Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 105]

Cap. XXIII.

Hoe beede dees edel ende machtighe Graven haer toijsoenen afghenomen zijn ende verwesen zijn ter doot, ende hoe zij met grooter droufheijt vanden volcke, te Bruessel up een schavot onthooft zijn gheweest, ende alle haer ghoeden gheconfisquiert.

Beede dees ghevanghen Graven dan binnen Bruesel ghebrocht zijnde, zoo werden zij ghevanghen gheleijt up tBroothuus, up de maerct, ghesepareert van melcanderen; want Hoorne lach in den Inghele, wesende ooc tvoornoemde Broothuus. Ende tsavons ten xj hueren es dheere van Reesseghem gheghaen an de camere daer Egmont was, ende stack zijn hooft ter camer inne, maer en ghijnck niet binnen, ende Egmont vraechde hem, wat daer schuulde? Hij sprack: niet, heere; want hem deerde binnen te commen. Curts daer naer quam den duuck Darschot ende dheere van Barlaijmont in de voornoemde camere, den ghrave ghroetende, dewelcke hij vraechde, ofter gheen gracie voor hem en was? Zij spraken, dat haer leet was, dat zijn avontuere niet beter en was, ende dat zij doen moesten daertoe zij ghelast waren, dat was hem toijsoen dor af te doene, waer toe zij haer nochtans onweerdich kenden; maer hij sprack, dat zij haer last vulcommen zouden, ende dat zijt wel weerdich waren zulcx te doene. Aldus hebben zij hem zeer bedructelic de toijsoen coliere afghenomen, ende hij vermoedende, dat hij steerven zoude, heeft een misse up zijn camer doen celebreren tsmorghens ten drij hueren, die hij zelve diende, ende biechte hem ende ontfijnck tHelich Sacrament. Van ghelijcken was Hoorne ooc zijn toijsoen

[p. 106]

afghenomen, die van zeer edelen huse was vanden name van Montmorencij, uut den huijse van Vranckrijcke uut der croone ghedescendeert, zoo ooc Egmont onsen coninc bestaende was. Zij zouden tsmorghens ten vijf hueren ghejusticiert gheworden hebben, hadde hem den hanchman niet te zoucken ghemaect, den welcken ghevonden zijnde, gheliet hem zieck te zijne; waer up den duuck Dalve dede vraghen, of hij sdaechs te voren zieck gheweest hadde, ende hoorende dat neen, sprack dat hij zijnen dienst zoude doen, oft hij zouder anders in voorzien. Aldus ontrent den xj hueren voor den middach, wart Egmont up tschavot ghebrocht, ommerijncht van veel Spaensche soldaten. Bij hem was den bisscop van Ypre ende niemant meer, die knielde eerstmael, ende dede zijn ghebet, en den hanchman hilt hem bedect onder tvolck. Tschavot was al becleet met zwart laken, ende daer up stont een tafel met zwart ghedect, ende daer up stont een cruijseficx. Die Spaensche heeren ende andere waren al int zwarte, als rauwe draghende. Den duuck Dalve hilt hem absent. Men zecht, dat hij drouve was ende weende. Haerlier vonnesse hadde bedectelic onder zeker ghecommitteerde uutghesproken gheweest, dwelc men zeijde, dattet ghetermineert was bij den Paus, bij den Keijser, bij den coninc van Spaengien ende bij den coninc van Vrancrijcke, waer af hemlieden die brieven ende zeghele zouden ghetoocht gheweest hebben, ende dat onsen Coninc gheerne ghezien hadde, dat men Egmont te lijve behauden hadde om zijn groote weldaden den Coninc ende den lande ghedaen, ende dat hij zijn fauten up de Mooren, zijne vijanden, afquijten zoude; maer dattet niet helpen en mochte, want men zecht, datter wel xvij pointen oft articlen waren, die haer de doot propheteerden. Ende haerlier vonnesse was beghinnen pronon-

[p. 107]

chieren bij den secretarius Mestdach; maer hij bedwelmt zijnde, aperde zoo zeere, dat hij afliet ende ghaft een ander over, Spelle ghenaemt, die heeftet totten hende uutghesproken.

Aldus dan den voornoemden ghrave van Egmont, ghecommen zijnde up tschavot, daer de executie over zijnen edelen ende hooghen persoon gheschien zoude, ende den meester del campo ziende, dat hem Egmont bereet maecte om justicie te laten gheschiene, sprack tot hem: heere, vertouft noch een lettel; ende es ghereden tot den duuck Dalve, hem biddende (zoo men zecht) voor hem, ende wederom commende, sprack Egmont tot hem: wat nieu mare hij brachte. Hij sprack: zij en was noch niet ghoet; ende badt hem anderwaerf te willen vertouven, maer hij zeijde: neen, ic zie wel dattet verloren moijte es; ende heeft zijnen zwarten mantel, die hij over zijnen zwarten nachtkeerel hadde, afgheleijt, daer naer den voornoemden nachtkeerel. Doe zach men, dat zijn hemdecraghe afghesneden was, om zijnen hals bloot te maken. Hij hadde een zwart wambaeijs an ende zwarte caussen boven ghetrost met grogreijnen¹ saragossen tot over de knien commende, zoo mense doe drouch onder sommighe edelmannen. Hij hadde eenen zwarten hoet up thooft met een plumaige, die leijde hij ooc sebaerlic af. Tvolck weende talle canten, zoo dede ooc den meester del campo, ende Salinis ende een ghroote menichte van Spaensche soldaten. Hij hilt den bisscop van Ypre bij der handt, ende sprack: als ic u handt late ghaen, dan laet den scheerprechter ghewerden. Hij track zelve met zijnder eender handt een wit mutskin over zijn ooghen, vallende up zijn knien up een zwart cussen, ende doe es den hanchman

1 Van gros grain.

[p. 108]

eijmelic up tscavot ghecommen, een hebbelic man, ooc al int zwarte ghecleet, die dede zijnen mantel af ende zijnen rock uut tot in zijn hemde, waerom vele meenden, dattet ooc eenich edelman was, die hem bereedde om te steerven. Dat ghedaen zijnde, wart hem een cleen meskin toeghereect, daer mede heeft hij den ghrave, zonder hem ijewers el te ghenakene, thooft afghesleghen, ende track wederom af onder tvolck, zoo dat men niet en wiste wiet ghedaen hadde. Terstont quamen daer drij of vier heeren vander oorden, ende keerden tlichame metten buucke upwaert ende droughent an deen zijde vanden schavotte, welc schavot zeer ghroot was, ende leijdent daer neder, ende dectent met een zwart cleet, ende stelden een bernende toortse tzijnen hoofthende ende een tzijnen voeten.

Curts daer naer es den anderen ghrave ghevolcht, die sprack (onder ander woorden) vrijmoedelic den burghers an, zegghende: lieve borghers, en vreest niet te verliesen an mij. Al believet den Coninc mijn lijf ende ghoet te nemen, ghij zult noch wel betaelt zijn, ic late noch ghoets ghenouch achtere, ende dierghelijcke woorden. Ende voort schicte hij hem om te spreken woorden, die ter salicheijt dienden, ende es daer naer in den mannieren voorscreven ooc ghejusticiert gheweest. Van welcker justicie mij zulck verclaers niet en es ghedaen als vande justicie over den voornoemden ghrave van Egmont, moghelic daer uute, omme dies wille dat men zijn zaken meest ghade slouch, mits dat hij een heere van desen lande was ende ghouvernuer van Vlaenderen. Ende daer naer werden haerlier hoofden, twee hueren lanck, up ij ijseren ghestelt voor tstadthuus. Ghodt wille haerlieder zielen ontfaermen ende haer mesgrijpijnghe ghenadelic vergheven!

Een cleen dichtkin oft exclamacie hebbe ic metter aest

[p. 109]

ghestelt, dat den dach, dweder, den datum vander maent ende jaer in hem beghrijpt, zoo hier naer volcht:

O Saturnus¹, u seijsen heeft scheerp ghesneden,

Dat ghij up uwen dach, zonder eenich verbeden,

Hebt twee zoo edel bloumen doen verdwijnen.

Als in vele jaren waren in dit dal beneden,

Die des Arens vijanden hebben voortijts bestreden.

O Atrophos,², helpt ghij de zulcke pijnen,

Phebus³ en wilde zijn claer licht niet laten schijnen.

Nochtans was in Schorpio zijn residencie.

Up Bonifacius feeste⁴ schanc men bitter wijnen.

Duer dese bloedighe stranghe sentencie.

Borreas cauden blast⁵ quam in presencie.

Adams kinderen quellen als zijnde verstorbeert,

Om dat zoo edel princen vul excellencie

Met Mars zweert hebben der weerelt ghepasseert.

Den vijfsten junio, wert den tijt gheinscribeert,

Up den Sincxen avont xv^c tsestich achte.

O hooghe Jupiter⁶, die alle dijnck destineert,

Moet zoo ghemineert werden u edel gheslachte!

Ghaet over zulcke personagien van machte

U oordeel, wat zal dan taerm puepel gheschien?

Hoort men over Egmont ende Hoorne dees clachte,

Zoo moghen wij wel tot huwer ghenade vlien,

Dat ghij wat beters up ons allen wilt voorzien.

1 Naer Saturnus es den saterdach ghenaemt.

2 Bij Atrophos verstaet men de doot.

3 Bij Phoebus de zonne.

4 Twas doe Sente Bonifacius dach.

5 Twaeijde doe zeer caut.

6 Bij Jupiter verstaet dalmachtighe Ghodt.
(Aanteekeningen van den schrijver.)