Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. XXVII.

Van een abominabel stick van eenen bouve Spaengiaert te Ghendt bedreven; ende hoe de vrauwen ende meijssens van Ghendt verboden was met de Spaengiaerts uut te trecken, ende die redenen ende presumpsien waeromme; ende hoe ghemackelic die Spaengiaerts waecten; hoe gheboden ende te kennen ghegheven was die vander stadt om ghelt te commen, die haer beclaechden van sommighe nieumaren; ende van een rudesse vande wilde ghuen bedreven.

Maer eer die Spaengiaerts vertrocken, moester noch van een van hemlien alzoo eerlic een stick bedreven werden, als daer men de lieden omme an eenen staeck verbranden zoude; want up den xix^en van junio, zaterdach wesende, alzoo een jonck dochterkin, audt tusschen de xiijende

[p. 126]

de xv jaren, een teer rancxkin wesende, de dochter in den Beer up de Mude, ghezonden was van haerder moeder in de Papestrate¹, zoo heeft haer daer eenen Spaengiaert, eenen tijrannighen susanne bouve, anreest, een zwart man, met een snede in zijn cake, ende stont ghedoken achter eenen houck ende tracse gheweldelic met hem, om te ghebruucken, haer dreeghende met eenen snijder up haer kele, indien zij riepe, den hals af te steken; ende heeft dat jonck deerenkin zoo meshandelt, dat claghelic was, treckende metten vingheren ende handen foortselic haer vraulichede open ende schuerde die, ende ooc tvlieskin, dat men den maechdom heet. Noch niet te vreden wesende, heeft zijn handt in haren buuck ghesteken, haer strijnghen vander moere in sticken ghetrocken, tvleesch uut haer lendenen van binnen ghecrabbelt, ende lietse alzoo bebloet als een rent over doot ligghen; de welcke zeer cranck van daer ghedreghen was ende te bedde gheleijt wart in haers moeders huus, alwaer zij zoo lastich een bloet ende clompen, ja, sticken vleesch quijt wart dattet een wonder was. Die lijfmoeder die stack haer an therte, ende lach gheheel up haer henen varen. De ghoede lieden en vielen hier af niet clachtich, ende lietent alzoo passeeren, mits dat zij hoorden, dat die Spaengiaerts curts vertrecken zouden, ende dat zij cleen ghehoor crijghen zouden. Dit was nochtans een innorme ende infame zake, wel weerdich, in exempel van anderen, stranghelick ghepugniert te zijne; want hij hadde dit dochterkin van binnen beghinnen anthieren ende haer inghewant in sticken trecken, ghelijc men een kieken of duve schoon maect. Dit hadde hij al met voordachten zinne

1 Heden de Priesterstraat.

[p. 127]

ghedaen, ende hadde aldaer in de meerschen, achter de Mude, wel zes weken lanck de wachte ghehauden; ende alsser eenighe vrauwen in haer bijvanghen alleene uutquamen, anreest, met zijn manlicheijt al bloot ende ontdect, als een duvelic sathijr oft monster.

Up den xxij^en der voornoemde maent, wesende dijsendach, zoo was te kennen ghegheven vander Wet weghe, bij trompetslaghe, ende ooc vande Spaengiaerts weghe, bij vijf of zes trommelen, als dat in tvertrecken vande Spaensche ghaernisoenen, dwelck curts geschieden zoude, hem niet vervoorderen en zouden met hemlien uut te trecken eenighe vrauwen oft meijsens vander stadt, ende was de soldaten ghelast zulcke gheen mede te leeden up dlijf. Dwelc sommighe van Ghendt interpreteerden de cause te wesen, als dat die soldaten alzoo hebbelic mochten scheeden met ghoeder excuse van haer vraukins ende maechdekins, die zij ontheert hadden, ende som met kinde ghemaect hadden. Ander leijdent uute, dat niet en voucht dat crijschknechten zoo veel vrauwen bij haer hebben, waer duere zij verwijft ende ontmant werden, ende van eenen manlicken moet eenen weecken wijvelicken moet crijghen, dat zij ooc de macht niet en hadden om vrauwen ende kinderen te voeden, ende dattet hemlien ooc zeer behinderen zoude, als zij reijsen moesten oft ijwers ten strijde uut trecken; want die Spaengiaerden te Ghendt hadden weelde ende weeckicheijt ghenouch gheploghen ende gheleert, als zij cussenen, saergien, bedden ende hooftpueluwen, nachtkeerels ende dierghelijcke, achter hemlieden deden draghen van haerlier cnapen ende motsjaetsen, om up te slapen ende rusten, als zij waken moesten, dwelck zij ooc deden draghen der ghoeder lieden kinderen, cnapen ende joncwijven, zoo dattet schande was voor crijschlieden, die zij wilden zijn, zulcx te huseren; want in den tijt alst te

[p. 128]

Ghent alder beroerlicst stont, zoo en waecten die burghers vander stadt in dier voughen niet: niemant en hadde alzoo vele als een cussen om zijn hooft up te legghen, ende waren som vande beste ende deghelicste vander stadt, die daer bij toere waecten.

Up den voornoemden dach, zoo was bij den meester del campo doen uutlegghen ende prononcieren met den trommelslach, zoo wie vande burghers eenighe duechdelicke schult uuthanghende hadden, an hare soldaten oft an andere soldaten, ter causen van ghehaelde ware, gheburchden oft gheleenden ghelde ende andersins, dat zij zouden commen bij hem, men zoude elcken contentement doen, ende die schult den soldaten aftrecken in de betalinghe van haerder paeije, die men alsdan betalen zoude. Waeromme vele vanden burghers aldaer gheghaen zijn. Som creghen zij haer ghelt, som een deel daer af ende som niet, ende werden vele ghezonden van Annas tot Pilatus, zoo datter daer lettel waren, die haer beloofden.

Ontrent desen zelven tijt zaeijde men veel vremde maren, zoo ontwijffelic te dijncken es, vande ghuesen upghegheven, die qualic luudden in de hooren vande paijsivele catolijcque, als te weten, dat de vijanden zeer machtich ende steerck waren in Vrieslandt, ligghende aldaer wel met twee of drij heiren, ende daer zouden onder gheweest hebben wel zes duijsent peerden, waer af de mannen die daer up zaten hadden hernasschen voren gheheel scheerp, zoo datter gheen gheschut, van voren up commende, up vesten en mochte. Zij voerden een gheschut ontrent eenen cleenen aerme lanck, dwelc achter, jeghen de cracht van tafghaen, in een leder ghevesticht was an tpeert, ende tspau¹ een cloote ghelijck eenen cleenen herten caetsebal,

1 Het spuwde.

[p. 129]

legghende man ende peert om leeghe, en hadden noch an haer peert hanghende drij of vier gheschutten, zonder haer ander gheweere; ende neffens elc peerderuter boven dien eenen voetknecht, met een groot roer up zijn schaudere, zoo dattet verscrickelic an hemlien commen was. Zij screven haer vijanden vanden duuck Dalve met zijn Spaengiaerden ende alle die hem hilpen. Men zeijde, dat Groenijnghen van hemlien inghenomen was ende Maestricht, ende dat zij Sent Truijen verbrant hadden, ende dat den prince de Condée, in hooch Bourgoingien, die schoone huijsen van plaeijsancen ende prielen, toebehoorende den bisschop van Atrecht, nu cardinael, al omverre ghesmeten ende verbrant hadde; den welcken cardinael de ghuesen toescreven de oorzaken van alle dese twisten, beroerten ende bloetsturtinghen. Maer vande vergharinghe ende steercte voorscreven in Vrieslandt onder de vijanden, was meest al lueghen ende upghevijnghe vande ghuesen.

De mare quam ooc van uut den Westcant, als dat ontrent zes mijlen boven IJpre, wel drije prochiekeercken binnen gheschonden ende ghedestrueert waren, waer af deene Heecke ghenaemt was; ende daer was een man (die dese bouven bespiet hadde) van hemlien ghehanghen an eenen peerboom. Dit feijt leijde men toe de wilde ghuen, die hem hilden int bosch van IJeperen ende daer ontrent, ende mochten zijn, als zij dit deden, xl of l steerck.

Daer was ooc ghezeijt, datter weder te Bruessel vele ghejusticiert waren, ende datter daer van Andtweerpen te waghen ghevoert waren, ende datter ooc die van Ghendt waren die scheerpe justicie ghenieten moesten.