Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. XI.

Van quade maren ende tquaet voornemen vanden prince van Orainge; ende hoe ootmoedelic men supplieerde om Franchoijs Hueriblock; ende hoe Lievin Brakelman inneghedaecht was; ende hoe tAndtweerpen verboden was quade maren te zaeijen; hoe oneerlic die Spaengiaerts te Ghendt int Vleeschhuus leefden, ende hoe mesjantelic een capiteijn eenen man vander stadt quetste.

Men zeijde ooc uutghaende april xv^c lxviij, hoe datter veel volcx was in ende ontrent dat stedekin Ghrave, ende in ende ontrent Wesele. Ghrave en es maer een cleen stedekin als Lessene; maer den vierden in meij lxviij zoo was tvolc zeer bevreest, hoorende datter zoo machtich een volck lancxt den Rijn afquam. Dit leijde men al toe den prince van Oraingien, diet zeer speet, dat men hier zijn ghoet aldus confiscquierde. Men leijde hem nochtans principalic alle dees muterien te laste, dat welcke den grave van Egmont ende meer ander ghuesche heeren zelve niet en wisten, hoe breet dat Oraingie de zake anghrijpen zoude, voor anderstont dat zij haer int streck vonden ende de zake angheleijt was; want men zeijde pleijnelic, (dwelck een zeer quaet ongheoorlooft voornemen was), als dat hij gheschict hadde, om te beter tzijnen vermete te comene, de Coninc onsen souverainen heere, hier uut zijn

[p. 56]

landen te hauden ende sommighe voor de zijne te hauden ende bescheermen, ende hier een nieu ketters gheloove up te rechten ende te onderhauden, te weten die valsche leeringhen van Luther ende Johannes Calvijn. Dlandt was nu al vul verraderien: twas een droncken oorloghe, en vele nament qualic, dat bij den hertoghe van Halve gheen gracie te vinden en was. Die raetsheeren en hadden gheen zegghen daer in, dan doctuer Vergas ende Del Rijo, ende zijnen persoon voor al, hij fondeerde hem up tlast vanden Coninc. Maer hoe zeere dat men vervolchde om te hebben verzoetenesse van Franchoijs Hueriblock (want de vrienden van zijns wijfs zijde daer macht vele om deden), nochtans en conde men anders vanden Duuck niet verweerven dan verlanghenesse van tijde, tot dat zij in Spaengien ghezonden hadden ende advijs ghehaelt vanden Coninc. De voornoemde vrienden hadden ootmoedelic ghesupplieert ende verkent zijn schult uut zijnen name, zonder eenighe bewimpelinghe, biddende alleenlic om gracie ende dat hem zoude moghen ghejont werden, boven de confiscatie van alle zijne ghoedijnghen, in een clooster te ghane ende daer alle zijn leefdaghe penitencie te doene, welcke zaken (zoot wel te dijncken es) zij overzonden naer Spaengien.

Up den v^en in meije, woonsdach wesende, hoorde men, dat Lievin Brakelman ooc inne ghedacht was ende was ten bretecke¹ uutghelesen, ende stont zijnen name gheplant voor tSchepenhuus, te compareren bij den duuck Dalve binnen drij acht daghen, maendach eerstcommende wesende den eersten, up eeuwelic ghebannen te zijne ende confiscatie van alle zijn ghoet. Hij was een rijcke jonckman, woonde

1 Pui.

[p. 57]

up tPas, in een schoon nieu huus met zeer schoon eerfve, an dwater an twee zijden commende, maer hilt hem absent. Hij hadde zeer vele ghereede pennijnghen, die hij ghewonnen hadde metten coorencoop, secreet verstant met Michiel Brakelman zijnen broeder hebbende, die cleercq vande cooplieden vanden coorne ter Leijen was ende meest al de secreten van dien wiste, waeromme hij gheen coopmanschappe doen en mochte dat ment wiste, maer reveleerdet (zoo men meende) zijnen broeder voornoemt, waeromme den voornoemden Lievin niet wel metten ghemeente ghemoghen en was, om dat hij zoo zwaer een ghoet wan in den dieren coop coorens, diet vier jaren te voren gheweest hadde, ende zeer straf in zijn coopmanschepe hiet zijnde. Men leijde hem te laste, als dat hij ontfanck ghehadt hadde vande pennijnghen, die ten upmaken vande ghuekeercke ghegheven waren, ende hij meende daer inne lettel of niet mesdaen te hebben, mits dat dezelve keercke ghemaect was bij consente van Egmont, ende dat hemlien de plaetse ghedesingneert oft ghewesen was daer mense stellen zoude. Niet min, hij was ghehauden voor crijme lese-maieste ghedaen te hebben ende tgheloove ghequetst te hebben; want daer wart ooc in walsche uutghelesen, als dat hij xx ponden grooten tot der ghuekeercke ghegheven hadde ende noch xx ghuldenen den aermen, met condicie dat zij daer ende nieuwers el tsermoene ghaen en zouden, dwelc sticken waren van quader consequencie ende smakende naer sedicie ende comocie; nochtans hadde hij langhe hem vertoocht te Ghendt, eenen tijt te voren wech gheweest hebbende, als die ghoede vrienden hadde, die hem veel dijncx adverteerden ende bij den Hove in zijn stede waren.

Ende om dat tAndtweerpen ende eldere ghezeijt wart,

[p. 58]

hoe dat de Duijtschen gheweldelic den Rijn afquamen, zoo was tAndtweerpen verboden zulcke maren te zaeijen, up de verbuerte vanden lijve ende ontpoortert te zijne, ofte ten ware dat zij zulcx conden bewijsen waerachtich te wesen. Ooc scheent te Ghendt nochtans, datter die Spaengiaerts in beroert ende verscrict waren. Vele ghoede lieden van Ghendt, boven dat zij jammerlic met hemlien ghetraveilliert bleven, hadden ooc groote vreese of zij de stadt rooven oft pilgieren zouden oft eenighe oorzake daertoe zoucken. Men zach ooc tvleeschhuijs niet alf ghestoffeert van vleesche, ende tzelve datter was was hoolic vleesch, ende dat quam bij om dattet die Spaengiaerts met ghewelde namen, al wast van iij grooten tpont, costelic vleesch, ende en betaelden maer eenen stuver vanden ponde daer voren, zoo dat de vleeschhauwers an zulck vleesch deen derde verloren, ende creghen alle reijsen kinnebacksmeten oft rappieren naer dlijf ofte sticken vleesch in haer aenzichten, waeromme de vleeschhauwers die burghers vander stadt te kennen ghaven, in secrete, dat zij ghoet vleesch bedect in masieren ende elder hadden, legghende daer haer droochcleeren ende halme uppe, om dat die Spaensche niet meercken en zouden, sloughent ende vercochtent ooc bedectelic de lieden vander stadt, up dattet haer niet ghenomen en werde; rieden ooc sommighe lieden, dat zijt bedect draghen zouden; want, zeijden zij, die Spaensche pleghent somtijts de lieden te nemene voor hemlien, mits betalende dattet haer ghecost hadde oft min. Daer wasser sommighe bij den necke ghefact van haer officiers, maer zij en lietent daer niet omme. Dit was eensdeels bij ghecommen bij dat den meester del campo tvleesch doen flueren hadde als rentvleesch, calfvleesch, werenvleesch, baecvleesch, lammerenvleesch, etc., elc ulp zijnen prijs, ende hadde int beghinsel van meije

[p. 59]

eenen brief doen planten voor tvleeschhuus, zulcx inhaudende, waeromme die vleeschhauwers sloughen aude quenen van coeijen, blauwe calvers ende aerme lammers ende weeren, mits dat zij haer beste vleesch daeromme niet gheven en mochten; want rijns-wijn ghelt meer dan petau, ende dit en wilden die slichtaerts van Spaengien niet verstaen, waeromme zij moesten met vleesch van lijfkin ghedoen, ende wel te rechte; want eijst zoo de manniere in Spaengien van haer gheeten vleesch, dat zij dan daer ghaen. Elck landt heeft zijn costume ende natuere. Hier uut vreesden sommighe, dat die soldaten zouden buten ghaen up den landtman ende halen daer zelve de vette beesten, oft zoude gheschepen werden bij den magistraet vander stadt, tweewaerf de weke ofte meer, inne te doen roupen de lieden van buten om haer vleesch zelve te slane ende venten, ghelijc men te Lueven, Bruessel ende elder pleecht te doene.

Up desen tijt, was eenen man, wonende in de Burchstrate (die zeer schoon stoelen maecte, met leder overdect, makende ooc laden van bussen ende ander dijnck), ontboden ontrent zijnen huijse van eenen capiteijn vande Spaengiaerts, die twee of drij laden van bussen begheerde ghemaect te hebben, dwelc hij wel an nam, maer zeijde, dat hij hem daer inne niet en conde zoo aest ghedienen als hij wel begheerde, mits dat hij van ander soldaten ooc weerck hadde, die daer zeer aestich mede waren, ende waren haestich van hoofde en zouden hem moghen ongherief doen, indien hijt niet ten zekeren daghe (zoo hij haer belooft hadde) ghedaen en hadde. Dit hoorende den capiteijn, als een snoot onverstandel hondt, slouch den aermen weercman met zijnen rappier dat hij hem thooft cloofde, ende ghaf hem noch twee of drij hauwen in de schauderen, als oft hij in

[p. 60]

eenen vleeschblock ghecapt hadde als vermoordende den man. Hij was vanden haren ghevanghen ende wech gheleet.