Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 291]

Cap. XIX.

Van sommighe persoonen, die te Ghendt tScepenhuuse ontboden waren; ende van xviij ghevanghenen te Bruesele, die den provoost overghegheven waren; ende hoe datter te Bruessel noch inghedaecht waren, waer onder eene was Lievin Brakelman; ende hoe capiteijn Boessens x ghevanghenen te Ghendt inbrachte; ende dat tvolc in Vrancrijck zeer tot Condée ghehelt was; ende hoe te Ghendt ghelast was de ghebroken keercken te repareren.

Ontrent alf maerte, voren ende naer, werden ontboden sommighe persoonen tSchepenhuijse, die ter veltpredicatie gheweest hadden, ende men zecht, dat zij ghecondempneert waren elc in een zeker somme van pennijnghen, naer hare ghestaethede ende meshuus, thulpen der reparacie in de keercken, ende sonderlijnghe, die eenighe schult hadden van breken, werden diep in de burse ghetast. Nochtans hier af es naermaels lettel bescheets ghebleken, als oft gheprouft hadde gheweest ende niet vulcommen. Maer ontrent xiiij daghen te voren hadden ontboden gheweest sommighe ghedeputeerde vanden Zande ende vander Mude, ende hemlien wart ghevraecht, of zij niet en wisten, dat men ontrent haerlier cant eenighe eijmelicke vergharijnghen hilt van predicatie ofte dierghelijcke. Die pastuers werden ooc ontboden ende diveersche propoosten ghevraecht, alzoot noch gheschiet es up den xvj^en van maerte.

Daer quam ooc de tijdijnghe, dat die ghevanghenen van Ghendt, die te Bruessel ghevanghen waren, ontrent xviij, alsnu overghegheven waren den provoost, ende datter ij

[p. 292]

jugen over ghestelt waren om recht te doene, dwelck een quaet teeken was. Men zeijde, dat Franchoijs Hueriblocq, eene van hemlien, als hij noch onghevanghen zijnde, voor den Hertoghe ontboden was, zoude ghezeijt hebben, als dattet een gheltfeeste was, ende dat hij den Duuck een groot bruloftghelt moeste ghaen schijncken, ghelijct een licht mannekin was van zijn woorden, die nochtans een ghoet bloeijkin was ende hertelic voor zijnen vriendt, om welcke woorden den Duuck vergramt zoude gheweest zijn, zegghende: hij zoude wel tooghen, dattet an hem met gheenen ghelde te doen en ware, zoo de dwase ende lichtzinnighe meenden. Daer wasser ooc te Bruesssele noch ander ingheroupen, van Ghendt ende eldere, waer af dat eene was Lieven Brakelman, die met eenen abt ende een ander groot meester daerwaert zoude ghereijst zijn; maer ander zeijden, dat hij niet en dorste compareren.

Meester Artus Boessens, nu hoochbaliu van Deynse wesende bij verpachtijnghe ende bij processe jeghens den anderen voorghaenden baliu (die melcanderen gheïnponeert hadden ghuesen te wesen, zoo voorseijt es, waer inne hij Boessens optineerde ende jeghen alle zijn beclaghers te boven quam), bracht met zijn assistenten te Ghendt als ghevanghenen, int sGraven Casteel, tien ghuesen van Deijnse ende daer ontrent, waer inne hij zijnen schaut ooc ghevanghen ghenomen hadde, die hem dander voornoemde ghevanghenen hadde helpen vanghen, binden ende coorden; want, als hij gheghaen was met die ander ghevanghenen tot binnen 't vanghenesse, zoo sprack den voornoemden Boessens, dat hij daer ooc de pacientie hebben moeste, ende dede hem ooc de boeijen anslaen.

Ontrent dees tijt quammer een Franchoijs te Ghendt, die ghevraecht wart hoet in Vrancrijcke stont. Die en zeijde

[p. 293]

noch van gheenen paeijse tusschen den Coninc ende Condée, maer dat Condée wilde ende begheerde, dat den Coninc alvoren zijn gharnisoenen oorlof gheven zounde, ende den Coninc wilde ende begheerde ter contrarien, dattet Condée eerst doen zoude; verclaerde ooc, als datter lettel volcx van soorten dienende tot den crijch den Coninc ter hulpe ghecommen was, niet jeghenstaende die hulpe, die hij verzocht hadde, ende al waert dat den Coninc mandamenten uutleijde up lijf ende ghoet hem ten dienste te stane, ende zijn vijanden noch met victailge, met ghelde, volcke oft wapenen bijstant te doene, nochtans en zoude dat niet veel helpen; maer die mandamenten, die Condée uutleijde, zouden wel drijmael meer gheobediert ende ghevreest werden, mits dat hij den Coninc nu ghematteert hadde, ende dat al den edeldom van gheheel Vrancrijck, landen ende steden meest met hem was, ende dat zij de oorloghe vanden Coninc niet anders an en zaghen noch en achteden dan een oorloghe vande gheestelicheijt, die den Coninc thaerwaert ghenomen hadden ende haer met zijnen name becleedden; maer voorwaer dese redenen dochten mij gheckelic luudende, ende gheheel up de ghuessche manniere, waeromme dattet hier voor een cijfer staet.

Up den xvj^en marcij anno lxvij, dijsendach wesende, waren tAndtweerpen drij pacienten verbrant, eerst verwurcht zijnde, te weten den vader met beede zijn zonen, ende dat om dat zij herdoopers waren ende die conijnclicke mandamenten ghequetst oft overtorden hadden.

Up den xix^en van maerte beghonsten mijn heeren schepenen vander Kuere bij hemlien tontbieden die hooftmannen vande neeringhen, haer belastende te ontbieden de ghezwoorne vande neeringhen, die men haer noumen zoude die onder haer sorteerden, hemlieden voort bevelende, dat

[p. 294]

zij haer suppoosten zouden doen repareren ende restaureren elcken zijn capelle, autaer tafereel, ghelaesveinster ende ander cijraigen die ghebroken waren, ooc over te brijnghen die oornamenten van dien, bij inventaris, waer af mij Vaernewijc, als overste van vij neeringhen, was overghelevert zeker ghescrifte bij meester Roelandt Van Embyse, eerste secretaris bij der Kuere, om tzelve mijn ghezwoorne voren te hauden, up den voornoemden xix^en marcij, waer af tinhauden aldus ludende was, ende was bij hem onderteekent:

‘Schepenen vander Kuere hebben gheoordonneert ende oordoneren bij desen Marck Van Vaernewijc, als overste vande naervolghende neeringhen, te doen repareren ende behoorlic in zijnen staet te stellen, de altaren ende capellen den zelven neeringhen competerende, binnen Sente Jacobs keercke, in zulckerwijs, dat men aldaer de ghoddelicke ende keerckelicke diensten mach continueren ende doen, met zulcker eere ende reverencie alst betaemt, alles naer uutwijsen vanden brieven bij mijn heere den hertoghe van Alva ghescreven an mijn heeren vanden rade in Vlaenderen, in daten xiiij^en februarij 1567.’

‘In den eersten zal hij Vaernewijc metten ghezwoornen vander neeringhe vanden hautbrekers bezurghen in alder diligencien, dat den altaer vander Drivuldicheijt, der vornoemder neeringhe competerende, ooc de glaesveinstere daer ghaten zijn, gherepareert werden, zonder daer inne eenich dijlaij tuseerne, ter causen vande oncosten daertoe behouvende, mits dat reden es, dat een ijeghelic hem ghoetwillich tooghe ter restauracie vanden tempel Godts, ghemeene zijnde alle christene meinschen; ende zal den voornoemden Vaernewijc onthier ende disendaghe naestcommende tschepenenwaerts andtwoorde overbringhen,

[p. 295]

mitsghaders inventaris vanden juweelen, oornamenten ende ander ghoedijnghen, negheene uutghesteken, den zelven altare ende neeringhe competerende; zal voorts, metten ghezwoornen vander neeringhe vanden scrijnwerckers, bezurghen trepareren vanden ghaten vande glaesveinster van haerlier capelle.’

‘Item in de capelle vanden waghenmakers, zal metten ghezwoornen diligencie doen, dat de siegen in de capelle, daer die ghebroken zijn, van ghelijcken gherepareert werden, mitsghaders ooc den altaer ende glaesveinstere, indien daer eenighe ghaten oft brekinghen zijn.’

‘Item zal metten ghezwoornen vande neeringhe vanden hautdraeijers bezurghen, dat den altaer van Sente Annen, der voornoemder neeringhe competerende, gheschildert werde zoot behoort; item tghebroken duerkin ter zijden vanden altaer gherepareert, ooc de glaesveinstere daer ghaten zijn, ghestopt; ende zal alle de voornoemde reparacien doen accelleren in alder diligencien, bij bestedinghen ende andersins, metghaders tschepenenwaerts rapoort doen van zijn ghebesoengierde ende inventaris vande juweelen, oornamenten ende de ghoedinghen den voornoemden neeringhen competerende overlegghen, onthier ende disendaghe naestcommende.’

‘Actum int collegie den xix^en dach marcij 1567.’ Ende onder stont: Hembijze.

Vande ander drij neeringhen, als van temmerlieden, scheepmakers ende zaghers, en hadde ic alnoch gheen last.