Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 134]

Dat neghenste boeck.

Cap. I.

Hoe tvolck van Ghendt mits tvertrecken der Spaengiaerden beghonden te verhueghen; ende hoe een man tcroonsel ghedaen ter eeren den H. Sacramente afsneet; hoet nochtans van vele persoonen zeer eerlic ommeghedreghen wart; van twijffelicke maren uut Vrieslandt; hoe de nachtwake te Ghendt upghestelt was; hoe de Duijtschen te Mechelen uut ende in trocken; ende van ander nieumaren.

Deze Spaensche soldaten aldus uut Ghendt vertrocken zijnde, zoo beghonstet volck watte verpruelen¹, als deghene die van een zwaer pack verlost waren ende van een groote ziecte ghenesen. Want tsanderdaechs up den xxiiij^en junij, wesende Sente Jans Baptisten dach, zoo beghonden die meijsens ende ghezellen tsavonts te zijnghen ende te sprijnghen an den dans, dat men in ij jaren ende tijts meer niet ghezien en hadde.

Twas ooc doe de octave vanden H. Sacramente, dat solemnelic ommeghedreghen was, maer moeste aest in de keercke keeren duer den groeten plas reghen diet vallende was. Ende alzoo daer ooc ghecroont was up Sente Lijsbetten ghracht bij de Bruchsche Waelpoorte, zoo wart daer

1 Te verkwikken, opgebeurd te worden.

[p. 135]

ghecroont voor eens mans huijs, diet niet gheerne en zach, zoo de ghebueren ooc wel wisten. Dese es ghegaen boven in zijn veinster ende heeft die rancken afghesneden, doende als een snoot sacramentschender; waerom de mare ghecommen es an dheere, zoo dat hij de vlucht nam, maer zijn ghoet wart upghescreven vanden ontfangher fiscael, dat wan hij daer an. Men zeijde, dat desen mesdoender een man van buten was, die daer was commen wonen, een cuper van zijn ambacht. Tvolc nochtans dede groote eere ende reverencie den H. Sacramente, ende hadden triumphantelic ghecroont, zoo zij ooc tsondaechs daer te voren, in de Langhemunte ende eldere, ghedaen hadden, ter eeren den Sacramente ende tHelich Bloet vanden Augustijnen, dat men aldaer omme drouch; want daer waren hovekins ghemaect ende Ons Heere an tcruuse, ende root water loopende uut zijn wonden. Daer was ooc vande Spaengiaerts een casteel ghehanghen ende een schip, dat van verren an tghecroonsel up een coorde quam ghevaren, daer cleen buskins up laghen die schoten; zoo dede ooc tvoornoemde casteel.

Up den voornoemden xxiij^en der maent, als de Spaengiaerts uut Ghendt vertrocken, zoo wij ghezeijt hebben, zoo es tgharnisoen, dat tot Groenijnghen lach, tot xij vendelen, uutghetrocken om victuaelgie, dwelc die ghuesen wel wisten ende bespiet hadden, ende hadden up een velt, daer zij passeren moesten, veel holen ende ghaten in deerde ghemaect, daer zij bussen in gheleijt hadden al gheladen, ende zoo aest als tvoornoemde gharnisoen daer passeerde, staken zij tvier daer in, ende was ghemaect dattet als een viseije¹, vanden eenen totten anderen liep ende melcande-

1 Fusée, vuurpijl.

[p. 136]

ren vierden, zoo dat men zecht, dattet zulck een cracht ende gheluut maecte, datter vele af doot bleven zijn ende som zeer ghewont; zouden ooc van achter bespronghen gheweest zijn, zoo dat dander reculeerden, ende datter vande voornoemde xij veendelen maer vijf veendelen weder in de stadt en zouden ghekeert zijn, want dander vij veendelen zouden daer doot ghebleven zijn. Maer zeker dese fabel en gheloove ie niet; tzal vande ghuesen verziert zijn; tghelijct ooc een apespel, en ten heeft niet ghecontinueert.

Tvrindaecks up den xxv^en der maent junio, wesende Sente Eloijs dach, waren die notable tSchepenhuijse, ende mijn heeren vander Wet hadden ghedeelt die stadt in xxviij wijcken, ende hemlien was vertoocht, bij den pencionaris Damman, als dat elcken wel kenlic was tvertrecken vanden Spaenschen gharnisoene, zoo dat bijdien van noode was eenighe bewaernesse ende toezicht tot die stadt te nemen, up datter gheenen nieuwen trouble en ghebuerde, bij den welcken die stadt zoude moghen zes waerf meer met ghaernisoene ende andersins ghetraveilliert werden, dan zij gheweest hadde; zoo dat bij dien, up tghoetdijncken vande notable, schepenen voornoemt gheadviseert hadden, als dat men in elcken wijc eenen ghoeden catholijcken man stellen ende hueren zoude, die snachts waken zoude ende alle hueren roupen, vander laetste clocke tsavons tot tsmorghens ter dack clocke, die men betalen zoude in de zelve ghebuerte, bij ommestellijnghe, ende dat om ghade te slane wat dat bij nachte ghebueren zoude ende of men ijewers conventijclen oft vergharinghen van sectarissen hauden zoude, oft in perijckel van brande elcken te waerschuwen ende up te wecken. Dat ghedaen zijnde, werden (mits dat de zake gheaccordeert wiert) sommighe notable van elcken wijck een briefkin ghegheven, hoe verre

[p. 137]

dat die ghelimiteert was, daer inne dat ooc stonden die namen van ander notable in den zelven wijck wonende, om daer mede, oft met noch ander catholijcke mannen, te communiquieren omme te kiesen eenen bequamen wakere, of twee, die bij ghebuerten waken zouden. Ende tbriefkin dat mij ghegheven was, dat was in deser mannieren ghemaect:

De xvj^e wake, Onderstrate, van meester Lievin Moenens af, naer de Conijncstrate inne, de Veemaerct, tot de Nieubrugghe.

Buten^1.	Den heere Van Oombeerghe.
	Marcus Van Vaernewijc.
Buten.	Gillis Danins.
Buten.	Adriaen Borluut.
	Joos De Brune.
	Joos Van den Vijvere.

Up den xxvij^en junio, waren die coetskins afghebroken, daer die soldaten up gherust ende gheslapen hadden, staende in den inghanck van tsGraven Casteel, ende waren angheschict die ghevanghenen, die daer ghevanghen zaten, om haer drouve ende zwaermoedighe leden up te rusten.

Te Mechelen waren inghecommen van Valenchiene, van up den xviij^en deser maent, up eenen vrindach, viij veendelen Duijtschen, overlanders. Die hadden som caes ende broot mede ghebrocht, dat haten zij tsavonts ende ghijnghen rusten, ende deden die burghers lettel cost, en veerchden hemlien ooc te betalen. Zij werden daer van neghen maenden

1 Datter buten stont up de maergie beteekende, dat zij alsdoe buten der stede waren.
En den eersten waker, die ick coos, was Jan Van Dijcke, cupere tot mijnent naest.
(Aanteekening van den schrijver.)

[p. 138]

dat men haer schuldich ghebleven was, tot zes maenden betaelt, ende werden des anderdaechs ghescheeden in tween, dwelc zij noode lieten gheschien, zoo datter vier veendelen ghezouden waren naer Liere ende de vier ander vendels naer Lueven, zoo dat zij te Mechelen maer eenen nacht en sliepen. Maer die van Liere hadden vercreghen, dat zij in haer stadt niet en quamen; aldus moesten zij passeren ij mijlen duer Liere.

Up den xxviij^en der maent junio sprac men ghemeenelicken, dat alle de Spaengiaerts, die te Mechelen laghen, ende bij de x maenden te Ghendt gheleghen hadden, aest commen zouden naer Andtweerpen, ende dat die viij zware veendelen Duijtschen, bedraghende meer in mans hoofden dan de xvij veendelen Spaengiaerden, waren ghedaen ligghen tAndtweerpen in de nieu stadt, ende dat men den duuck Dalve daer curts verwachte, ende dat ooc de ghuesen van voor Ghroenijnghen ghereculeert waren. De Spaengiaerts en trocken niet alle uut Mechelen, maer moesten daer tiende betalen; want daer warter om haren overlast, dat die van Mechelen niet verdraghen en wilden, viere dootghesteken ende drije ghejusticiert, om zeker mesdaden die zij daer te voren, eer zij daer quamen, ghecommitteert hadden.