Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. XXIII.

Vande uutvaert van onsen Conincxzone te Ghendt,; hoe den prince van Antoingien ende ander edelen vande vijanden ghevanghen waren; hoe den duuck Dalve een processie-generael begheerde an die van Ghendt; hoe Joos De Baut, officier, ghevanghen was ende de cause waeromme, zoo men presumeerde; ende hoe te Ghendt een valsch muntenare ghezonden was, ende zijn zone onthooft.

Up den voornoemden xviii^en septembris quam meester Joos Borluut, van schepenen vander Kuere bij Ghedeele, ontrent

[p. 245]

den xi hueren, te kennen ghevende, hoe dat men tzwoonsdaechs daer naer zoude celebreren in Sente Baefs keercke die uutvaert van onsen Conincxzone, die in Spaengien overleden was, ende dat mijn heeren gheschict hadden een maeltijt te hauden naer de uutvaert, met schepenen van Ghedeele ende zouden den bisschop daer bij nooden. Tot deser uutvaert was thuusekin doen halen dat in Sente Jacobs keercke bewaert was, daermede de uutvaert vanden duijtschen keijser Ferdinandus ghecelebreert was.

Up den xxii^en van september, wesende Sente Mattheusdach, was ghezeijt, dat den prince van Anthoingien vanden volcke van Oraingien ghevanghen was met een deel edelmannen, waeraf datter sommighe van Ghendt waren, als den derden zone van joncheere Joos Triest, heere van Lovendighem, ende meer andere; want den voornoemden heere van Anthoingie zoude wel hondert peerden steerck gheweest hebben.

Den duuck Dalve ziende dat hij steercke partije creech, al wast dat hij ooc steerck van volcke was, en wel wetende dat niet altijt de victorie en licht in de menichte vanden volcke, maer es in de handen ende wille Godts, (ghelijck Davidt wel zecht: tes al verloren ghewaect, als Ghodt niet die stadt en bewaert) heeft, wel ende ghoddelic doende, last ghegheven up den toecommenden zondach processie generael te draghen in die stadt van Ghendt, alwaer die verghaderinghe ende dienst zoude wesen in de hooftkeercke ghesticht in de heere van Sente Jan Babtiste, nu Sente Bavo gheïntituleert. Ende over zulcx quam Balthasar Dhane, eene vande secretarissen bij der Kuere, up den xxiij^en der voornoemder maent, int collegie van schepenen van Ghedeele, hemlieden te kennen ghevende, dat zij haer zouden daertoe ghereet vinden up den voornoemden zondach den xxvj^en der maent

[p. 246]

septembris, tsmorghens tusschen viij ende ix hueren, in haerlier camere ende vierschare. Ende up den xxv^en der zelver maent wasser noch eenen secretaris ghecommen bij Ghedeele, mijn heeren adverterende te willen ghereet zijn tsanderdaechs tusschen vij ende viij hueren, elc met zijn pareerabijt.

Up den voornoemden xxij^en septembris, woonsdach wesende, was ghevanghen Joos De Baut, officier oft dienare der stede van Ghendt, in deser mannieren: den onderbaliu zant hem met vijf of zes hallebaergiers int Sausselet, der stede vanghenesse, om aldaer uut te halen eenen ghevanghenen, ende daer commende heeft hij hem ghevoucht te zitten up de bancken vanden steegher vanden Sausselette, als of hem wat quaets inghevallen hadde. Doe spraken de hallebaergiers, dat hij binnen ghaen zoude; wantet haer officie niet en was eenighe ghevanghenen te leeden oft uut te halen, dan alleene waren in assistencie vanden heere ende de bewaernesse vande ghevanghene ghestelt. Aldus es hij binnen gheghaen, ende zoo zaen als hij binnen was, zoo was de duere achter hem toeghesloten, ende den supier zeijde, dat hij last hadde hem aldaer te hauden. Tvolc sprack hier zeer af ende diveerschelic, om de cause te weten van dit vanghen; maer die vander zake wel wilden weten zeijden, dat zulc last van boven ghecommen was, te weten vanden Hove, dwelc een quaet teeken was, als oft hij van eenighe pacienten bedreghen hadde gheweest van tbeeldebreken, als dat hij daer af de eerste zoude gheweest hebben int Tempelhuus, ende zoude voorts die cloosters ende keercken, om dat men daer breken zoude, opendoen doen hebben, als bijsonder ten Augustijnen, die haer clooster vast ghesloten hilden, maer hij dedet hemlien opendoen van zijnder officie weghe, zoo hijt causeerde. Eenighe willen, dat hem zijnen

[p. 247]

eijghenen mont zoude verraden hebben; want terwijlen dat tghemeen puepele ende die ghuesen waren bezich met breken, zoude hij ghepasseert hebben al over de Leertauwersgracht, (commende messchien vanden Tempelhuse ende vanden Augustijnen ende Onser Vrauwenbroers, daer eerstmael tbreken ghebuerde), ende zoude jeghen die lieden, die hij daer zach, ghezeijt hebben: ic hebbe die knechten (meenende die brekers) int weerck ghestelt, ende trecke nu naer huus, hemlien latende ghewerden; waer uut dat scheen, dat hijse ghefavoriseert zoude hebben ende daertoe den intert ghegheven. Eenighe presumeerden, dat zijn vanghen toeghecommen was, om dat hij een joncxkin ghenaemt Vander Stichele, wesende beneden zijn jaren ende redelic rijcke, zoude helpen coppelen hebben an de dochter van Arent Vander Looven, torteijnwevere¹ ende wijnvercoopere, welc huwelic van onweerden ghewesen was; maerde meeste mare liep up tghene dies voorscreven es.

Up den xxiiij^en septembris ende Sente Robertusdach, wesende zeer bijster ende reghenachtich wedere, was te Ghendt een valsch muntenare, een man van ontrent xlv jaren, in eenen ketel ghezoden up Sente Pharahilden plaetse, ende zijn zoonkin ontrent xviij jaren audt, untnemende schoone ende blont, onthooft, ende een ghalghe up 't scavot ghestelt. Zijn huijsvrauwe ende noch twee dochters zaten noch ghevanghen, zoo schoone vrauwen als oft nijmphen gheweest hadden, ende hadden die dochters schaerlaken baeijen an met fluweel gheboort, palmen breet, ende hadden met haren vader ghewoont tAndtweerpen, in de Cammestrate, ende waren voor treffelicke rijcke cooplieden gheëstimeert;

1 Tierentijnwever.

[p. 248]

want men diender ten huuse ter tafele, almeest in zelver ende in ghaudt, ende hadden een ghoet ende huijskin van plaijsansen buten der stadt, up Vlaenderen, ontrent een alf mijle, daer zij ghaen spelen waren. Men zeijde, dat hij xiij jaren lanck hem gheoccupeert hadde valsche munte te slane, ende hadde ooc tanderen tijden binnen die stadt van Utrecht ghewoont, ende als hij eenen valschen pennijnc of ij of iij slouch, dat dede hij ghemeenlic, alsser groot rumoer up de strate was van waghenen oft andersins, om dat ment niet hooren en zoude. Die voornoemde vrauwen die hilpent uutgheven ende wisselen. Zoo men zeijde, hij hadder nog vele bedreghen, som deghelicke persoonen, die hij zeijde, dat zijt loochenen zouden; maer dat mense hert anvallen zoude, zij zoudet wel kennen. Over zulcx wasser daer noch ij of iij ghevanghen te Ghendt inghebrocht. Men zeijde, dat zijn zone maer xviij conincx daelders ghesleghen hadde, bij bevele van zijnen vadere, zoo een kindt zijnen vader obediert, dwelc een kindt nochtans niet en behoorde te doene int quade. Als djoncxkin verwesen was, riept zijnder moeder ende zusters an, daer zij zaten ende hem hooren mochten, zegghende: ic ben verwesen onthooft te werden, waeromme zij zoo groot mesbaer bedreven, dattet eenen steen hadde moghen deeren. Den vader zoude zijnen zone wel vander doot verlost hebben, hadde hij ghezeijt, dat tghelt dat zijn zone ghesleghen hadde (zoo lettel alst was), ghedaen hadde, bij dat hem den vader daertoe bedwonghen hadde, zoo hem de heeren vanden Rade ghenouch in den mont ghaven; maer zoovele en dede hij niet, ende alst te late was scheent dat hij hem zeer gheerne gheholpen zoude hebben. Den joncman ende den vader, tot in de laetste wijle vander doot, hadden ghoeden moet ende andachticheijt tot Ghodt, biddende hertelic, dat ment haer vergheven

[p. 249]

wilde, die zij met haren ghelde bedroghen hadden. Zij hadden hier voortijts postulaets-ghuldenen ende conincx en bourghoensche daelders ghesleghen, daer zij meest al haren boosen rijcdom mede vercreghen hadden.