Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 70]

Cap. XIV.

Van een stranghe justicie over eenen Spaenschen moordeneere ende een vlaemsche moordenaresse te Ghendt ghedaen, ende hoe versteent ende onversaecht dat zij waren, bijsonder was den man verhert tot in de laetste wijle zijns levens.

Up den xiij^en dach van meije, donderdach zijnde, was den coninc vande moorknechten, zoo hij mij verclaerde, tsmorghens ten viij hueren doen ghereet maken eenen ketele ende boschcolen, een vremde nijptanghe ende ander instrumenten; want dat was den dach dat dien Spaengiaert, die de moort vander vrauwe voornoumd ghedaen hadde ende tmeijskin zouden moeten ghaen steerven. Overzulcx was daer een nieu ghalghe ghetemmert ende upgherecht jeghen over thuus, daer de moorden gheschiet waren, welcke ghalghe een alf potente ende zeer neder was. Ende ontrent den x hueren wart daer eenen waghen ghebrocht vanden schepenhuuse af tot up de Pharahilden plaetse, up welcken waghen een schavot ghetemmert was ende twee blocken oft bancken, deen hoogher dan dandere, ende up de hoochste banck was een nieu ijser ghesmeet recht up commende, ende hebbende boven een cromde als de lene van eenen leenstoel, alwaer up elck hende een ghat was, ende beneden twee crammen ter zijden in de meeste blocken, ende in de minste ooc twee crammen. Daer stont ooc up den waghen, achter den voornoemden ketele, groot als eenen waschketele, daer een groot ijseren instrument in stont, als een tanghe met twee blaren, ghenouch als een cruwafel-hijsere, ende daer laghen brandende boschcolen in, die zeer roocten, om die

[p. 71]

voornoemde tanghe heet te maken. Daer lach ooc in een mande eenen blaesbalch ende ander dijnck. Daer lach ooc up tscavot, dat up den waghen ghetemmert was, eenen beetele ende eenen hauten hamere. Den waghen was ommerijnct van zes of acht Spaensche busschieters te peerde, ende de guarde vanden sGraven Casteele was daer ooc ontrent; zoo ooc was te peerde haerlier provoostkin, een curt fijn baeskin, wel vlaemsch connende. Ende curts daer naer wart den waghen ghevoert, als of men hem naer de Hooftbrugghe hadde willen beweghen; maer twas om dat hij keeren zoude, om weder den wech te rijden, die hij ghecommen was. Ende ontrent een alf huere daer naer, es den voornoemden pacient uuten voornoemden casteele ghebrocht, tusschen die handen vanden Spaengiaerden, naect tot den ghurtrieme, een delu magher man, leelic van ghezichte. Men zach up zijnen rugghe dat hij ghegheesselt hadde gheweest, ende an zijn voorhooft dat hij ghepijnt was, zoo men wilde zegghen, meer dan eens, ja, drij reijsen, ende loochende telcken zijn feijt, buten der pijne zijnde, dwelc hij in de pijne ghekent hadde. Hij was van ghoeder lijnchden hebbende an twee nieu duersneden ghetroste caussen, zoose de crijschlieden doe droughen; hij hadde lettel baerts, van auderdom mocht hij zijn xliiij jaren. Tmeijskin was achter hem brocht, die was jonck van ontrent xx jaren, curtachtich ende redelicken schoone, ende die hadde beede de aermen bloot. Daer volchden twee Onser Vrauwenbroeders, om hemlien wat ghoets te zegghen. Haerlier handen waren voren ghebonden. Daer naer heeft den hanchman den voornoemden Spaengiart met een leere up den waghen gheleet, ende up den meesten block doen nederzitten, metten rugghe ontrent den schauderen int voornoemde crom ijsere ghevoucht, daer hij een coordekin rontom zijn burst ghebonden

[p. 72]

heeft ende duer de ghaten vanden ijsere vastghemaect; heeft hem ooc met een coordekin vastghebonden an den rechten staeck vanden ijser nederwaert, zijn lichaem bevanghende, heeft ooc zijn beenen an de voornoemde crammen an elcke zijde vaste ghebonden. Hem wart ghegheven een cruceficx in dhandt, dwelck verchiert was an tcruijsse met looverkins ende gheschildert, dat hij somtijts custe, ende sprack nochtans in spaensche, dat hem Ghodt zijn rijcke ontzegghen moeste, indien hij in dat stick beschuldich was; ende hadde ooc ghezeijt, eer hij uuten casteele quam, dat hij den duvel zijn ziele ghaf, indien hij daer inne beschuldich was, dwelc tvoornoemde meijskin hem nochtans in zijn aenzicht upzeijde, zegghende: de vrauwe hebt ghij verwurcht, ende mits dat tjonc meijskin van verscrictheijt creesch zoo hebt ghij mij bevolen die toe te schieten ende ooc te verwurghen, up dat niet uutcommen en zoude, ende hebt mij ghedreecht te duersteken indien icx niet en dade; ende als ghij met dander ghedaen hadt, quaemt ghij mij helpen tmeijskin expedieren. Daer naer werden hem met eenen snuutdouck vanden scheerprechter zijn ooghen verbonden. Dit aldus wesende, wart de moordenaresse, die dat ghezeijt hadde, ooc up den waghen ghebrocht ende ghestelt metten rugghe jeghen den anderen, ende wart an haer aermen vaste ghemaect beneden an de crammen, die in haren block ghesleghen waren, ende haer lichaem ooc ghebonden an den ijzeren staeck, de welcke zach alleleens als oft haer de zake niet angheghaen en hadde, ende gheliet haer alzoo wel ghemoett ende onverschrict, als oft zij ter bruloft ghereden hadde. Zij hilp de zaken beschicken met den woorden, zegghende: laet alhier de broers up den waghen commen, ende dierghelijcke, als oft haer een vermaken gheweest hadde. Veel lieden hadden compassie

[p. 73]

met haer joncheijt; maer ziende haer groote hertheijt ende cloucheijt van herten, creghen te minder compassie up haer, dwelc een teeken was van eenen couraigiuesen edelen moet, hadder dat onverandtwoordelic feijt niet gheweest; want, lieve, hadt ghijse ghezien, ghij hadt ghezeijt, dat ghij een ander Epijtaris¹ oft Leena ghezien hadt, bereet onversaecht om alle tormenten te lijden. Den moet vanden man scheen zeer boos ende eerch zijnde, die ooc lettel weercx vander zake scheen makende.

Aldus desen waghen met dees hoolicke vracht voortrijdende, tot daer beede de potenten stonden, om dat daer een vierweechscheede schijnt, zijnde aldaer men ghaet naer de Leije ende sGravenbrugghe, zoo was den waghen daer weder doen stille hauden, ende hem wart daer met der heeter ijseren tanghe de eerste nepe in zijnen slijncken aerme ghegheven, boven den helleboghe, zoo dat men hem metter ghrepe hoorde eenen roup roupen, ende daernaer niet meer. Alzoo werden zij ghevoert over de sGravenbrugghe, Vischmaerct, duer de Langhemunte tot op de Vrindachmaerct, ende daer was hem de ij^e nepe in een van zijn aermen ghegheven. Daer naer werden zij ghebrocht ten Zantbeerch uppe, ende commende voor tSchepenhuus jeghen over tbreteck, daer den onderbaliu ende sommighe schepenen stonden int breteck, wart hem de derde nepe wel ende stijf ghegheven, ende den pacient riep ooc herde lude, ende de voornoemde nepen schenen zijnde ghelu plaesters oft seroenen², palmen breet, gheprent in tvleesch. Doe werden zij ghevoert over de Vischmaerct tot up den Coorenaert, ende daer wart hem de vierde nepe in zijn aermen ghe-

1 Epicharis.

2 Zalfplaasters.

[p. 74]

gheven, ende commende duer de Veltstrate tot an den voet vander Fremenuerenbrugghe, daer wart hem de vijfste nepe ghegheven. Van daer voort en wart hij niet meer ghenepen, maer werden ghevoert al Onderbeerghen, neffens den Predicheeren, tot voor thuus daer de moorden ghebuert waren. Daer hadde hij veel kijfwoorden jeghen de Spaensche officiers, ende daer wart hij vanden waghen ghedaen, ende met den beetel ende hamer, up eenen block, zijn rechter handt afghesleghen, daer hij gheen gheruchte in en maecte. Te voren hadde den hanchman de stroppen ende coorden an de potente vaste ghemaect, zijn leere ghebonden, etc. Dit zach al cloucmoedelic tvoornoemde meijskin, ende wart nochtans somtijts bespeijt van zijnen bloede; want zijnen eenen aerme wart zeer bloedende. Zoo dede ooc de plaetse an den aerm daer de handt afghesleghen was, zoo dat zijn ghelu caussen ter zijden an de boffen besturt waren met eenen plasch van zijnen bloede, ende wart alzoo ghehanghen, sonder eenich vermaen van Godt te maken, ja, onschuldichde hem noch vander moert, ende riep an Sente Maria van Loreten, dat zij van zijn onschult mirakel tooghen wilde; maer daer en es gheen mirakel geschiet; want de Helighen en ontschuldighen gheen valscheijt. Hij en hadde hem ooc niet willen biechten oft met Ghodt versoenen, maer starf hertneckich ende hooveerdich, kijvende jeghen de justicie, dwelck gruwelic om hooren was. Tmeijskin, mits dat de ghalghe zoo neder was ende den waghen daer onder stont, was zoo bij desen pacient, haer boel, ende zach hem alzoo welverwurghen alst moghelic was, zeer bebloet ende verbrant zijnde, mesmaect als oft hij van Calisthenes martirien medeghedeelt hadde; maer zij en scheen daer niet met allen in beroert zijnde. Daer naer werden haer met de voornoemde heete tanghe, die den hanchman uut den

[p. 75]

ketel met de bernende colen track, ooc drije nepen in haer bloote aermen ghegheven, daer zij gheen sonderlinghe gheluut af en maecte. Zij begheerde an den hanchman, voor haer doot, haer ooghen ontbonden te hebben, om dat zij zoude moghen noch eens de weerelt zien, ende badt dat de Vlamijnghen haer zouden willen wachten van an zulcke quade feijten te commen, sprack ooc rustich, in spaensche, den provoost ende spaensche officiers an, jeghen hemlien zegghende: adieu adieu, s^r; maer en creech gheen andtwoorde, als eene daer men lettel up achte. Zij waren oock noch al verstoort ende verbost van moede, vande strijtwoorden vanden gheexecuteerden moordenare, ende alzoo wart zij daer naer bij hem ghehanghen. Doot zijnde wart haer vanden hanchman eenen douck voor haer aenzicht ghebonden, ende den man eenen douck an zijnen aerme daer dhandt afghecapt was, ende alzoo track elc zijnder veerden, ende was ter alver huere vanden twaleven al ghedaen. Men lietse daer hanghen ten tooghe, dwelc een leelic zien was, om dat zij zoo neder hijnghen.