Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 80]

Cap. XVI.

Vanden baliu van Meerlebeque tAelst ghevanghen; van acht Audenardijnen, die te Ghendt inneghebrocht waren, en wat men haer te laste leijde; van sommighe vlieghende maren; van meester Silvester Moenens te Ghendt; van sommighe leelicke woorden der Spaengiaerden, ende ander dijnck.

Up dees tijt zat noch ghevanghen Marten Damman, baliu van Meerlebeque, binnen der stede van Aelst, daer hij wel een alf jaer gheweest hadde ghevanghen. Onder ander ghuesche woorden ende weercken, eenen officier qualic voughende, zoude hij ooc ghezeijt hebben, ziende eenighe crancke oft quellende meinschen ligghen up den fiertel van eenich helich: hij hadde tzijnent een blaerde coe, hij wildese hemlieden wel leenen om up te ligghen, ende zouden lichte daer alzoo vele bate crijghen als up den fiertel.

Ontrent dees tijt waren te Ghendt inneghebrocht acht Audenardijnen, die vanden souverain met zijn officiers ende assistenten van Sente Pieters te Ghendt, wesende maer zij xvij in ghetale, durven anreesen hebben in een periculuese plaetse, te weten in den grooten bosch te Coecamere, streckende an Heneghauwe; maer de voornoemde officiers droncken den wijn, eer zij de zake anghijnghen, om dat zij haer te meer verstauten zouden. De informacie thaerlier laste ghehoort, was, dat zij rudelic in de keercken gheleeft hadden, smijtende ende slaende al om verre dat zij daer vonden, ende Ons Heere an tcruijsse, up eenen docsael, hadden zij onder af ghesleghen, zoo dat tcruuse niet die

[p. 81]

figuere Ons Heeren schandalueselic hijnck an een ijseren. ghaerde, daert boven mede vaste ghemaect was, dat welcke eenighe deden zwieren over ende weder, zegghende: her an, ghij moet weder ghaen hanghen.

De mare quam te Ghendt, up den xviij^en meij, xv^c lxviij, datter ontwijffelic ontrent een mijle van Cuelen, een groot heir van volcke verghaert was, dwelc met zijn grootheijt een deel mijlen landts beslouch, ende dit waren onse vijanden vande fugittijven ende verjaechde heeren ende princen.

In dlandt van Namen waren vijf veendelen te velde, zeer wel ghewapent ende ghemonteert, ende es aldaer een fraeij crijschvolck. Dese waren tot onser hulde; want dlandt van Namen es zeer catholicus; maer tvolck beclaechde daer zeere ende waren tonvreden, om dat zoo groote princen ende heeren ghevanghen ghehauden waren ende vluchten moesten ende haer ghoedijnghen gheconfisquiert waren.

Men schreef ontrent Curtrijcke pioniers uppe, ende ooc ontrent Ghendt, ende daer waren ooc een groot ghedeel waghenaers te Ghendt ghecommen bij schepenen vander Kuere, alwaer hemlieden bestedijnghe ghedaen was, bij tbernen vander keersse, ende moesten uuttrecken daer mense vandoen hebben zoude.

Meester Silvester Moenins, chirurgien vander stadt, hilt hem nu eijmelic uut den weghe, niet jeghenstaende dat hij verpoint was ende noch zeker ghestelt hadde voor een competente somme, boven alle zijn ghoet, met zijnen zone meester Lievin Moenens, procuruer bij der Kuere. Dese hadde mede gheweest up tghoijkin van Dierick Jooris te Wondelghem, alwaer upghedaen was bij eenen valschen predicant, van ghelt up te nemen tot lxxij duijsent ghuldenen, om daer mede up te lichten vier duijsent lichte

[p. 82]

peerden, om alzoo haer nieu religie ende ketterie metten zweerde te bescheermen. Men zecht, als hij zulcx hoorde, dat hij sprack: tes al quaet dat ghij doet, ende es zijnder veerden gheghaen, maer bleef daerinne te curt, dat hij desen boosen raet ende concept niet Heere ende Wet (als een ghoet burgher toebehoort) te kennen en ghaf. Daer was ooc eenen brief gheplant van sConincx weghen, onsen gheduchten heere, tupperste ghescreven in walsche, inhaudende zijn delicten, als dat hij zeker somme ghelts ontfaen hadde, die daer ghenoumt stont, om te distribueren ten upmaken van haerlier ghuekeercke, ende dat hij continuelicken, zonder eenich achterblijven, die valsche leeraers ende verleeders hooren predicken hadde.

Tonderste ghescrifte, in vlaemsche, hilt inne, hoe dat hij inghedaecht was te compareren voor den hertoghe van Halve, te Bruesele, ofte daer hij wesen zoude, binnen drijwaerf viii daghen, waer af den laetsten dach was up den 7 in wedemaent 1568, up de verbuerte van alle zijn ghoedijnghen ende van eeuwelic ghebannen te zijne.

Daer waren ooc twee of drij nobilisten van Ypre ghevlucht, die haer met de ghuesche heeren ghevoucht hadden, waer onder was eene vanden name Uutenhove, nobel ende rijcke, een floucx edelman.

Daer waren ooc ontrent dees tijt twee groote heeren ende officiers vanden ghrave van Egmont ghevanghen, ende de heere Van Vileers, in de battaille, die laetst ghesleghen was, heeft de ghuesen zeer den moet ghecranct, mits dat hij ghecreghen was ende bij den duuck Dalve als ghevanghen man ghezonden.

Te Bruessel en was alnoch niet ghejusticiert Franchoijs Hueriblock, noch den causmaker up Sente Pharahilden plaetse ghenaemt            (sic) hoewel dat men zeijde, dat

[p. 83]

hij tghebeente van Sente Pharahilde, in Sente Pharahildenkeercke te Ghendt, zoude een deel uuten fiertel ghenomen ende wech gheworpen hebben.

Daer waren Spaengiaerts ghelogiert tot Phelips Van den Bossche, bij de wevershuus, die zeijden, dat zij een vrauwe ende meijskin vermoort hadden ende haer ghelt ghenomen, maer dit en was die vrauwe ende meijskin niet, daer af wij voorscreven hebben; welck meijskin den moorder zeer om ghenade badt ende zijn moordenaeresse zegghende: hebt ghij vreese, dat ict zegghen zal, zoo snijt liever mijn tonghe af, ende laet mij doch leven; maer ten mocht haer niet ghebueren.

Daer zouden ooc Spaengiaerts ghezeijt hebben, ziende een zeer schoon ende vet kindt up dHoochpoort: ziet wat beteren cost ende spijse zoude datte zijn, als of zij canibaalsche oft meinscheneters maghen ghehadt hadden.

Een ander hadde zijnen weert veel ghelts afgheleent, ende, als hij hem niet meer leenen en wilde, ghesmeten. Dit quam zijn capiteijn ter hoore, die hem zelven daerom bij zijnen baerde track, om dat hij wech gheloopen was, maer hij dede hem bescrijven.

Daer en was gheen capiteijn vande Spaengiaerts zoo zeer ghepresen als den capiteijn vanden nieuwen casteele, Salines ghenaemt, die zijn knechten neerstelic beval, als zij haer servicium up Sente Pieters haelden, dat zij niet een stick meer nemen en zouden dan haer ghelast was, of hij zoudtse uphanghen; sprack ooc tot den burghers, dat zij vrijelic over zijn volck claghen zouden, als zij haer onrecht deden: hij zoudtse wel pugnieren. Maer vele lieden vreesende meerder dangier, en dorsten niet claghen ende droncken haer slaghen; want men zach, dat mer lettel mede proffijteerde. Ander lieden die beloofden haer

[p. 84]

macht zeere van haer soldaten, om dat zij zoo gheschict ende ghoethertich waren. Aldus ghijnct zeer onghelijck te weercke. Deene hadde gheluck ende dander zach daer up. Zij verleijden ende foerierden haer zelven alle reijsen, niet jeghenstaende dattet haer verboden was, ende als men niet jueste haer willekin en dede, trocken uut der lieden huusen, ende maecten, dat daer ander snoode bouven voren quamen, wel noch zoo vele, ofte zij roijdense up ende maectense quaet, om dat de lieden te beter zouden leeren verdraghen haer eijghen quaetheijt; jaechden ooc haer peerden in den Ham ende elder in der lieden ghers; maer wart haer wedere van hare capiteijnen verboden.