Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 222]

Cap. XVIII.

Vanden roum, die de sommighe vande Duijtschen upghaven, die ter hulpe van Oraingie afquamen; hoe mijn heere den president van Vlaenderen, in presencie van schepenen ende zeker notable, een oracie dede; vanden nieuwen bisschop van Ghendt, ende hoe den zelven bisschop in de possessie van zijn bisdom ghestelt wart.

Daer waren ghuesen, zoo ic vastelic haude, die ghaven uppe ende stroijden onder tvolck, hoe gheweldich dat die Duijtschen afquamen met drij heiren, hebbende in elck heir drij duijsent peerden maect ix duijsent mannen te peerde, ende voort met lx veendelen voetknechten, dwelck steercke veendelen zijn, elck van iiij^c mannen ten minsten, daer die Walsche maer en zijn hondert vijftich en die Spaensche ontrent hondert xxx of xl. Zij zouden emmertoes ix veendelen Spaengiaerts afghesleghen hebben, waer af sommighe vande ghequetste tAndtweerpen inghebrocht waren, zoo zij de mare deden ghaen, ende datter drij Electuers onder waren, met dhertoghe van Pomeren, ende hadden som briefkins daer die namen van die duijtsche hertoghen ende ghraven in ghenaemt stonden, met alle de vorsten ende elc met hoe veel peerderuteren dat hij afquam, ende hier over zoude capiteijn generael zijn den ghrave van Zwartsenburch. Maer ic gheloove vaste, dat zulcx eenighe ledighe ghuen hebben zitten dichten oft verzieren, waeromme zulcke behoorden scheerpelic ghepugniert te zijne, naer tbevint vanden sticke, om dat zij zoo groote jonste draghen tot Godts, des Conincx ende onse vijanden. Maer die catholijcke, die zeijden wel anders, als datter maer een cleen

[p. 223]

hoopkin Duijtschen oft eenen verghaerden hoop tsamen commen was, die verre beneden de macht waren, die van deser zijde was.

Up den xxviij^en in ougstmaent, zaterdach ende Sente Augustijnsdach wesende, zoo waren schepenen van beede de bancken verghadert, daer mijn heere den president ende den conseillier meester Gheeraert Rijm jeghen woordich waren, met sommighe notable daer toe ontboden, in schepenen camer vander Kuere, zittende mijn heere den president en den voornoemden Rijm neffens de plaetse vanden voorschepene, mits dat alsdoe den voorschepen, mher Nicolaus Triest, heere van Hauweghem, absent was, zoo wart zijn plaetse ghevult. Mijn heeren van Ghedeele zaten beneden ter ghewonelicker plaetse, ende de notable vander stadt daer achtere, alwaer mijn voornoemden heere den president een relaes oft oracie dede, duerende ontrent een quartier huers, waer af de principale maxima was: als dat onsen edelen coninc Phelips hadde over veel jaren zeer begheert, zoo hij alnoch dede, dat men neerstich toezicht zoude nemen, dat in alle zijne landen zeer wel ende scheerpelic zoude gheobserveert ende onderhauden werden et helich christen gheloove, ende was daer af ghecomuniquiert met den alderhelichsten vader den paus Paulus die vierde dies naems, om ter conservacie van diere noch zeker bisdommen up te stellen, up dat die schapen ende onderzaten Christi te beter zouden beweecht ende gheleert werden, waer inne den Paus willecuerde, maer mits zeker beletselen es zulcx onvulcommen bleven, dan datter sommighe bisdommen upgherecht waren als te Brugghe ende tIJpre, in de plaetse van dat Teruwaensche bisdom, welcx stadt gheraseert was; nu wast van noode, datter te Ghendt ooc eenen ware, waer af ghecomuniquiert hadde gheweest met den

[p. 224]

jeghen woordighen alderhelichsten vader den Paus, paus Pius, ooc de vierde dies naems, dat welcke ooc van hem ghewillecuert was, ende bij zeker informacie ende promocie ghenoumt ende uutghesproken, omme te Ghendt bisschop te zijne, een man van ghoeden name ende fame, wel gheleert ende een sonderlinghe theologien, die wel predicken conde, ende zoude overzulcx den volcke dwoort Godts administreren, zoo hij tanderen tijde lovelic ghedaen hadde binnen der stede van Curtrijcke, ende was ghenaemt heer Cornelis Jansins¹; biddende mijne heeren schepenen met den voornoemden notable vander stadt representerende dlichame vander stadt van Ghendt, hem te willen alle behoorlicke eere ende reverencie bewijsen, zoo ghoede ende duechdelicke onderzaten haren herder behoorden en schuldich zijn te doene, ende om over danckelic te willen accepteren, ende leijde over zeker bullen in walsche, som vanden Paus ende som vanden Coninc, tot drije of viere, waer af dat eene in latijne was. De walsche werden ghelesen van meester Roelandt Van Embijse, waer af datter eene was recommanderende dat tghemeene puepel der stadt den voornoemden bisschop zouden willen onderdanich ende obedientich zijn, alzoot behoort; hij hoopte hem ooc zoo te draghen jeghen elcken, dat niemant cause en zoude hebben over hem te claghen. Den president ghaf ooc te kennen, hoe dattet der stede proffijtelic zijn zoude ende meer ander redenen daer bij voughende. Ende hij aldus zijn relacij ghedaen hebbende, zoo meende meester Joos Borluut, den eersten pencionaris bij der Kuere, naer aude costume, up te stane, ende vanden hoochsten eerst zeer reverentelic omme te vraghen alle de voornoemde

1 Jansenius.

[p. 225]

schepenen ende notable oft haer niet alzoo over danckelic ende ghoet ghedaen en ware, ende daer af alsdan rappoort doen an den voornoemden president ende conceillier, hemlien van schepenen ende notable weghe bedanckende, wies zij uuten name vanden Paus ende Coninc ende ten proffijte vander stadt ghebesoengiert hadden, hemlieden presenterende in meerder zaken bereet te vinden, etc. Maer mits dien den president, zijn relaes ghedaen hebbende, zoo subbijt upghestaen was, zegghende dat hij zijn rappoort ghedaen hadde ende zijn last ontdect, ende vertreckende met den voornoemden Rijm, zoo en conde den voornoemden Borluut zijnen ghewonelicken dienst ende beleefde tradicie niet ghedoen, zoo hij schepenen ende de notable relateerde, naer tvertrecken voornoemt. Waer uut men zien mach, dat in alle meinschelicke dijnghen moghen ghebreken vallen; want mijn heere den president tanderen tijden aldaer zelve pencionaris gheweest hebbende, hadde vergheten, dat men behoorde een lettel naer de propositie te verbeijden ende een vruchtbare andtwoorde te verwachten, zoo hij zelve hier niet en dede. Daer naer ghijnghen schepenen van beede de bancken met mijn heere den onderbaliu (mits datter alsdoe noch gheenen hoochbaliu en was) in Sente Jahskeercke, ende ghijnghen zitten in den choor, schepenen vander Kuere over de slijncke zijde, jeghen over tSacraments huus, dat ooc vremde was, ende schepenen van Ghedeele up de rechter zijde. Ende in den choor lach alsdoe eenen grooten hoop ghehauwen oorduynsteen van tgherase of thernasch vande glaesveinsters boven in den choor, die men vermaecte. Ende een groote alf huere daer ghezeten hebbende, zoo beghonde men met vier of vijf clocken overhoop te luden, ende doe quamen die priesters ende den scholaster als een processie, ende ghijnghen an den hooghen autaer,

[p. 226]

hebbende een bouck in dhandt, daer den president ende Rijm voornoemt neffens stonden ende lasen daer wat. Dat ghedaen zijnde, vertrocken zij, ende daer zonghen, over de zijde vanden balck vul leeuwen naest den hooghen autaer, x zanghers ende viii crialen, ende men speelder up dorghele, ende den scholaster zanck jeghen bij ghebuerten, anveerdende alzoo den voornoemden scholaster met zeker ceremonien de possessie vanden voorseijden bisscop aldaer, ende doe vertrack elck zijn zins thuus waert, voor den xij hueren voor der noene.