Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. IV.

Van drij pacienten, die ter causen vander ghueserie onthooft waren, ende hoe ghestichtelic dat zij storven; ende hoe eenen man, van verschrictheijt van dese doode lichamen, ghestorven es; ende hoe datter zeven pacienten van Deijnse naer Deijnse ghevoert waren om ghejusticiert te werden; ende hoe datter noch drij mannen van Ghendt inneghedaecht waren.

Up den x^en in april, zaterdach voor de ghoe weke, de zonne in den stier ghaende, zoo werden drij jonghe mannen te Ghendt verwesen bij schepenen vander Kuere, die twee temmerlieden ende den derden een scrijnweercker wesende, den eenen wonende in de Bennesteghe, ghenaemt Anthonis. Daer woonde ooc eenen in de Rame, ende hiet Hans De Donckere, noch een jonck ghezelle zijnde, welcx vader ende noch twee zijn broeders ter zelver caussen noch ghevanghen zaten. Zij waren bedijncht, den eenen dat hij ghecommen was als mer ghijnck breken bij Tempelhuus, daer dit quaet ghebroetsel verghaerde, ende om dat hij gheen stoffacie noch breeckhallem en hadde, zoo wart hij van dat costelic ghezelschap weerleijt, dus es hij thuus gheghaen ende haelde een bijle ende hilp breken ten Carmelijten, ten Predicheeren, tSente Pieters int clooster ende eldere, zoo ooc ghenouch die twee ander ghedaen hadden,

[p. 19]

den eenen loopende uut met een zaghe. Aldus neerstich ghewrocht hebbende dat zij zweetten, creghen brekersloon, ende werden nu eerst met zuere paeijmente betaelt, als men haer al bij xx maenden daer af gheburcht hadde, want den eersten was den hals afghehauwen up den zelven dach, terstont naer dat zij verwesen waren, tsnoenens voor den xij hueren, ende dander volchden achtereen daer naer, zoo dat dexecutie daer af voor de alve huere ten eenen al ghedaen was; want ic daer commende ter alver huere voornoemd, zach noch deen lichame up tscavot ligghen an de baille van tsGraven Casteel, metten handen ghebonden, de schauderen bloot ende de burst die manlic gheaert was ende thooft met een cleen baerdekin, daer neffens hebbende een ghoet wesen, ende hadde een schoon jonckman gheweest van ontrent xxx jaren int anzien. Dander en waren zoo audt niet. Noch een lichame lach daer gheworpen vanden schavotte metten hoofde af, daer tvolck bijcans metten voeten up tart. Lettel oft gheen volck vander stadt, maer meest Spaensche soldaten ende motsjaetsen, stonden daer ontrent en drumden. tVolck vander stadt ghijnck dees deerlicheijt zoo naer, dat zijt niet zeer en begheerden te ziene; maer de cause, dat de lichamen afgheworpen werden, was, om datse de Cellebroers droughen int sGraven Casteel om te kisten ende up tghewijdde te begraven, mits dat zij ghestorven waren int gheloove der Heligher Roomscher Keercke, dwelc hueghelic om hooren was. Van dese drije pacienten hadden de twee tzwoondaechs met de vijve overgheleet gheweest; maer hoe wel dat zij ghestelt waren in haerlier ghemoet ende herte es weerdich te hooren, want die haer zaghen verwijsen zegghen, hoe minlic zij vielen over beede haer knien, ende hoe hertelic dat zij heere ende wet vergheffenesse

[p. 20]

baden, belijdende voor alle de weerelt haer abusen ende mesgrijpinghe, hoe dat zij jeghen die Helighe Christen Keercke, ende jeghen die overheijt grootelic mesdaen ende wel de doot verdient hadden. Ende in tSgraven Casteel gheleet zijnde, als zij verwesen waren, zoo sprack den eenen tot een zijn kennesse, een cuper in de Langhemunte, hem onderwijsende dat men de overheijt behoorde te obedieren ende reverenderen, want zij tzweert niet te vergheefs en draghen; dat hij hem wachten zoude daer jeghen te steken ende tHelich Gheloove te quetsen oft schandalizeren, ende als dat hij zoude eerlic willen leven jeghen zijn ghetraut ghezelschap, ende alzoo niet droncken drijncken ende haer smijten, ghelijck hij ooc ghedaen hadde, dwelck hem nu leet ghenouch was, zegghende: laet ons doch pijnen wel te leven; want tes met ons leven zeer curts ghedaen, alst den Heere belieft, ghelijc men an mij ende mijns ghelijke zien mach; met meer ander ghoede vermanijnghen, dat eenen zijn herte mocht open ghaen diet hoorde. Ende naer tschavot ghebrocht zijnde, spranck den eenen temmerman, Joos Bate ghenaemt (niet jeghenstaende dat zijn handen ghebonden waren), zeer licht als eenen voghel up tscavot, biddende elcken meinsche om vergheffenesse, belijdende zijn mesdaden voor Godt ende voor de weerelt, ende dat hij de overheijt te curt ghedaen hadde, badt hemlieden, dat zij zouden willen over zijn aerme ziele over haer knien eenen Paternoster ende Ave Maria lesen, dat welcke tvolck met compassien beweecht zijnde, zoo wel Spaensche soldaten als andere, alzoo ghedaen hebben, vallende up haer knien up de maerct oft kelsije, dwelc zeer eerlic ende goddelic ghedaen was, ende sonderlinghe hebben hier inne hooghen lof ende prijs behaelt die Spaengiaerts, om dattet een vremde nacie es. Den tweeden pacient dede van ghe-

[p. 21]

lijcken bidden, ende zij vielen doe noch anderwaerf over haer knien als voren, dwelc zeer schoon om zien was ende zeer christelic. Ende den derden hem ooc wel tot Godt voughende ende elc omme gheghaen hebbende up tschavot, en zijn niet als bouven oft heretijcken, maer als zeer christelicke ende duechdelicke mannen ghestorven, dat welcke ic zonder tranen niet en hebbe connen scrijven, van dancbaerheijt tot Godt ende compassie tot mijnen even naesten beweecht zijnde. Ende alzoo de lichamen van dese onthoofde pacienten, binnen den bevanghe van tSgraven Casteel ghedreghen waren vande Cellebroers, om te beghraven, ende gheleijt voor eens mans duere, Franchoijs ghenaemt, die daer in de greffije bij den Raet scrijveijn was, zoo heeft den zelven persoon, daer onvoorzienlic commende ende vander justicie niet wetende, daer inne zoo zeer versleghen ende verscrict, dat hij daer af ghestorven es zeer curts daer naer.

Sommighe desolacie der ghuesen, die ter dootwaert ghevoert werden, heeft ooc tranen van dancbaerheijt tot Godt ende compassie tot zijnen even naesten ghecost, duer hare hertelicke bekeeringhe, den ghoeden heere broeder Jan Vanderhaghen, daer hij stont in Sente Janskeercke up den predicstoel, daert al tvolck anzach, sdijsendaechs in de ghoe weke up den xiij^en aprilis, die nochtans van eenighe ghuesen ende ander verdoolde herten zoo zeere ghelastert ende versmaet gheweest heeft, ghelijc men in dese boucken up sommighe plaetsen lesen mach. Desen weermoet quam hem an, om dat sdaechs te voren ten x hueren in den avont uut de vanghenesse van Ghendt ghevoert waren vij pacienten van Deijnse, naer Deijnse, plaetse van haerder wonijnghe, om daer ghejusticiert te werden up den voornoemden xiij^en april, waerom meester Jan Van den

[p. 22]

Beerghe, scheerprechter van Ghendt, daerwaert ghereijst was, ende van daer naer Audenaerde ende Ronche, omme alomme een bloedighe weerelt te maken; want den voornoemden predicant dede voor die zelve pacienten hertelic bidden, zegghende dat hij wel ende verzekerlic hoopte, dat zij zoo wel ghestelt waren dat zij als ghoede kinderen der Heligher Keercken steerven zouden; want hij hadde hij hemlien gheweest, ende zij hadden hem gheclaecht, hoe zij mesleet waren, ende dat hemlien veel scoons dijncx belooft was ende niet ghehauden.

Up den voornoemden dach werden te Ghendt (Ghode lof!) zes mannen, die ter causen van tbreken ghevanghen waren, ontsleghen, waer af den eenen woonde in de Mageleijnstrate; ende daer werden als doe ten tune uutgheroupen ende inneghedaecht noch drij mannen van Ghendt, waer af Joos Seijs, wonende up den Nieuwen-aert bij de Nieubrugghe, eene was, ende was dese indaghijnghe zijn ij^e reijse. Eenighe zeijden: hij zoude jeghen eenen lakensnijder ghevraecht hebben van zijn laken, dat hij up zijnen wijnckel hadde, hoe vele dattet wel weert was, ende hoorende dattet al vercocht was, sprack: es dat waer? beij, ic meende daer wel mede te deelen. Dit verstonden sommighe int feijt van rooven met de ghues, hoewel hij een wel ghestelt coopman van lijnen lakenen was, vele up Inghelandt tracterende.