Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. IX.

Van een verghaderinghe ende, faussen alaerme vande Spaensche busschieters te Ghendt, om een victorie vercreghen jeghen de heretijcquen, ende hoe daer af diveerschelic ghesproken was; hoe men vreesde, dat die Hughenoijsen poochden in te nemen Sente Omaers ende die stadt van Ludicke, ende hoe daer up eenen edelman als verrader ghevanghen ende naer Bruessel ghezonden was.

Up den zelven dach, naer der noene, zoo verghaerden die Spaengiaerts, die te Ghendt laghen, van alle canten, alleene busgheschut ende gheen andere, in grooten ghetale, welcke

[p. 46]

arckebussiers trocken ende verghaerden up de Vrindachmaerct, ende hilden daer een groot schutgheveerte, langhe ende vele. Daernaer quamen zij af, een deel trocken al over den curten Steendam ende een ander deel al tPas, ende een derde deel al Crommenhessche over de hauten brugghe, alle naer tnieu casteel. Daer schoot men groote sticken gheschuts af, die up tcasteel laghen, ten diveersche stonden, oock langhe duerende, ende die ander soldaten, die up de mueren vanden casteele waren, lieten ooc haer handtbussen af, maer veel meerder ende excessijvere was tgheruchte van tbusgheschut van die voor tnieu casteel ghecommen waren ende tzelve ommerijncht hadden; want taflaten van die menichte van haren handtbussen en scheen anders niet dan eenen eenparighen donder te wesen. Dit duerde tot naer den vij hueren in den avont, ende tot den ix ende x hueren schoot men noch up tcasteel groote sticx af, naer dat de voornoemde arckebussiers wederom, in oorden afghecommen waren, alle al de hauten uptreckende brugghe, quamen alzoo al Crommenhessche voornoumt over de Nieubrugghe, de Nieustrate, Veemaerct, Cammestrate weder tot up de Vrindachmaerct met spelende trommelen. Sommighe hadden, eene, som ij, som drije tseffens ende altemet, een feijfel. Desen ghanck duerde wel een ghesleghen huere lanck, al niet dan arckebussiers ende gheen ghewapende knechten, die de spijssen draghen, dan dat zij alleene stormhoeden up hadden, van ijsere ende stael, waerup up de achterste meijkins ende teekenen van triumphen ghesteken waren.

De Spaengiaerts deden steerckelic de mare ghaen, dat dese triumphe ghedaen, was ter blijder ghedijnckenesse vander verscher victorie, die zij ghehadt zouden hebben up eenen hoop Lutheranen, crijschvolck wesende, ende die

[p. 47]

ontrent die stadt van Namen meenden te passeren, ende zouden met vijf veendelen Spaengiaerts versleghen hebben, zom zeijden zij vijf duijsent, som iiij duijsent Lutheranen al meest Walen, die haer wel drij hueren lanck zeer mannelic tot over haer knien gheweert hadden, zoo dat ander zeijden, datter daer ontrent ij duijsent doot bleef, ende van onser zijde wel ontrent een duijsent, waer onder wel vj^c peerderuters gheweest zouden hebben, die daer oock al bleven waren, man ende peert. Ander zeijden, als datter van deser zijde maer xx mannen en zouden doot ghebleven zijn, ende sommighe ghequetst ende eenighe capiteijnen duer haer caken gheschoten. Dese victorie zoude gheschiet zijn up den xxvj^en aprilis voornoumt, maer tvolck vander stadt en hadde hier af gheen tijdijnghe ghehoort. Maer curts daer naer eijst uutghecommen, dat die Spaensche dees victorie niet ghevochten en hadden, maer den grave van Meghen ende van Eversteijn, met zeker ander crijschlieden daer onder, dat gheen Spaengiaerts en waren; want die Spaensche gharnisoenen, die tot deser causen van Audenaerde, Doornicke ende Liere upghelicht waren, waer onder ooc veel Italianen waren, sonderlinghe de peerderuters van Doornicke, en waren noch up vier mijlen naer niet anghecommen daer den slach ghebuerde, ende zoude gheschiet zijn in een doolaghe ende nauwen wech, daer de voornoemde waenden passeren, vanden dienst vanden prince van Condée uut Vrancrijck afghedanct zijnde, daer Duijtschen onder ghemijnghelt waren, ende en zoude, naer sommigher zegghen, maer eenen verlorenen hoop gheweest hebben ende niet tachtste zoo vele als de mare ghijnck. Ja, sommighe zeijden, dat tduijsent up thondert ghecommen was, vande lueghenen weghe die men daer af looch. Zij zouden begheert hebben passaige, om aldaer naer huus te

[p. 48]

moghen trecken, maer twart haer gheweijghert, ende haer wart ghezeijt, dat zij den wech liever nemen zouden daer duere zij in Vrancrijck ghecommen waren, waer up zij in andtwoorden ghaven, als dat daer mits der oorloghe gheen victaille te crijghen en was, maer passeerende alhier wilden wel betalen, zulcx alst weert ware, dat zij verbesichden. Maer die van deser zijde en verstondent zoo niet, vreesende dat zij onder dat decsel hier in dlandt zouden moghen vallen, daer mense niet lichte uutghecreghen en zoude hebben; want men zeijde, datse den prince van Oraingien ende ander groote personagien, fugittijven ende andere, zouden up dese landen ghezonden hebben alle die afghedancte knechten uut Vrancrijcke; want dat zoude haer den besten ende ghereetsten middel gheweest hebben om haer te wreken. tHadde haer veel meer ghecost, hadden zij die moeten uut haer landen van nieus ontbieden ofte doen uplichten, ende dan zoude de reijse, tot daer mense hebben wilde, noch veel ghecost hebben. Aldus niet sonder cause en was haer wederstant ghedaen, te meer mits dat zij jeghen tverbodt, haer verstaut hadden in dese landen te commen, dwelck meer inne hadde dan zij haer ghelieten. Ende als men eenighe Spaengiaerts vraechde, hoet moghelic was dat zij zoo veel volcx versleghen zouden hebben ende zelve niet eenen man verloren, zoo spraken zij: zij hadden de benedictie vanden Paus, die bewaerde haer, hoewel nochtans (zoo voren ghezeijt es) zij dese victorie niet ghevochten en hadden, maer andere, dwelck haer niet onghezeijt en bleef, ooc van jonghe vrauwen daer zij af beghect werden, zegghende: ghij hebt u vromelic ghehadt, ghij hebt eenen veltslach ghelesghen noch vier mijlen vande vijanden zijnde.

Men hadde ooc verstaen, dat die Hughenoijsen met haer ghealleierde uut gheweest hadden, om die stadt van

[p. 49]

Sente Omaers ende die stadt van Ludick in te nemen; want den eenen capiteijn oft edelman, die duer Ghendt up den Paeschdach inneghebrocht was, die zoude daer ontrent drij duijsent mannen gheerne upghenomen hebben, ende men vreesde, hadde desen hoop verghaert gheweest, hij zoude wel terstont ghewassen hebben tot xxx of xl duijsent, ende zouden moghen gheheel den Westcant afghecommen hebben, latende Brugghe ligghen ende daer af niet beschadicht zijnde, mits dat daer gheen gharnisoen en was, ende commende tot neffens Ghendt, tgheheele landt van Vlaenderen bedeervende ende in perijckel stellende. Men zeijde, dat desen capiteijn een uutnemende schoon edelman was van persoone ende lichame ende jonck van jaren, een Wale van gheboorten, den broeder vander huijsvrauwe van Grutere, heere van Wallebeque, te Ghendt, die alle ghuesghezint waren, waeromme den voornoemden edelman te Bruessele ghezonden was, zoo voorseijt es, met noch eenen, die met hem ghebonden zat up den waghen. Een van dese twee zoude een bevelsman binnen Sente Omaers ghesproken hebben, ende hem gheperswadeert om hem te dienen, hij zoude hem capiteijn van duijsent mannen maken, ende beloofde hem grooten saut, daer naer dat den bevelsman scheen te hurcken; want hem werden ghetelt xxx daelders up dhandt; maer zoo zaen als hij tghelt hadde, zoude hij zelve den ghueschen heere angheghrepen hebben, zegghende: nu neme ic u ghevanghen van sConincx weghen als een verrader, ende riep noch volck tzijnder hulpe, ende alzoo zoude hij in handen ghecommen zijn.

Item die groote stadt van Ludick zoude ooc in perijckel gheweest hebben, duer welcke twee steden, indiense de Hughenoijsen ende haer ghealeierde hadden connen crijghen, zouden dese Nederlanden grootelic beschadicht ende ghe-

[p. 50]

quelt hebben, waeromme van tsHoofs weghen, vreesende toecommende perijckel, vier capiteijnen gheordineert waren, ende ghelast dat elc upnemen zoude tien veendelen knechten uut dlandt van Namur, Artoijs ende Heneghauwen, welck volck zeer goet crijschvolck es ende groote vijanden vande Hughenoijsen oft Lutheranen, zijnde vele herte mannen, niet wetende dan van groote slavernije te doene in de ijserputten ende steengraven, als die Dalacarlen ontrent Zweden, Lazarus Zchwendij¹, die in Hungarien ende eldere jeghen die Turcken ende ander nacien hem zeer ridderlic ende victoriueselic ghehadt hadde. Een Duijtsch uppercapiteijn zoude doen annemen zijn van onsen Conincxweghen, om hem te dienen in dese zijne Nederlanden ende daer ontrent, indien men zijns van doene hadde. Zoo was ooc hertooch Herick van Brunswijch van over lanck.

1 Schwendi.