Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 286]

Cap. XVIII.

Van zeven mannen, die tYpre ghejusticiert waren, ende wat men zeijde van tlichten vande soldaten te Ghendt; ende van die tachterheijt der stadt; van tancommen ende tlossen vanden ingienen ende metalen sticx te Ghendt, die van Breda ghebrocht waren, als gheconfisguiert ghoet vanden prince van Oraingien.

Up den ix^en in maerte, quam de tijdijnghe te Ghendt, datter over xiiij daghen, binnen der stadt van Ypre, zeven gheexecuteert waren, daeraf datter twee levende verbrant waren, waeraf den eenen was tghemaect zodtkin van Belle, ende dander vijfve waren ghehanghen, onder dewelcke twee aude mannen waren. Dese leijde men te laste, als dat zij de ghuesen zouden buspoer ter handt ghedaen hebben ende ander wapenen; ende die die verbrant waren, als dat zij valsche predicanten in Inghelandt ghehaelt hadden ende hier in dlandt ghebrocht, die tvolck jammerlic verleet ende bedorven hadden.

Up den x^en in maerte was ghezeijt, datter zeker brieven van Bruessel commen waren, die ic ooc ghezien hadde, van meester Roelandt van Embijse, eerste secretarius vander Kuere, inhaudende hoe den duuck Dalve consent ghegheven hadde, als dat men de soldaten te Ghendt lichten zoude, ende dat hem leet was datser zoo langhe gheleghen hadden, maer om die groote ende zware affairen, die te Bruessel bij den Hove ghetracteert waren, zoo en hadde men daeraf niet connen doen. Daer waren ooc vier comissarissen wesende raetsheeren in tHof, (waer onder dat dheere van

[p. 287]

Barlaijmont ende Schets ghetelt waren), last ghegheven ende daer toe ghecommitteert, ende up die groote tachterheijt van die van Ghendt, te oordoneren zulcx alsser best toe dienen zoude; want die raetsheeren tHove, die waren noch meerder in ghetale ghenomen dan zij te voren ghenaemt staen, lib. VI, cap. 8, want Schetz wasser toeghedaen ende meester Jan Du Boos, pencionaris bij der Kuere te Ghendt, ende sommighe andere.

Up den zelven dach was ghezeijt, als dat men curts verwachte te Ghendt een schip gheladen met artillerie oft ingienen, van Mechelen, om die int nieu casteel te legghen.

Ende up den x^en in maerte voorscreven, ghijnghen de pastuers, keercmeesters ende helichgheestmeesters van Sente Jacobs prochie omme, voor den ghemeenen aermen, de derde reijse vanden jare, zoo men in die ander prochien ooc dede, alwaer veel ghelts ommeghehaelt was, wel deelft meer dan men ghehoopt hadde; want Sente Jacobs, een cleen prochie zijnde, was ommeghehaelt, zonder wel van xxxvj deghelicke mannen, die niet thuijs en waren, maer absent, wel an den cant van xvij ponden grooten, zoo dat men wel zach, dat die caritate noch zeer groot in de lieden van Ghendt was niet jeghenstaende den schamelen tijt, ende dat tvolck jammerlic verlast was, ende meer dan een alf jaer hadde gheweest, vande soldaten. Men zeijde oock, dat in den block vanden ghemeenen aermen tSente Michiels, telcken xiiij daghen dat men hem ruumde, wel l ghuldenen of meer daer inne bevonden was; want daer werde inne ghevonden veel schoone ende groote sticken ghauts, dwelc hueghelic om hooren was ende eensdeels een wonder, ende daer was ommeghehaelt wel lxiiij ponden grooten; want daer was een middelbaer ghestaette vrauwe, die zoo hopelic een herte tot den aermen drouch, dit zij greep een

[p. 288]

handtvul ghelts uut een schotel, wat zij ghrijpen mochte, daer veel vij stuvers pennijnghen onder waren, zoo dat die de schale drouch, bij estimacien van datter te voren in was, wel presumeerde dat zij ghaf wel l carolus ghuldenen, zoo dat Sente Michiels prochie voornoemt met Sente Jans prochie te ghadere brochten tsamen wel inne, ommeghehaelt in desen extraoordinaren ommeghanck, meer dan hondert ende xl ponden grooten.

Up den xij^en dach van maerte, vrindach wesende, waeren ghebracht ende gheleijt an landt, an tnieu casteel, rechts beneden den speij¹, vier schepen gheladen met ingienen ende clooten, die ghebrocht waren van Breda, die toebehoort hadden den prince van Oraingien, ende waren confiscacie, ende tghendtsche casteel zouder mede ghefortifieert werden; want zij werden te dien fijne aldaer ghebrocht, te meer om datter die twee groote personagien, als Egmont ende Hoorne, up ghevanghen laghen. Dese en mochten niet voorder ghaen dan daghelicx misse horen, elc eenen bijsonderen priester hebbende ende melcanderen niet ziende noch sprekende. Hoet daer mede ghaen zal, weet Godt! Den grave van Hoorne was een groot lanck man van persoone, ende Egmont was ooc groot maer zoo lanck niet; want den anderen was langher dan den ghemeenen cours der meinschen.

Men bracht up den zelven tijt de mare van Andtweerpen, als datter in Vrancrijck eenen paeijs ghemaect was tusschen den Coninc ende den prince van Condée, ende zoude den Prince moghen diveersche steden ende steercten bezetten ende belegghen met zijn gharnisoenen, ende zijn predicatien

1 Spui.

[p. 289]

ende ghodtsdiensten doen, onghemolesteert van ijemanden, hebbende daer toe zijn keercken ende plaetsen als te voren; maer dees maren waren van sommighe ghuesen ghestroeijt. Ander zeijden, dat onsen Coninc van Spaengien zant brieven, dat den Vrancschen Coninc hem niet en zou laten verzoenen ofte paeijs maken met Condée, up zelve in zijn indignatie te vallen ende voor zijn vijandt ghehauden te werden.

Men zeijde ooc, als datter zeker schepen commen waren den Rijn af, duer den Paltzgraven landt, gheladen met zijden ende fluweelen lakenen, in de welcke veel boorden waren ghenaeijt vul ghauden pennijnghen, ende zes tonnekins met ghaude, die den Paus zant an den duuck Dalve, zoo de ghues de mare deden ghaen, ende zijlieden niet vertollende¹, alzoo zij schuldich waren, werden vandes Paltzgraven volck upghenomen ende al tghoet gheconfisquiert. Ander zeijden, dattet cooplieden van Milanen waren, die veel costelic ghoet afbrochten, ende in tlandt vanden grave van Hoorne berooft ende afgheworpen waren.

Up den xv^en dach van maerte, maendach wesende, was men noch besich met lossen de voornoemde ingienen vanden prince van Oraingen gheconfiscquiert, an tnieu casteel, zoo voorseijt es, ende ic zach daer veel ijseren clooten ghelost, die meeste als kinderhoofden ende de minste als groote oraingieappels, want daer waren alsheels xl sticken gheschuts, waer af de xvi groote sticken waren, die de voornoemde groote clooten voerden ofte lutsen mochten, ende noch wasser daer, die noch meerder waren, een soorte oft zeker ghetal, ende twaren alle metalen sticken, ende daer

1 Den tol niet betaald hebbende.

[p. 290]

wasser vele nieuwe zeer jent gheghoten, met antijcsche boorden, taffelletkins daer lettren in stonden ende wapenen, ende ooc den name vanden weercmeester, diese gheghoten hadde, dwelck scheen an den name een Duijtsch te wesen, te weten daer stont: opus Gregorii Loefler, ende den datum stont: anno 1530. Daer wasser ooc, die vremde wapenen ende teekenen hadden, als eenen salamandra ende ander ghedierte, ooc bezaeijt an den hals oft langhen loop met lelijen, als oft zij de Franchoijsen ontnomen oft ontjaecht gheweest hadden. Tusschen beede de bevrijtpoortkins, voor tcasteel, lacht tsanderdaechs, den xvj^en marcij, al vul wielen, groot ende cleene, met de laden ende stellijnghen vande ingienen. De groote sticken laghen vele up haer stellijnghen ende in haer laden, ende over de zijde naest de hauten uptreckende brugghe buten tafsluutsel oft bevrijtpoorte, daer loste men noch ingienen, ende up de zijde ooc buten tafsluutsele naest tspeij, daer loste men ijseren clooten, die zij worpen uut de schepen in een breede platte hauten ghote, ende alzoo quamen zij gherolt up dlandt. Daer waren ooc veel groote stocken met een ijseren hollicheijt besleghen, om de ingienen te laden, ende veel ander ghereeschepen, ende men voerde die clooten ende ander ghereeschappen met waghenen int casteel.