Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. XIX.

Van zeker justicien te Ghendt ghedaen; ende hoe dheere Vendevijle te Ghendt ghevanghen inneghebracht wart; ende dat daer noch vij persoonen, ter causen der valscher munte, inghebrocht waren; hoe ons crijschvolck die huijsen ende steercten verbrandden daer de vijanden in ghelogiert hadden; ende hoe die van Ludick gharnisoen ontzeijden.

Up den voornoemden dach, naer noene, was voor tsGraven Casteel onthooft een jonck frisch man, van qualiteijte; want hij hadde schepenen gheweest vander casselrije ende zale van IJpre ende ontfangher van Waestene, ende dese justicie was hem anghedaen ter causen vander ghueserie. Daer naer warter eenen valschen munteneere ghehanghen, ooc een jonck man, magher int abijt, die valsche testons ghesleghen hadde, ende was ghenaemt meester Marcus. Hij hadde drij waerfven ghepijnt gheweest dat hijts niet en kende; maer de vierde reijse kende hijt. Hij zoude ghezoden gheweest hebben, indient bevonden hadde ghe-

[p. 227]

weest, dat hij eenighe munte vervalscht hadde onsen Coninc anghaende, daerom ontstont hij metter ghalghe. Hij was een Wale, ende men hijnck hem an de dobbel potente up Sente Pharahildenplaetse, an de zijde van Wenemaers hospittael¹. Ic quam ten naerghanghe, terwijle dat men hem noch verwurchde, niet wetende, dat mer justicie dede, ende zach tvolck van tsGravenbrugghe af commen gheloopen tot up de Vischmaerct, als oft daer al verloren gheghaen hadde, meest knechten ende meijsens, ende dat quam bij van een peert of twee, die onder tvolc rumoer maecten. Ander zegghen, datter eenen curten waghen brack daer volc up stont, zoo dat zij vloden niet ghejaecht zijnde, vervaert zijnde van een ruusschende blat, zoo de H. Scriftuere zecht. Godt wille beede deser pacienten zielen ende alle gheloovighe zielen ghedijncken. Den eersten meende moghelic Godt ende de waerheijt ghevonden te hebben, met dees nieuwe leeringhe, ende den anderen was overloopen vander begheerlicheijt des ghewins, dwelc haer beede tleven ghecost heeft.

Up den zelven dach was te Ghendt te waghen inneghebracht de heere van Vendevyle, een frisch breet man, zeer fraij, jonck ende cloucmoedich, met noch eenen jonghen zijn maech, ende was de waghen bewaert van x Spaengiaerts, leelicke bouven, zwart ende som den nuese af hebbende. Zij quamen inne vanden Zande ende werden ghebrocht int Nieu Casteel. Men leijde desen Vendevijle te laste, als dat hij de nieu predicanten tIJpre zoude ghebrocht hebben ende eldere; maer met dat hij een groot capiteijn,

1 ‘Hij wierdt verwesen ghehanghen te zijne an eene vande potente, staeade up de Veerleplaetse, ende de penninghen, bij hem ghegoten, an zijnen hals ghehanghen....’ Van Campene, Dagboek, uitg. door De Potter, bl. 171.

[p. 228]

die groot regiment hadde, tot eenen naermaech hadde, ende zelve capiteijn gheweest hadde ende ooc capiteijn tanderen tijden vanden nieuwen casteele te Ghendt (daer hij nu in vanghenesse inneghestelt wart), zoo hoopte men, dat hij zoude moghen tleven ontdraghen.

Ende up den xxx^en augustij, maendach wesende, werden te Ghendt ghevanghen innegebrocht ende int sGraven Casteel in de vanghenesse ghestelt, zeven persoonen, die van valscher munte berucht waren, waeronder drije jonghe vrauwen waren, deene een ghehuwede vrauwe ende dander ij haer dochteren audt xvi of xvii jaren, zeer schoone ende costelic int abijt, ende waren up dees zijde van Andtweerpen ghevanghen in een huus van plaeijsancie up die vlaendersche eerde staende, ende bij den procuruer generael van Vlaenderen te Ghendt inneghebrocht, zoo voorseijt es. Ende tsanderdaechs den laetsten augustij werden sommighe van haer ter scheerper exame gheleet, van tsmorghens voor der noene, dwelc een zuer inbijt voor hemlien was. Men zecht, datter noch drije sindert ghevanghen inghebrocht zijn; want dees valsche muntenaers waren wel zij xxxvi steerck, ende hilden haer som up dees zijde ende som up ghene zijde an de stadt vesten van Andtweerpen, ende hadden wel ghesleghen, dat bij hemlien ghemunt vonden was, wel xl^M1 bourghoensche daelders die xxxii stuvers tstick doen; maer die hare en waren nauwelic x of xi stuvers weerdich. Een vande principale van hemlien ghijnck costelic int abijt, als met een wambaeijs van vijolet cramosijn fluweel ende dierghelijcke.

Daer wart ooc ghezeijt, als dat onse crijschknechten ontrent Ghelderlandt, Maestricht ende Vrieslandt, daer die

1 40,000.

[p. 229]

crijschknechten der ghuesen ghelogiert ende haer steerck ghemaect hadden, alle die durpen, steercke huysen oft fortressen verbrant ende gheraseert hadden, ende dat daer gheen weere vander ghuescher zijde en was. Alzoo werden die landen daer ontrent al bedorven. Ende ic was met mijn ghezelscap zeer doen groeten van Jacques Hermentis, den Spaengiaert, die tot mijnent thuus gheleghen hadde ende an mijn tafel ghegheten en ghedroncken. Dees groetenesse quam van tstedekin Grave, an den cant van Ghelderlandt met eenen brieve ende noch anderwaerf verbael, van gheen zwaericheijt van onser zijde scrijvende oft vermanende, Ghode lof.

Den duuck Dalve begheerde gharnisoen te legghen in de stede van Ludick, ter bewaernesse vander stadt, tot vj^c mannen; maer die van Ludick weijgherden dat, zegghende: zij zouden haer stadt zelve wel bewaren, ende ontboden haren bisscop, om te hooren zijn advijs, die alsdoe in de stadt niet en was.