast geen plaats om te dansen en wij hadden nog veel minder plaats om te zitten want rond de tafeltjes lagen ze opeengeperst, haast allemaal kinderen van nog geen 15, wat zeg ik van nog geen 14 jaar die daar met hun billen tot thalven van hun rug bloot op de knieën van de soldaten zaten, ik was beschaamd. Dat zegt Hortens die een oude hoer is en ik wil antwoorden maar zij zegt:

Zwijg en laat mij spreken, in het hospitaal liggen er 2 met ik weet niet of het een treffelijk woord is met een tepel van hun borst gebeten en het moederhuis is stampvol, 200 gevallen en raad eens hoe oud de oudste is, 16 jaar. En ik vraag:

Neen maar moet ge het de Duitschers of de Kanadeezen verwijten - want dat zijn soldaten ik ben ook soldaat geweest - of de vrouwen van bij ons die er een heldenkermis van maken?