Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 115]

Cap. XXV.

Van een quaet stick ghedaen bij de wilde ghuen; van diveersche maren, ende dat meester del campo ende den capiteijn Salines en den president van Vlaenderen wederom commen zijn te Ghendt; van een indiscreet feijt bij de Spaengiaerts tAndtweerpen bedreven, ende hoe die Spaengiaerden tSacrament te Ghendt met bussen loofden; ende hoe die Duijtschen te Valenchiene zesse van hare capiteijnen ghevanghen hadden.

Up den voornoemden xij^en junij, waren commen uut tbosch van IJepere, bij Arien ende Morbeque, in een prochie gheheeten Wulverghem, zeker ghuen, die men ijet wilde ghuen, (om dat zij haer in bosschen ende haghen hilden), ende hebben daer eenen schepenen vanden durpe ghevanghen ghenomen, ende zonder breeder recht of wet, om dat zij wisten, dat hij hemlien contrarie was, an eenen boom ghehanghen, niet jeghenstaende dat in veel steden ende durpen in den Westcant walsch gharnisoen lach, die alzoo costelic ghecleet ghijnghen als die Spaengiaerden te Ghendt, met rappieren met verghulden ghevesten ende caussen ghevoert met ghauden strijpen ende dierghelijcke, fluweel zijde ende plumaigen, dlandt afteerende ende afhetende; want zij in sommighe plaetsen haer costen niet en betalden, ende zonden haer knechten uute om victuaillie alst haer luste, noch boven dien.

Up den xviij^en der maent junius, es den meester del campo weder van Andtweerpen ghecommen te Ghendt, in zijn ghewonelic logijst. Twas een zegghen, dat hij capiteijn vanden casteele tAndtweerpen zijn zoude, ende den capiteijn

[p. 116]

vanden casteele te Ghendt, die Salines ghenaemt was, ghouvernuer van Vlaendren, welcken Salines ooc tsanderdaechs te Ghendt quam van Bruessele. Ende mijn heere den president van Vlaenderen, meester Jacob Martens, was ooc up den voornoemden xviij^en der maent van Bruessel van zijn besoengie, die hij aldaer ghehadt hadde, te Ghendt ghecommen, die daerom zeer blijde was, dat hij van dien packe ontsleghen was. Men zeijde, dat den duuck Dalve tAndtweerpen ghecommen was, ende dat terwijle dat daer de Spaengiaerts waren, daer emmertoes een ongheoorlooft stick ghebuerde; want alzoo daer twee jonghers, ghoeder lieden kinderen, haer verzwijmt hadden in een feeste buten der stadt, dat zij zoo aest in de stadt niet en conden gheraken als zij wel ghehoopt hadden, zoo werden zij te rade, dat zij de wachte wat ghelts ghaven: deene ghaf eenen reael ende dander eenen stuver, om duer te moghen passeren in de stadt, maer zij werden van een ander wachte upghenomen. Die leijdense in de vanghenesse, ende daer ghijnck zulck een furiues regiment omme, als dat de biechtvaders ende den hanchman doen bereet maken waren om hemlien te doen hanghen, waer in de voornoemde jonghers zoo versloughen vande onvoorziene quade avontuere, die zij nemmermeer en meenden verdient te hebben, dat haer bijna therte van verscrictheijt sloot; ende als zij uutghelaten waren, zoo noch die verscrictheijt behinderde, dat den eenen daer af ghestorven es. Of ditte wel ende redelic ghedaen was, dat latic verstandighe mannen oordeelen! Die leeuwen en zouden nauwelic, hadden zij verstandt, zulck een oordeel willen gheven.

Ende up den xvij^en junij wast donderdach ende Sacramentsdach gheweest, ende wart tHelich Sacrament met processien uut alle keercken ende cloosters van Ghendt zeer

[p. 117]

solemnelic ommeghedreghen, met veel ghecroonde toortsen ende loven, ende die Spaengiaerts, als barbarische meinschen, ghijnghen voor de notable ende beste vander stadt, schudden ende gheboufte, die som omme noch an en hadden, schoten ooc up veel plaetsen, zeer rudelic, dat men niet en conde ghedueren vanden stancke, ende dat de vrauwen ende de kinderen daer af zoo verscricten ende veel mans zoo cleen ghenouchte daer in schiepen, als dat zij afdancten ende weder naer de keercke ghijnghen; want ic ghaende met de processie van Sente Jacobs, mijn prochie keercke, naer dat men up den Steendam ghelooft hadde, ende tSacrament keerde duer Sente Jooris poorte naer. tPas, zoo schoten de Spaensche wachters van an de Ghuepoorte ende wederom an de Pasbrugghe, daer den Rooden Turre plach te stane, ende afgheschoten hebbende, liepen al achter omme; ende daert ruste¹, voor thuus van Lievin Van der Beke, jeghen over meester Phelips Dhoijere, canonick Sente Jans, an de ander Pasbrugghe naest den Passe, wart zeer ende rudelic gheschoten van uut de huusen, uut de veinsteren boven ende beneden, over beede zijden der straten, dat men nauwelic en zach vanden roock. Up de plaetse vanden Passe, hadden zij een coorde dweers over ghespannen ende een looveren tente ghemaect. An de coorden wierpen zij fuseijen, die lettel dochten, ende int voornoemde loover tentkin daer deden zijt crakelen, ende rooctet als oft mer een veerken hadde ghesinghelt, ende men lieter bussen af ende zulcke grillen. Daer wart ooc een. saluacie met bussen ghedaen, wel xiiij in een huus. In de Langhemunte, jeghen over den Pauwinnesteen, ende alzoo

1 Daar het H. Sacrament rustte.

[p. 118]

de Langhemunte duere naer de Vrindachmaerct, ende voor de Meerseniershuus daer men tgheet¹ haut, daer lieten zij zeer veel bussen af, knielende up de maerct; ende ooc bedreef men crakijnghe in een looveren tente, ontrent de Ghulden Causse up de voornoemde Vrindachmaerct. Ende tSacrament gheweest hebbende al daude Veste omme, ende commende duer de Vlasmaerct, rustende ontrent den Lijnwaetrijnck, daer liet de voornoemde wachte wederom haer gheschut af, zeer hatelic ende rudelic, qualic voughende voor zulck een processie, daer mede zij schenen te jonghelueren onder tdecsel van een crijchsche devocie oft gheestelicheijt.

Ontrent desen tijt quam de mare te Ghendt, hoe dat de Duijtschen, die te Valenchiene laghen, hadden ghevanghen ghenomen zesse van haer oversten, de principael capiteijnen, te weten die capiteijnen van elck veendel; want daer laghen zes veendelen Duijtschen; maer zij waren meer dan noch zoo steerck van volcke dan de Spaensche veendelen, hebbende in elc van haren veendelen, zoo wij noch ghezeijt hebben, vier hondert vechtender mannen, ende hadden de zelve capiteijnen ghesloten oft ghebonden in een lanck ijsere, zijde an zijde, in een huus daer toe bequame. Hier inne waren die van Valenchiene zeer versaecht ende beroert, meenende dat die voornoemde Duijtsche crijschknechten eenen uploop maken zouden ende die stadt saccagieren oft berooven, mits dat zij haer oversten aldus vaste ghestelt hadden; maer die crijschknechten spraken hoofschelic tot haer weerden daer zij thuus laghen, dat zij gherust zouden willen wesen, haer en zoude van

1 Guet, wacht.

[p. 119]

hemlieden niet messchieden; maer zij haddent ghedaen ter ontlastijnghe vanden inzetenen Van Valenchiene, die zij niet betalen en conden vande costen, die zij hemlien afteerden, anghezien dat zij zelve niet betaelt en waren, ende en hadden in vijf maenden gheen ghelt ontfaen. Haer deerde, dat zij den ghemeenen huijsman lastich moesten zijn, waer af de rijcste ende principaelste cooplieden ende andere ghevlucht, ghedoot, ghevanghen, ghebannen ende haer ghoeden upghescreven waren, ende tschamel puepel bleef in die stadt, die en conden niet wel lijden den oncost vanden crijschvolcke ende werden daer duere uutgheteert. Aldus hadden zij haer capiteijnen ghevanghen ghezet, om dat zij te beter diligencie doen zouden om ghelt te ghecrijghen, daer mede dat zij betaelt mochten werden, ende alsdan haer huijsweerden betalen ende ghenouch doen. Met dese ende deserglielijcke woorden werde tghemeente van Valenchiene ghepaeijt ende te vreden ghestelt, die daer inne zeer ontrust gheweest hadden; maer veel te meer waren zij bedrouft, om dat daer curts uut haer stadt ghevoert waren wel hondert ende l. ghevanghenen, naer Bruessele, die zij schicten, dat alle onthalst ende ghehanghen zouden werden, ende alle haer ghoeden gheconfisquiert.