Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 310]

Cap. XXIII.

Hoe men up den voornoemden dach noch te Ghendt justicie dede metten viere; over vier Annabaptisten, jonghe mannen, ende hoe die ghehanghen waren afghedaen werden, ende som begraven up tghewijdde ende som niet; ende hoe datter noch sommighe ghevanghen werden.

Daernaer verschoeijde tvolck, ende beghonden te stane over de zijde vanden schavotte, daer men vier Annabaptisten up verbernen zoude, ende was de zijde van Wenemaers hospittael, en up die zijde was den inghanck ghemaect vande mutsaerden, die van binnen al met stroo becleet waren. Die Spaensche soldaten, sommighe van hemlien, deden tvolc ruum upstaen ende wijt van daer, omdat zij niet verstaen en zouden wat die pacienten zegghen zouden, wel ende rechtelic daer inne doende, mits dat haer woorden zoo antreckende zijn ende besmettende, om taerme ghemeene volc voetsel uut te zughen. Dees updrijvinghe vanden volcke ghebuerde tot drij ofte vier stonden; want zij namen som mutsaertstocken ende sloughen daer mede in tvolck, ander sloughense up de kelseije, ende terstont daernaer werden die pacienten brocht, vier jonghe mannen, de sommighe en schenen maer ghezellen van xxiiij jaren zijnde, ende eenighe wat audere, ende werden terstont ter leeren upgheleet ende in thusekin ghedrumt; want daer liep eenen Spaengiaert boven, die een provoost ofte bevelsman was, last hebbende (zoo men zeijde) van meester del campo, ende en wildese niet laten buten, ende den laetsten viel over zijn knien ende waende zijn ghebet doen, met den aenzichte nochtans ten

[p. 311]

haute waert ende den rugghe ten volcke waert, maer ten mocht hem niet ghebueren. De dienaers vander stadt, twee of drije, waren in thusekin, terwijlen den hanchman de crammen in slouch; maer den voornoemden Spaengiaert die wildese van daer hebben, ende ziende dat den hanchman den eenen een lettel beghonde te woelen, eer hij tvier daer in stack, en wildes niet ghedooghen, waer op den hanchman sprack, dat hij zulck last vande heeren hadde; maer ten hilp gheen zegghen, hij en wildese niet ghewoelt hebben, maer levende verbrant. Aldus es den hanchman van tschavot gheghaen, ende quam curts daernaer wederom, ende bracht eenen gheslotenen curf in zijn handt. Terwijlen spraken die pacienten melcanderen an, ende daer beghonde eenen te zijnghen; dat wilde den Spaengiaert beletten, ende stacse ende smeetse met eenen mutsaertstock, die hij in dhandt ghenomen hadde, dwelck tvolck niet gheerne en zach. Ende den hanchman dede den curf hopen, ende lanchde daer ketenen uute, ende tvolck meende, dattet puppen van buspoer zouden gheweest hebben; maer hemlien en mocht zoo veel niet ghebueren. Die ketenen anghesleghen zijnde, nam terstont eenen wallem stroots ende stack tvier daer inne, zoo dat die aerme pacienten, die naect stonden, elc an eenen staeck, niet dan haer hemden over haer lichamen hebbende, metten blooten beenen ende uppercaussen oft brouck, terstont die vlamme ghevoelden, ende riepen lude tot Ghodt, ende terstont duer de groote pijne des viers, veranderde dat roupen in een onverstandich gruwelic crijsschen, maer en duerde niet langhe; want den roock ende de vlamme versticte haer stemmen ende versmoordese eensdeels. Daer waren ooc Spaengiaerden zoo nijdich daerup, dat zij noch mutsaerden up tscavot wierpen om noch meer brants te maken, hoewel dat tvier zoo gheweldich was ende zoo zeer blaecte

[p. 312]

metten wint, dat tvolck wijt van daer rumen moeste. Ende tvier ghecesseert zijnde, zach men die lichamen macht zeer verbrant, die daermen uuten buuck hanghen ende bijcans de beenen af verbrant. Dese viez Annabaptisten waren vremdelijnghen, ende hadden wel een jaer te voren ghevanghen gheweest van Franchoijs Pascharis, een vande vier capiteijnen van Ghendt gheweest hebbende; maer dander vijfve waren alle vander stadt, ende dander twee van eldere, als meester Gillis Coorne, die maer xij jaren of daer ontrent te Ghendt ghewoont hadde, ende meester Willem Rutsemeelis, die van Audenaerde was, maer hadde langhe te Ghendt ghewoont. Godt wille alle haer aerme ziele ontfaermertich zijn!

Daer hadde int eerste, als die zeven pacienten ghehanghen waren, vier toortsen ghebrocht gheweest ende een gheruchde kiste met een cleet overdect, ende werden ghedreghen int hospittael voornoemt, want Rutsemeelis ende Pieter Andries, die an de alf potente eerst ghehanghen waren, waren eerst afghedaen, eerst Rutsemeel, ende wart up een bare gheleijt ende vande Cellebroers int hospittael ghedreghen, ende daernaer den anderen van ghelijcken, alwaer zij up tghewijde begraven waren. Daernaer werden afghedaen eerst die diemen hiet den Wulfjaghere, ende daernaer meester Jacob. Daernaer an dander zijde vander dobbel potente wart eerst afghedaen meester Gillis, daernaer Lievin De Smet ende den laetsten was Jan Rooze, ticheldeckere, ende werden up eenen waghen gheleijt om naer tGhalghevelt te voeren; ende daer was noch eenen anderen waghen met veel stroo, om die vier lichamen van die Annebaptisten up te weerpen ende ooc naer de Ghalghe te voeren.

Binnen dien ende wat te voren, vertrocken de Spaensche

[p. 313]

soldaten met haer trommele naer haer logimenten; maer daer wandelden noch soldaten, die meercten ofter eenighe lieden tsamen spraken, ende om dat een man jeghen mij sprack ende een aude vrauwe, die ic niet en kende, sprack eenen Spaengiaert ons an, zegghende: ten es niet ghoet zijn Lutheranos, noch al beter dronckaert zijn, sprekende quaet vlaemsch.

Dees pacienten en wisten noch tsavonts te voren ten vij hueren niet dat zij steerven zouden; dan als zij som int sGraven Casteel gheleet waren, doe werden zijt gheware. Welck eenen weermoet dat haer overquam mach elck wel dijncken! Tsanderdaechs haten dees pacienten haer inbijt tsamen, ende mits dat daer die vier Annabaptisten onder waren, zoo creghen zij groote arguacien ende hieten melcanders dijnghen valsch te zijne, ende vielen in twee of drij diveersche sexien ende sommighe wart zeer ghebeden, als onder andere Lievin De Smet, dwelc een audt eerlic man scheen zijnde ende rijcke van ghoede, dat hij zoude willen afstaen ende zijn opinien verlaten, dwelck hij niet doen en wilde, meenende recht te hebben ende de waerheijt bij der handt, mits dat hij een man zeer vaste ende hert van zinne was, quaet om verzetten als hij ijet voor hem ghenomen hadde, anders een ghoet man van leven. Ende meester Gillis, zeijden zij een hertelic man gheweest thebben. Item den Wulfjagher, noch tsachternoens te voren van gheen zwaericheijt wetende, sprack int sausselet jeghen sommighe schepeneboden van zijn affairen, ende van zijn dochtere, die in eenen dienst besteet was, winnende maer acht schilde tjaers ende wasser wel xxiiij weert te winnen, die begheerde hij zeer te helpen, alzoo langhe als hij de macht hadde, ende zijn ander kinderen tot zesse oft zeven.

Tsanderdaechs naer dese justicie, brochten die moor-

[p. 314]

knechten die sgraghen vanden schavotte, verbrande staken ende berders up eenen waghen ghevoert van Sente Pharahilden plaetse over de Vischmaerct ende alzoo de Hoogpoort nedere, ende men zeijde, dat men tsanderdaechs weder justicie doen zoude, maer daer en es niet afgheschiet, dan dat men bij nachte noch sommighe persoonen zoude ghevanghen hebben. Ende daer wart up den zelven dach, den laetsten van maerte, ghevanghen den brauwer int Muelekin in de Veltstrate, ende was een man van Meenene. Maer dat men zeijde, dat mer up Sente Pieters tot xij personen van haer bedden ghehaelt hadde, ende datter een joncman was, die meende te onschapperen duer een cave al boven uut ende wart noch ghevanghen, ende dat de heere up de zelve eerlichede wel in xl huijsen gheweest hadde, maer zij vonden veel vijncken (zoo men zecht) vervloghen, ende dat dit zoude gheschiet zijn up den nacht, die quam voor den woonsdach den laetsten marcij, es meest bevonden upghevijnghe ende gheloghen te wesen.