Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 241]

Cap. XXII.

Van een valsch minister te Brugghe ghevanghen; van tvertrecken van broeder Jan Vanderhaghen, dominicaen te Ghendt; hoe den duuck Dalve meel van die van Ghendt begheerde; van zeker Zeeuwen, die ghepijnt waren; van een fijnesse bij de vijanden up de onse ghedaen; ende van een ghevecht tusschen de Spaengiaerden ende Walen tAndtweerpen.

Op den xiii^en septembris xv^c lxviii, was te Ghendt int collegie van schepenen van Ghedeele ghezeijt, hoe datter te Brugghe een valsch minister, ghecommen uut Inghelandt, ghevanghen was, ende als men hem vraechde, wat hij hier quam doen, zoo andtwoorde hij: hij quam de broeders vertroosten, die (zoo hij ghehoort hadde) zeer verdruct, verjaecht, vermoort, ghebannen ende berooft waren vanden duuck Dalve; want zijn consciencie hem daer toe roerde, anghezien hij een leeraer was ende daer toe van Ghodt ghestelt, om de recht gheloovighe in haren noot ter hulpe te commen, veel te meer omdattet zijn landtzaten ende eijghen volck was, mits dat hij hem zeijde van Hulst gheboren te zijne.

Ontrent desen tijt, ende daer te voren, zeijde men zeere, dat broeder Jan Vanderhaghen vertrecken zoude ende ghaen wonen te Bruessele, daer veel lieden ende bijsonder vrauwen zeere in beroert waren, ende daer waren, om dat hij zoude moghen hier blijven, diveersche brieven den president ende andere in handen ghesteken, inhaudende hoe dat hij hier zeer nootzakelic ende oorboorlic was, om de ketters te wederstane, up dat zij niet de catholijcke over den hals en wiessen, ende dat hij hem wel ghequeten hadde in

[p. 242]

den periculuesen tijt vander ghueserie, waer inne hij zijn standtvasticheijt ende cloucmoedicheijt wel betoocht hadde; maer daer jeghen wart ooc ghezeijt van eerlicke mannen, wetweerdich ende niet suspect, dat zij hem hadden hooren predicken, dattet wel ghedaen was, dat die Spaengiaerts der lieden ghoet, huijsraet ende bedden foortselic uut der lieden husen haelden, dwelc sommighe Spaengiaerts wel wetende, zeijden tot de inzetenen, dat zij wel daer an deden zulcx doende, ende dat ons eijghen predicanten zulcx voor ghoet up den predickstoel ghepresen hadden, waeromme eenighe hem an een ghalghe weinschten, ende zeijden, dat hij de magistraet vander Stadt ooc gheblameert ende te naer ghepredict hadde. Aldus en weinschten sommighe niet om zijn blijven, maer veel meer om zijn vertrecken, dwelc hij ooc ghedaen heeft curts daer naer, als vanden duuck Dalve te Bruessel begheert zijnde, zoo men zeijde.

Up den voornoemden dach quammer eenen post te Ghendt inghesmact, vanden leger vanden duuck Dalve, vertooghende an mijn heeren schepenen vander Kuere, dat zijn excellencie an de stadt van Ghendt versochte te hebbene xxx last meels, elc last van iiij mudden ende viij halsters, dwelc hem de heeren van Ghendt consenteerden te zendene, om den legher te fortifieren, ende van ghelijcken werden ooc ander smale steden ghesommeert ende ghetauxeert tot leveringhe van mele, elc naer zijn vermoghen.

Up den xvj^en septembris, donderdach wesende, werden te Ghendt ghepijnt twee of drij mannen van an den zeecant, haer haudende in de Polders, ende haer wart upgheteghen, dat zij tcramhaut daer de zeedijcken mede ghecramt waren jeghen de baren vander zee, uutghetrocken ende tharen verdoene verbesicht, vercocht ende verberrent

[p. 243]

hadden. Daer inne was ooc bedreghen een pastuer, die nochtans ghijnck met eenen fluweelen rock, ende dat hij zoude twee of drij cruijcken waters doen halen hebben, ende zijnen mont daermede ghespoelt als een snoot heretijck ende blasphematuer, in spotte om dat hij misse ghedaen hadde. Die woorden die hij sprack en willic niet scrijven. Hij rieckende brant es tveendel als die ander fugittijven verloopen. In dese Polders woont veel rapiamus¹ van volcke, die rieus² ende rouckeloos leven, lettel kennesse van Ghodt hebbende, alzoo wilt ende woest als de zee zelve, in manniere van spreken. Daer woonender uut Sassen, uut Westphalen, van Cassele, van Heneghauwe ende meer ander contreijen, verloopen volck, niet om haer duechden.

Up den xviij^en septembris, zaterdach wesende, quam de tijdijnghe te Ghendt, als dat den legher vande vijanden ghecommen was in dees zijde Haken, zoo dat onsen legher ende den haren niet boven vier mijlen verscheen³ en was, hoewel dat ons volck vele binnen Maestricht was, die vaste stadt, ende men zeijde, dat die ander binnen Dueren waren. Overzulcx ontrent viij daghen hier te voren, heeft die heere van Lumees ghetoenaemt Vossensteert, een ghues capiteijn zoo hier voorseijt es, cap. 21, vernomen hebbende, datter zeker Spaensche capiteijnen metten haren in een heerbeerghe ontrent Maestricht waren, dede steken x sticken peerden uut, met haren berijders, vaillante mannen, ende es onvoorzien in de zelve heerbeerghe ghesmeten ende hebben daer foortselijnghe ghevanghen ghenomen de voornoemde capiteijnen, waer af den eenen was den bastaerden

1 Gespius.

2 Ries, vermentel, dwaas.

3 Gescheiden.

[p. 244]

broeder van dheere van Lodron, die zij ten ghrooten, rentsoene zullen stellen, ende was een zeer staut stick bestaen.

Up dees tijt waren die van Andtweerpen zeer verlast vande soldaten, want zij hadden vj veendelen Walen in haer stadt, hoolicke bouven, ende int casteel waren x veendelen onder¹ Spaenjiaerts ende Duijtschen, ende daer es een ghevecht gheresen tusschen die Spaengiaerts ende Walen, zoo datter drij Walen doot bleven ende eenen ghewont, ende eenen Spaengiaert was den aerme afghehauwen; maer en hadden die Spaengiaerts niet ghevloden, zij zouden overvallen gheweest hebben vande Walen; want de Walen die daer bleven, en waren niet feetelic, maer meest moordadelic van achter duersteken ende ghequetst, aleer men van eenighe sonderlijnghe questie wiste. Twas wonder, dat niet beede dees nacien metter macht melcanderen an en vielen; want die Walen maecten haer al ree, ende de Spaengiaerden stonden up die mueren vanden casteele; maer twart ghemiddelt.

1 Zoowel... als.