Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. XIV.

Van drij ghevanghenen van Ghendt naer Deijnse ghevoert om ghejusticiert te werden; ende van drije die ter pijnbanck gheleet waren; en van drij of vier keercbrekers van nieus ghevanghen; van sommighe ghuesen, die een cleen ammende niet vulcommen en wilden, en moestent met den lijfve betalen; van eenen vermoorden man te Ghendt int water vonden; van tSacrament dat Sente Jacobs in zijn plaetse ghestelt was; van een rudesse der Spaengiaerden; ende van sommighe justicien te Ghendt.

Up den voornoemden vj^en augustij, naer noene tusschen den drije ende vier hueren, werden uuten sGraven Casteele ghevoert te waghene, naer Deijnse, drie gracelicke mannen,

[p. 201]

om daer ghejusticiert te werdene, ende men meende, dat zij tsanderdaechs bij den hanchman van Ghendt onthooft werden, ter causen den feijte vander ghueserie.

Ende up den zelven dach werden te Ghendt drij malefactuers overgheleet ter tortuere. Oock waren up den voornoemden dach drij zoo viere keercbrekers, ofte dierghelijcke, aldaer ghevanghen, waer onder dat een causmaker was.

Daer was ooc buten te lande een voorschepen onthooft, om dat hij attestacie bij zijnder handt ghescreven ende onderteekent ghegheven hadde een boufkin, een keteleerkin, die aldaer de keerckelicke cijeraigien helpen breken hadde, inhaudende hoe dat hij attesteerde ende tuuchde, dat zijt daer wel ende ter deghen ghebroken hadden; maer hij zeijde, dat hij daertoe bedwonghen was. Nochtans, zeijde men, hadde hij zijn opijnien willen afghaen en zoude niet ghestorven hebben, ende hadde hij willen betalen een zeker peciniale boete. Alzoo wasser daer noch meer, die duer haer verwaentheijt ende onachtsaemheijt om den hals quamen, minder achtende haer sticken, dan zij ghenomen waren, ofte de zelve ontkennende. Want een officier ghesleghen zijnde in de boete van viij ponden grooten om zijn meshusen, en wildese niet betalen, opposeerde ende dijnchde daer jeghen, zoo verre dat de zake tHove gherapporteert ende overghedreghen wart. Die wesen tvonnesse, dat men hem onthoofden ende al zijn ghoet confisquieren zoude, alzoot ooc ghebuerde; want hij wart onthooft te Dender monde ende al zijn ghoet gheconfisquiert. Alzoo speelder daer vele met haren lijfve.

De mare quam ooc up desen tijt, als dat de Spaengiaerts, die te Ghendt gheleghen hadden, alsnu gheleijt waren tsHertoghenbossche ende daer ontrent, ende dat zij zeer begheerden wederomme te Ghendt te commen, waer voren

[p. 202]

vele lieden van Ghendt vreese hadden ende sommighe vrauwen weenden, duer de schade die zij gheleden hadden. Men zeijde ooc, dat den duuck Dalve lust hadde die stadt van Ghendt te beziene, ende hadder gheschict curts te commen met een deel peerdevolcx.

Up den vij^en augustij, zaterdach wesende, was een mesraper, zijn mes spreedende an den Minnemeersch, an den cant vander riviere, ende mits dat de riviere afloopende was, duer dien dat de speijen ghetrocken waren, in de ghaten daer den Rooden Turre plach te stane, zoo zach hij ontrent den ouver vanden watere commen ghewintelt eenen meinsche, gheheel naect, waer naer hij terstont eenen pierhaeck ghesleghen heeft, ende hem an dlandt ghetrocken, doende de wete daer af de heere, die anschau daer up ghenomen hebben, bevindende dattet een jonck schoon man was, zonder baert, met haer dat up den cam ghecurt was up thooft, wit van lijve, maer dat tdeerlicste van al was, ghebonden zijnde beede zijn handen up zijnen rugghe, ende ooc beede zijn voeten daer anne, an dwelcke een groot walcoen¹ van eenen steen ghebonden was, twee waerfs omme besleghen om dattet niet ontghaen oft afslippen en zoude. Desen pacient hadde ooc een leelicke wonde in de kele, zeer wijt ghapende oft openstaende, waer duere men zach, dat hem de kele duersteken was, als met eens slaghers mes, ende daer naer tmes uutbrijnghende, zeer tijrannelic den crop gheheel afghesneden. Desen aldus anschaut zijnde, zoo wart hij vande Cellebroers doen beghraven up Sente Jacobs keerchof, onder de linde, up tonghewijdde, ende daer naer wart hij weder upghegraven, tswoonsdaechs den xj^en augustij, ende anderwaerf anschaut;

1 Falcoen, kanon.

[p. 203]

want den baliu van Ghendt leijder groote listen naer, om te moghen weten oft vernemen, wie dees moort zoude moghen ghedaen hebben; want tscheen wel datter meer dan eene mede besich gheweest hadde, ende daer hadde om ghevanghen gheweest, maer was weder laten ghaen, Lievin Ghaeijaert, den weert in de Zwane, duer de Graupoorte, was een ledichghangher ende beroijt ghezelle, boordeel haudende. Men presumeerde, dat tfeijt niet verde van daer hij bevonden was, mochte ghebuert zijn, anghezien dat hij met zulck ghewichte niet verde ghedrijven en conde, oft ten hadde gheweest, dat hij van elder, van binnen of buten der stadt, ghedect wesende, te schepe ghebrocht hadde gheweest, ende bij nachte over 't boort gheworpen oft laten zijncken int water.

Item sdonderdaechs, den xii^en augustij, wesende Sente Claren dach, doe was naer de sacramentsmesse, tHelich Sacrament van Sente Jacobs, met de naerbeste sijborie, binnen rontsomme de keercke ghedreghen, met toortsen ende keerssen, ende alzoo solempnelic int nieuwe ghemaecte (van aude ghebroken stoffe) Sacramentshuus aldereerst eerweerdelic ghestelt bij her Phelips De Dobbeleere, den visiteerder, diet anveerde uut den handen van her Jan Bane, deken vanden Christenen, diet ommeghedreghen hadde. De zelve keercke wart ooc veel schoonder gherepareert dan te voren, ende bijsonder den docxael, waer toe eenen ommeghanck ende zeker presentacien ghedaen waren vande ghoede lieden, die Godts tempel beminden.

Dander keercken vander stadt werden ooc redelicken schoone ende chierlic gherepareert, boven dat ijemant ghehoopt hadde; want niet jeghenstaende de groote oncosten ende lasten, die dinzetenen gheleden hadden vande Spaengiaerden, zij betoochden noch zeer mildelic ende hopelic haer

[p. 204]

liberaliteijt tot Godts tempel ende tot den aermen, deene noch dander vercrempende, maer meer vermeerderende.

Item sdaechs te voren, alzoo zeker schippers ontrent den nieuwen casteele, ziende uut den casteele commen een Spaensche madone, riepen: hoere, hoere; ende zij haer ommekeerende sprack: dat zal ic u wel betaelt doen stellen; ende wederom ghecommen zijnde, raporteerdet haer boelen ende soldaten, die quamen uute zij xviij of xx, met stocken, ende liepen up de schepen, vindende daer zeker cooldraghers, diet onbeschuldich waren, sloughense oft beesten gheweest hadden, niet jeghenstaende dat zij zeijden, dat zij vander zake onschuldich waren, endee stakense over 't boort in dwater, dwelc compasselic om zien was tonghelijck, dat men hemlien dede, aerme aerbeijders ende slavoenen wesende.

Up den xiij^en augustij quam de mare, dat die Spaengiaerden ende ons volck, die met den meester del campo waren in dlandt vanden Beerghe, een casteelkin ghecreghen hadden vande vijanden, dwelc zij beleijt hadden, ende daer men meent dat ontrent iij^c mannen up waren.

Daer wart ooc ghezeijt, dat den bisschop, die te Ghendt commen zoude ende zijnen stoel stellen, een huus doen hueren hadde, te weten thuus vande hoirs van Lievin Van Destele, staende achter in de Volderstrate, voor xij ponden grooten tsjaers.

Up den xiiij^en augustij, zaterdach wesende, waren ij diefkins verwesen ghehanghen te zijne ter Muden, om dat zij in twee plaetsen buten te lande, in der lieden huusen ghebroken hadden, onder tsollement¹ vande huusen weerende ende haerlier ghoeden gherooft, als te

1 Vloer.

[p. 205]

weten: een lijnen laken uut een cupe, ende hemden ende ander lijnwaet, ende in een ander huus tinneweerck ende ander catheijlen, ghaende ledich ende vaghebunde achter lande. Dese werden naer der noene gheëxecuteert. Zij waren van buten te lande waert ende qualic ghecleet; hadden ooc te Ghendt om Ghode gheghaen. Alzoo ziet men, dat zulcke in groote aermoede leven; want zoo den wijse man zecht: de sommighe roven ende stelen altijts of ghecrijghen tghoet met bedroch ende valscheden, ende zij werden nochtans hoe lancx hoe aermer, ende ander zijnder, die haer ghoet mindelic den aermen uutdeelen, ende dese werden hoe lancx hoe rijcker, zoo men ooc dicwils ziet ghebueren zeer meerckelic.

Up den zelven noene werden noch twee pacienten, schamel mannen van Ghendt, amende aenghedaen, den eenen scheen wel l jaren audt, ende was een calcman, die met de calckkerre plach te rijden, een slom been hebbende, ghenaemt Baten. Dese, alzoo hij met zijn kerre passeren zoude Sente Nicolaus keercke, ten tijden dat mer brack, ende hoorende trumoer in de voornoemde keercke, heeft zijn peert stille doen hauden, ende es vander kerre ghespronghen, hem voughende onder den zotten hoop der keercbrekers, ende om dattet hem wel behaechde, zoo heeft hij mede willen helpen ende handthavich zijn an zulck oneerlic feijt, ende heeft in den bueck van boven neder helpen weerpen die beelde van Onser Vrauwen ligghende int kinderbedde ende Joseph ende tkindekin Jhesu daer neffens, zegghende spottelic: comt af, ghij hebt langhe ghenouch epenen gheten. Den anderen persoon en was zoo audt niet zupende curter van persoone. een temmerman wesende. Ende werden ghestelt voor tSchepenhuus, up eenen waghene, ghebonden an ij sperren, met haer rugghen bloot;

[p. 206]

ende an de sperre daer den audtsten anghebonden was, was boven een cleen ghalghe ghetemmert, als willende betooghen, dat hij de ghalghe verdient hadde. Zij werden beede ghegheesselt, den audtsten eerst, elc viij of x slaghen. Den audtsten weende als een kindt, ende als den anderen ghevoelde de treckende slaghen tusschen zijn schauderen, beghonst oock te caermen ende om gracie te bidden. Zij waren beede berucht van keercbreken. Den hanchman weerpende de roeden wech, zoo spronghen zij vanden waghen, alf naect, treckende haer hemden an onder tvolck. Zij werden ooc ghebannen in de stadt, ende alle haer ghoeden gheconfisquiert, ende een deel van hare amende was gherecompenseert met haerlier langhe miserabel ghevanghenesse.