Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 64]

Cap. XIII.

Hoe Dierick Jooris ghevanghen was ende waer af dat hij bedreghen was; van diveersche nieumaren; ende hoe te Ghendt een vrauwe vermoort was ende een meijskin van eenen Spaengiaert met zijn snoere, en hoe hij hem hadde in de vanghenesse ende andere; ende hoe Quickelbeerghe ende Jacob De Vroe gheëxecuteert werden.

Up den vij^en in meij, vrindach wesende, was Dierick Jooris ghevanghen, in deser mannieren: daer es ghecommen broeder Jan Vanderhaghen, predicant Dominicaen, met drij of vier Spaengiaerts, ende passeerden daer voor zijn duere ende zaghen zeere in zijn huus. Int hende vraechden zij zijn huijsvrauwe of hij thuijs was, zij hadden hem wel willen spreken. Zij zeijde: neen hij; maer dat zij hem curts verwachte vanden sGrave Casteele daer hij gheghaen was. Zij ghelieten haer, dat zij wat bezien wilden van zijnen huijsraet, en terwijlen quam den man, den welcken zij hemlieden ghewesen heeft, zegghende: ziet, mijn man comt daer, spreect hem zelve. Dus zijn zij hem angheghaen ende hebben hem ghevanghen ghenomen, ende hebben hem gheleet tot den meester del campo, waerinne dwijf zeer versleghen was. Daer zijnde, heeft hij ontrent den avonde om eenen stoop wijns ghezonden, om zijn avontmael te doene ende om zijn wijf oft ijemant van zijne kinderen daer bij te hebben; maer dwijf en begheerde niet te commen, zegghende, dat zij te drouve was, maer liet sommighe van haren kinderen ghaen, ende curts daer naer quam eenen Spaengiaert zijn wijf vertroosten, zegghende: en vreest niet, u man zal aest uut

[p. 65]

commen, binnen eenen dach of twee. Maer emmer wart van hemlien zijn huus besocht naer eenighe brieven oft litteraigen. Zijn vrienden zeijden, dat hij tanderen tijden beschuldicht hadde gheweest van een manneken zijn partije, die zoude hem wederom overghedreghen hebben ten Predicheeren, als dat hij te Lokeren zoude ghepredict hebben, ende daer men een kindt te christenen drouch, ghezeijt hebben: ghevet tkindt hier, ic zalt alzoo wel in een ghreppe doopen als daer ghijt draecht; welcke propoosten zeer leelic waren; maer den baliu van Lokeren zoude den voornoemden Dierick daer af gheheel onschuldicht hebben, als achter hem verziert, zegghende: was hij nieuwers af el bedreghen, hij wilde hem uut crijghen eer twee daghen. Emmer was de vergharinghe vande ghuesen, als zij jeghen de Coninclicke Majesteijt conspiereerden, up zijn mote¹ tot Wondelghem ghehauden; maer men wilde zegghen, dat hij alsdoe niet thuus en was, maer uuter stede ghereijst, hoe wel dat eenighe presumeerden, dat hij vander zake wel gheweten hadde. Daer werden ooc veel brieven ende litteraigen uut zijnen huuse ghehaelt. Hij woonde in de Clocke te Putte, ende was een rijcke wel ghestelt coopman.

Daer hadden over vier of vijf daghen leelicke maren bedectelic achter de straten gheghaen, als datter een groot volck lancxt den Rijn afquam, waer inne vele ghoede lieden zeere verscrict waren, vreesende dat wij al dlandt vul oorloghen hebben zouden. Men hadde ooc een groot upzien up Vrancrijcke of up die van Condees zijde waren, of zij ijet bedreven zouden hebben up dese landen.

Maer daer naer esser troost ghecommen ghemijnghelt met

1 Buitengoedje.

[p. 66]

droufheijt, maer minder dan de voorghaende, dat was dat dit volck datter afquam onse vrienden waren, Italianen ende andere, die den Coninc afzant ghenouch den wech die den duuck Dalve ghecommen was, om dees landen te helpen bescheermen, ende datter noch eenen hoop Spaengiaerts ter zee afcommen zouden. Dit was een beter mare dan deerste, maer nochtans drouve, mits dat die landen verlast ende zeer vertraveilliert waren vande soldaten, ende aldus doende noch meer zouden werden. Ander zeijden, als sommighe souverainen, dat zij uutghezonden hadden zeker dienaers, eenen naer Ardennen, een ander naer Cleven, een derde naer Vrancrijck oft Ludick, om te beziene ofter ijewers eenich volck verghaert was, de welcke, alomme gheweest hebbende, verclaerden, dat zij nieuwers gheen crijschvolck ghewaer gheworden en hadden, dan een lettel in dlandt van Cleven, die men meende, dat onse vrienden waren.

Up den viij^en in meije, zaterdach wesende, ghebuerde een leelick ende afgrijselic stick te Ghendt, ten huijse van Lievin Serjant, metsere, wonende neffens thof van Ravesteijn, Onderbeerghen, want daer eenen spaenschen soldaet ghelogiert was, die een vlaemsch meijskin hilt, wesende van Sente Pieters, de dochter van eenen Jacob, schoenlapperkin, een cleen audt mannekin, dat plach te roupen ghuelap, ander zegghen, dat zij was de dochter van meester Jacob Schoenlap, die te Ghendt ghebannen ende ghegheesselt hadde gheweest van een manniere van tooverie die hij huseerde, een cleen persoon, jonck ende vet ende ghaende jent int abijt. Desen bouve meerckende oft bemoedende, dat den man van huus was ghereijst, in zijn affairen ofte weerck, ende dat daer redelic ghelt ten huuse was, dat zij moghelic met haren zueren aerbeijt ghewonnen hadden, zoo

[p. 67]

heeft hij tsavonts die vrauwe vanden huijse (die hem niet mesdaen en hadde, maer hem groote weldaet ende vriendtschap ghedaen hadde, als hem gheleent hebbende wel lxxx realen, zijn dijnghen dicwils uut der pusseme ghelost, ende zijn hemden ende cleeren vermaect) met een coorde verwurcht, ende haer ghewoelt met eenen stocke an de coorde, in zulcker mannieren datter de doot naer ghevolcht es, ende noch niet te vreden wesende oft vreesende dattet uut commen zoude, heeft zijn hoerkin doen anreesen een jonck meijskin van xij of xiij jaren, daer ten huijse wonende, zoo dat zijt ooc verwurcht heeft ofte den crop inghedauwen, zoo dat men zach dat haer den mont met zulck ghewelt toeghedauwen was, datter ghaten in de leppen bevonden waren van tcrabbelen vande naghelen, ende es voort gheghaen ende heeft openghebroken tritsooren, ghaerderoben ende scrijnen, daer dat hij vermoedde, dat ghelt zoude moghen wesen, ende heeftet al gherooft ende ghespoelliert, ende es alzoo uutgheghaen met zijn hoerkin. Ende mits dat thuus bleef ghesloten staende, zoo en wisten de ghebueren niet waert looch, dat die lieden van dien huse haer dueren ende veinsteren niet up en deden; ende daer es een murckelijnghe ghecommen; want thuus bleef wel twee daghen ghesloten staende. Daer naer es ghecommen een vande zonen ten huijse, die elders woonachtich was, ende heeft zoo veel ghedaen, dat hij die duere open ghebroken heeft, ende binnen commende heeft met den ghebueren dit deerlic stick ghezien ende ghewaer gheworden, zeer onstelt ende verscrict wesende, zoot wel reden was; ende de mare es terstont ghevloghen al Ghendt duere. Smorghens vrouch, up den x^en dach van meije, den moordenare was ooc ghecreghen ende ghevanghen, ende van ghelijcken zijn moordenaeresse, zijn hoerkin, ende werden up tsGraven Casteel

[p. 68]

gheleet, ende zach daer al die ander ghevanghen ghuesen, up die plaetse corderen ende spelen, ende ziende dat hem den provoost wilde strictelic ghevanghen legghen, sprack: wilt ghij mij doen meer dan dese Lutheranen? Hoe, sprack den provoost, ghij bouve, u stick es tien mael eerghere; ende stack hem bij den necke in een cot, zegghende: ghij en hebt niet alleene u, maer al de Spaensche nacie onteert ende gheschandalizeert: u zal ooc loon naer weercken gheschien. Ende ten schilde niet vele oft hij en zoude hem gesleghen hebben. Daer lach een ander Spaengiaert ghevanghen, een jonck ghezelle, die verre van anderen zinne was, metten welcken ic ooc ghegheten ende ghedroncken hebbe, mits dattet alzoo te pass quam; ende die ander ghevanghen Vlamijnghen ghaven ghetughenesse van hem, dat hij de Vlamijnghen groote jonste drouch, zegghende vrijelic uut, dat hier was al een beter mijne van volcke dan in Spaengien, ende dat hem deerde, dat zoo veel lieden van dese landen ghevanghen ghehauden worden, die meer schenen te hebben een godtzouckelicheijt dan eenighe ander vileijn mesdaet, waeromme men haer dijnghen met ghoeden ooghen ende medelijden behoorde te anziene. Om dese ende deser ghelijcke woorden was hij van dander Vlaemsche ghevanghenen wel bemint. Maer al veel anders wasser een ander van haer, een audt Spaengiaerdekin, verwurtelt in zijn boosheijt, die alle de Vlaemsche ghevanghenen weinschte ghehanghen te zijne ende was zoo fenijnich van herten, dat hij lude riep, alsser eenen inghebracht was die eenen gheluwen rock dronch, ende was de levereije van mijn heere van Reesseghem, die hij diende, een Westerlijnck van Hasebrouck, die van dat hij niet vuldaen en hadde van eenen neerslach, ghevanghen was, zegghende: ziet, ziet dat es eene vanden volcke vanden prince van Condée, hancht up,

[p. 69]

hancht up; tes een treditor oft verrader! Als oft hij uut tcoluer vanden rock een jugement gheven wilde, als een onredelic onverstandich wilt dier.

Up den xij^en in meije, tsmorghens ten vijf hueren, moeste een drouf inbijt ghaen smaken een joncxkin ghenaemt Van de Quickelbeerghe, zeer constich in wapen steenen ende ander subtijl dijnghen te graveren ende zijn colueren te gheven, ende was van Sente Pieters, maer niet Lucas Van Quickelbeerghe, die met Pieter Van Beque plach te wonen, die noch constigher ende exquisijter van zulcke schulperinghe was; maer desen mesdoender zoude van bastardijen gheweest zijn, ende zoude hem te breet ghemoeijt hebben in de ghueserie ende keercbreken, ende hadde langhe ghevanghen ghezeten int sausselet. Zoo ooc van ghelijcken moeste ghaen steerven eenen Jacob De Vroe, metsercnape van zijn ambacht, ghenouch om ghelijcke zaken. Ende werden ter voornoemde hueren uuten sausselette ghevoert, ende den eersten ghenoumden buten der Petercelie poorte, ontrent den Drijpickel onthooft, ende den anderen aldaer ghehanghen; ende zoude den eersten oock ghehanghen hebben, ten hadde ghedaen dat hij hem bekeert hadde ende int aude catholijck gheloove ghestorven ware, waeromme ooc zijn lichame in de stadt ghebrocht was ende up tghewijdde beghraven; maer den anderen bleef der craeijen ende raven aes.