Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. III.

Van een victorie vande onse up de vijanden vercreghen, ende hoe men ditte diveerschelic vertrocken heeft, zoo dat de ghuesen zeijden, dat de victorie up de zijde vanden prince van Oraingie was, dwelc een lueghen wel ghelijckende was, mits dat zij ooc dorsten zegghen, dat onsen legher verjaecht was; ende wat hulpe den prince uut Vrancrijck quam; ende van eenen wagheneere van Ghendt, die een cloucke fijnesse in der vijanden legher bedreef.

Maer de tijdinghe es te Ghendt ghecommen up den 23^en octobris, zaterdach wesende, ghescreven bij den president Viglius Van Zwijchem ende ooc bij meester Jacob Hesselins, raetsheeren tHove, waer af de lettere van Hesselins gheaddressert was an den president van Vlaenderen, te Ghendt, dher meester Jacob Martins, inhaudende hoe dat des woonsdaechs te voren, den xx^en der zelver maent, beede de heiren melcanderen rencontreerden, maer dat den Duuck ghenomen hadde zijn voordeel an een welghe-

[p. 275]

leghen plaetse, zoo dat vande vijanden versleghen ende dootgheschoten werden twee duijsent mannen, al meest voetknechten ghecommen uut Vrancrijcke, Ghasschoeniers, ende drij groote sticken artijllerie hemlien afghenomen; want zij werden ghepraemt ende vande onse bespronghen, daer zij waenden een rivierkin te passeren, ende aldaer zoo zeer versleghen ende dootgheschoten, als dat men over de doode hadde moghen ghaen, die in de riviere laghen, zonder dander versleghene die up tvelt laghen, daer macht veel moriljons¹ ende hernasschen, bussen, rappieren ende wapenen alomme up tvelt verstroijt laghen, dwelc die waghenaers ende pioniers van onser zijde begheerden te berooven ende up te rapen. Dit ziende ons Spaenjaerts, maecten eenen loosen alaerme, zoo dat de voornoemde waghenaers, zoetelaers ende pijoniers haerder veerde liepen, ende elc wierp zijn gheroofde wapenen van hem. Dat hadden die Spaengiaerts ghedaen, om dat zijt zelve crijghen zouden, ende mits de overvloedicheijt vande wapenen ende gheweere, mits dat de onse van te voren ghestoffeert waren, zoo vercochten zij de gheroofde wapenen zoo ghoeden coop, dat men een busse om eenen reael van vij groeten coopen mochte, ende alzoo in advenant.

Daer wart ooc ghezeijt, hoe dat ghecommen waren voorbij Aet² in Heneghauwe wel vij duijsent Ghasschoeniers uut Vrancrijcke, zegghende up de frontieren, dat zij ter hulpe quamen vanden duuck Dalve vanden Coninc ghezonden wesende; maer zij quamen ter hulpe vanden prince van Oraingie ende zijne consoorten, en betaelden redelic daer zij passeerden; maer men zeijde, dat den legher van Oraingie

1 Stormhoeden, in 't Fr. morions.

2 Aath.

[p. 276]

zeer crimineel wart, niet alleene uphanghende Spaengiaerden ende Walen, die in haer handen gheraecten, maer ooc Vlamijnghen ende dierghelijcke, zegghende, dat men met hemlien ooc alzoo gheleeft hadde. Ergo over beede zijden, daer ghijnck cleen ghenade ende gracie omme.

Daer wart ooc ghezeijt, alsdat vande onse een durp ende ander ghehuchten waren anghesteken, daer de vijanden som in ghevlucht ende verborghen waren, in dwelcke datter een deel versleghen was, waer onder verghulden hernasschen ende rappieren met verghulden ghevesten ghevonden waren, zoot ooc onder de ander versleghene bevonden was. Daer zoude ooc ghevanghen zijn een groot capiteijn der ghuesen ghenaemt mons^r De Louvervael, ende een ander heere uut dlandt van Ludick ghenaemt vande Warous. Dit waren de nieumaren van sommighe catholijcque.

Maer up den xxv^en ende xxvj^en werden vanden zelven strijt ander nieumaren ghezeijt, dats te weten: als dat den legher vanden prince van Orainge quam bestoken den legher vanden duuck Dalve, waerom den Duuck veel groot gheschut dede aflaten, zoo dat hij up eenen curten tijt wel om hondert pont grooten poer ende clooten verschoot, dwelc lettel of niet en trefte; oock zijnder twee sticken artijllerie gheborsten van tzelve schieten, en de reste was al te hooghe gheleijt, zoo dat de vijanden overschoten werden ghelijck Dameril Paul, den monick, de Turcken overschoot in tconijncrijck van Ungharien; ende datter ooc veel volcx bleven was van onser zijde, al meest Walen, Artoijsienen, Henuwiers¹ ende Namurroijsen, die voren ghestelt waren, mits dat den Duuck de Spaengiaerts sparen wilde, zoo men zeijde; ende datter ghevanghen waren of versleghen van

1 Henegauwers.

[p. 277]

onser zijde, vande ghuesen oft tvolck vanden prince van Oraingie, drije capiteijnen van grooter estijme, als mons^r Noircarmes, mons^r Delamote ende mons^r De Ligier, dwelc bevonden es lueghen te wesen ende vande ghuesen verziert, diet gheerne alzoo ghewilt hadden. De zelve ghuesen oft ghuesghezinde vertrecken desen strijt up een ander manniere, te weten: dat xxj^c peerderuters, die ter hulpe ghezonden waren uut Vrancrijcke, vanden prince van Condée, den prince van Orainge duer dlandt van Namen ghecommen zijnde, ontrent den legher vanden duuck Dalve, ende al gheteekent zijnde met zulcke veltteekenen als den Duuck in zijnen legher ghaf, de welcke haer uutghaven te commen ter hulpe vanden voornoemden Duuck ende bijsonder van onsen coninc van Spaengien, ghezonden vanden coninc van Vrancrijcke, ende zouden alzoo ghereden hebben in tmidden vanden legher vanden duuck Dalve, ende daer zijnde zouden gheroupen hebben: Oraingie! Oraingie! ende gheschoten en ghesteken an alle zijden, zoo dat gheheel den legher in roere wart; ende terwijlen zoude den prince van Oraingien van twee of drij zijden des hertoghen van Alve legher bespronghen hebben, zoo dat hij bij dien middele ghelicht wart uut zijn steercte ende bolleweercken daer hij in bedolven lach, zoo steerck dat zij anders gheenen middel en wisten hem daer uut te ghecrijghen, ende alzoo zouden daer drie of vier slaghen oft scheermutsijnghen deen naer dander ghevolcht zijn, ende den Duuck zoude met zijnen volcke ghejaecht zijn tot in de coolputten van dlandt van Ludick, zoo datter groote macht van volcke zoude ghebleven zijn, zoo dat zij som zouden ghezeijt hebben van xx duust ander van viij duijsent, ander van zes duust, ander van maer ij duijst, zoo datter ghroote diveersiteijt van nieumaren daer af ghezaeijt wer-

[p. 278]

den. Maer dit laetste es bevonden lueghen te wesen ende vande ghuesen verziert, mits dattet niet en continueerde. Nochtans tvolck dissimuleerde hem zeere ende dorst lettel daer af spreken.

Daer wart ooc upghegheven (vande ghuesen, zoot wel te dijncken es), dat den Duuck zijnen baert doen afscheeren hadde ende ghecommen was binnen Luevene, vreesende van hemlien becuuct¹ te zijne, ende hem niet durvende int velt langher betrauwen, naer dat hij uut zijn steercte gheweken was.

Daer wart ooc ghezeijt, als datter wel xij^m zwarte ruters den prince van Oraingie ter hulpe ghecommen waren, zoo dat zijnen legher zeer wies. Ander zeijden, dat neen; maer datter ghecommen waren ontrent Bruessel, vanden coninc van Vrancrijck ghezonden, thulpen den Hertoghe, drij duijsent peerden ende vijf duijsent voetknechten. Men zeijde oock, dat Oraingie met zijnen legher naer tbos van Zuenijnghen² (die hem tot neffens Bruessel strect) ghewent hadde, ende dat die van Lueven zeer bevreest waren, ende zoo waer de vijanden eenighe vande onse conden ghevanghen, ghelijc waghenaers ende andere, die fictaillie oft munitie van oorloghe voerden, dat zij die slechs beroofden, ende dedense hemlien dienen. Overzulcx wasser een man van ontrent Ghendt, die werden zijn waghen ende peerden vande vijanden ghenomen, ende hem ghevraecht, oft hij hemlien dienen wilde oft ghehanghen werden, hij vercoos te dienen, ende hem werden twee ander ghoede peerden angheschict veel beter dan de zijne, om zeker dijnghen te voeren, ende waren ooc peerden, die zij ons volck gherooft

1 Betrapt.

2 Soniënbosch.

[p. 279]

hadden; want zij waren ghecommen uut tAuderburchsche van onder Ghendt ende ghemarkiert met der G, dwelc es deerste letter vanden naeme Ghendt. Desen man up een tijt hem alleene vindende, met de voornoemde peerden, dachte: ic hebbe mijn waghen ende peerden hier ghelaten; mochtic dees peerden thuus crijghen, de manghelijnghe en waer niet quaet, maer werdic daer up ghevanghen, ic werde ghehanghen. Hij schiep eenen moet, ende esser mede haerwaert ghecommen, en ghemoette een audt mannekin van buten, die met zijne huijscateijlkins voor de vijanden ghevlucht was, die sprack hij an, ende vraechde hem waer hij best duer zoude moghen gheraken om de vijanden nieuwers te ghemoeten. Die wees hem eenen wech ter zijden uut, twee of drij mijlen omme, ende aldaer es hij met de peerden inghesmeten, ende es alzoo, onghemolesteert van ijemanden, tot zijnen huijse gheraect. Dit wart den baliu vander Auderburch te Ghendt anghedreghen, als dat desen man twee peerden van tAudenburchsche onder hem hadde. Dus wart hij ontboden bij den president van Vlaenderen, de welcke verclaersde, anghezien dat den voornoemden man int perijckel van zijnen lijve dees peerden ghecreghen ende den vijanden ontvoert hadde, die hem te voren zijn peerden ghenomen hadden, niet jeghenstaende dat peerden waren, die te voren die vander Auderburch toebehoort hadden, ende vande vijanden ghenomen waren, als dat hij se wel mocht hauden voor zijn eijghen, ja voor zijn beste ghoet.